შეიძლება გსმენიათ შრედინგერის კატის ექსპერიმენტზე, რომელსაც ხშირად იყენებენ კვანტური მექანიკის პარადოქსის საილუსტრაციოდ: ამ ექსპერიმენტის თანახმად, ყუთში მყოფი კატა შეიძლება ერთდროულად ცოცხალი და მკვდარი იყოს.

ახლა კი მეცნიერებმა თეორიის შემოწმება 2 000 ატომისგან შემდგარ მოლეკულებზე შეძლეს.

კვანტური სუპერპოზიცია აქამდეც ბევრჯერ შეუმოწმებიათ შედარებით პატარა სისტემებზე, რის შედეგადაც ფიზიკოსებმა წარმატებით დაამტკიცეს, რომ ინდივიდუალურ ნაწილაკებს ერთდროულად ორ ადგილას შეუძლიათ ყოფნა, თუმცა ამჯერად მეცნიერებმა ჰიპოთეზა სხვა მასშტაბზე გადაიტანეს.

ექსპერიმენტის მთავარი არსი იმის დადგენა იყო, როგორ მუშაობს ფიზიკის ეს განშტოება და როგორ თავსდება კვანტური მექანიკის კანონები ფიზიკის კლასიკურ, ტრადიციულ კანონებთან.

ტრადიციულად, ეს ექსპერიმენტი მოიცავს სინათლის ინდივიდუალური ნაწილაკების (ფოტონების) პროექციას ორ ჭრილში. ფოტონები რომ უბრალო ნაწილაკებივით იქცეოდნენ, შესაბამისი პროექცია ბარიერის მეორე მხარეს უბრალოდ თითო ხაზი იქნებოდა, თუმცა რეალურად, მეორე მხარეს ასახული შედეგი აჩვენებს ხაზებს, რომლებიც ერთმანეთთან ტალღებივით ურთიერთქმედებენ: თითქოს ფოტონები ერთდროულად ორ ადგილას არიან.

ფოტო: On.ge

თუ შრედინგერის კატის ექსპერიმენტზე გსმენიათ, ისიც შეიძლება იცოდეთ, რომ კატა ერთდროულად ორ მდგომარეობაში მხოლოდ იქამდე იმყოფება, სანამ მას არავინ აკვირდება. როგორც კი ყუთი იხსნება, ის ან ცოცხალია ან მკვდარი და არა — ორივე.

ფოტონებზეც იგივე შეიძლება ითქვას. როგორც კი სინათლის გაზომვას ან მასზე პირდაპირ დაკვირვებას ვეცდებით, სუპერპოზიცია ქრება და ფოტონიც ერთ მდგომარეობაში "იკეტება". სწორედ ეს უდევს საფუძვლად კვანტურ მექანიკას.

იგივე ექსპერიმენტი აქამდე განხორციელებული იყო ელექტრონებზე, ატომებზე და მცირე მოლეკულებზე, ახლა კი, როგორც ჩანს, სიას შეგვიძლია მასიური მოლეკულებიც მივამატოთ.

დადგინდა, რომ მძიმე, 2 000 ატომისგან შემდგარი მოლეკულებიც ტალღებივით იქცევიან და მსგავს გამოსახულებებს ქმნიან.

რაც უფრო დიდია მოლეკულა, მით უფრო ნაკლებად სტაბილურია ის, ამიტომ მეცნიერებმა მათზე დაკვირვება სპეციალური საზომი მოწყობილობით, ინტერფერომეტრით მხოლოდ 7 მილიწამის განმავლობაში შეძლეს. გათვალისწინებული იყო ისეთი ფაქტორებიც, როგორებიცაა დედამიწის ბრუნვა და გრავიტაცია.

კვანტური მექანიკა უმეტესად პატარა მასშტაბებზე შეიმჩნევა, კლასიკური ფიზიკა კი — დიდ მასშტაბზე, შესაბამსიად, რაც უფრო დიდია ორჭრილიან ექსპერიმენტში მონაწილე მოლეკულები, მით უფრო ვუახლოვდებით კვანტური და კლასიკური ფიზიკის მომიჯნავე ხაზს. მაგალითისთვის, წინა რეკორდი 800-ატომიანი მოლეკულები იყო.

"ჩვენი ექსპერიმენტები აჩვენებს, რომ კვანტური მექანიკა, მთელი თავისი უცნაურობის გათვალისწინებით, საოცრად მდგრადია და იმედიანად ვართ განწყობილები მომავალ ექსპერიმენტებთან დაკავშირებით, სადაც ამ მასშტაბს კიდევ უფრო გავზრდით", — აცხადებს ვენის უნივერსიტეტის წარმომადგენელი იაკოვ ფეინი.

კვლევა Nature Physics-ში გამოქვეყნდა.