მოკლედ საბა 2018-ის რჩეული წიგნების შესახებ

პარასკევს, 12 ოქტომბერს ფრანკფურტის მერიის ისტორიულ დარბაზში პრემია საბამ 2018 წლის ლაურეატები გამოავლინა. გამარჯვებულების სახელები და გვარები უკვე ყველამ იცის, ჩვენ კი გადავწყვიტეთ მათ წიგნებზე მოგიყვეთ.

წლის საუკეთესო რომანად ლაშა ბუღაძის პატარა ქვეყანა დასახელდა

პატარა ქვეყანა ლაშა ბუღაძემ ავტობიოგრაფიულ ტექსტად ჩაიფიქრა, თუმცა წიგნის წერისას აღმოაჩინა, რომ საქართველოს ისტორიასაც ყვებოდა. თხრობა 80-იანი წლებიდან იწყება და თანამედროვე ეპოქასაც მოიცავს: აქ ნახავთ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომ რელიგიურ ისტერიას, ომებს, 90-იანი წლების გაჭირვებას, ვარდების რევოლუციის სუბიექტურ და დეტალურ აღწერას და საქართველოს სამი პრეზიდენტის ამბავს. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ჩვენი ისტორიაა და თითქოს ყველასთვის ნაცნობი უნდა იყოს, ერთ წიგნში თავმოყრილი ათწლეულებისთვის თვალის გადავლება მაინც შთამბეჭდავი იქნება და დაგაფიქრებთ, თუ რამხელა გზა გამოიარა ამ პატარა ქვეყანამ და ჯერაც რამხელა გზა აქვს გასავლელი.

საუკეთესო პროზაული კრებულის ნომინაციაში ლევან მუსხელიშვილის მოკლე მოთხრობებმა გაიმარჯვა

ლევან მუსხელიშვილი განათლებით ბიოლოგია და ამჟამად აშშ-ში, არკანზასის შტატში ტოქსიკოლოგიური კვლევების ეროვნულ ცენტრში, მოლეკულური პათოლოგიის დარგის მენეჯერად მუშაობს.

ლიტერატურის სფეროში მოღვაწეობა თარგმანებით დაიწყო. 2013 წელს ინგლისურიდან ქართულად თარგმნა და გამოსცა ცნობილი იაპონელი ფილოსოფოსის დაისეც ტეიტარო სუძუკის წიგნის - "შესავალი ძენ ბუდიზმში". პროზაული ნაწარმოებების წერა კი სამი წლის წინ დაიწყო.

მოთხრობები, რომლებიც ამ პროზაულ კრებულშია გაერთიანებული, სხვადასხვა დროსა და ქვეყანაზე მოგვითხრობს. "სეკიტოში" ავტორი მე-16 საუკუნის იაპონიაში გვამოგზაურებს, "ღამის მოლოდინში" მოქმედება ჯალალედინის კავკასიაში თარეშის პერიოდს ემთხვევა, ხოლო "თარიქის სიზმარი" მე-8 საუკუნეში არაბული იმპერიის ექსპანსიაზე მოგვითხრობს. მოთხრობის გმირები დღევანდელ ამერიკაში, ბოლივიაში, რუსეთსა და საქართველოში ცხოვრობენ.

მიუხედავად იმისა, რომ მოთხრობები მაგიური რეალიზმის ელემენტებითაა გაჯერებული, გეოგრაფიული თუ ისტორიული დეტალების მრავალფეროვნება პერსონაჟების გაგებაში ხელს ნამდვილად არ შეგიშლით.

საუკეთესო ლიტერატურული დებიუტი - ზურა ჯიშკარიანის საღეჭი განთიადები უშაქროდ

ზურა ჯიშკარიანს უმეტესად მუსიკოსის სახელით იცნობენ. ჯერ იყო Kung Fu Junkie, ახლა კი ჰიპ-ჰოპ დუეტი Kayakata, თუმცა ზურას მრავალმხრივი ინტერესები აქვს, რაშიც მისი სადებიუტო წიგნი საღეჭი განთიადებიც დაგარწმუნებთ. წიგნი პირობითად ორ ნაწილად შეიძლება დაიყოს: პირველი ნაწილი მწერლის ინტერპრეტაციაა იმ რეალობისა, რომელშიც ვცხოვრობთ, მეორე ნაწილი კი - სუპერთანამედროვე ტექნოლოგიებზე გვიყვება, რომელთა გამოყენებითაც ყველას შეგვიძლია, გავხდეთ უკვდავები.

ზურა ჯიშკარიანი იმ ადამიანების სახელით საუბრობს, რომლებიც თანამედროვე საზოგადოების ფსკერზე იმყოფებან. ეს არის შეულამაზებელი, დაუვარცხნელი პროზა გეტოების, დილის თბილისის, სიმულაციებისა და მსხვრევადი რეალობის შესახებ.

საუკეთესო პოეტური კრებული - ზურაბ რთველიაშვილი, პოეზიის დიქტატურა

უკვე ხუთი წელია, ზურაბ რთველიაშვილი ემიგრაციაში იმყოფება შვედეთში და იქიდან აქტიურადაა ჩაბმული შვედეთის - და არამხოლოდ შვედეთის - კულტურულ ცხოვრებაში. კრებული ავტორის მრავალი სახის ტექსტს მოიცავს: ორ მოზრდილ პოემას, ლექსებს, ინტერვიუს, ერთგვარი მანიფესტის შინაარსის მქონე პროზაულ ტექსტს და პოეტურ კინოსცენარსაც კი.

წიგნში კარგად ჩანს, როგორია და როგორი უნდა იყოს თანამედროვე პოეტი. ამ ლექსებში დიდი დოზითაა თავად ავტორიც და მისი ბრძოლა ცხოვრებისეულ გამოწვევებთან. სწორედ ამიტომაა სიმბოლური ის სამხედრო ტანსაცმელიც, რომელიც ზურაბ რთველიაშვილის განუყოფელ ელემენტად იქცა. თავად პოეტი კი ამ კრებულს ასე ახასიათებს:

"ნებისმიერ თანამედროვე პოეტს და არტისტს უნდა ესმოდეს, რომ ვერბალური კულტურა წარმავალი კულტურაა. მუდმივი ჭეშმარიტებების ეპოქა დასრულდა. ჩემი წიგნი ეხება სწორედ ამ კულტურის კვლევას და მასზე დაკვირვებას".

საუკეთესო ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა - ირმა ტაველიძე, სტალინის ნაძვები და სხვა ტექსტები

სტალინის ნაძვები და სხვა ტექსტები ბოლო წლებში სხვადასხვა ბეჭდურ და ინტერნეტ გამოცემებში გამოქვეყნებულ ესეებს აერთიანებს.

თემატიკა მრავალფეროვანია: ბავშვობის მოგონებები, სკოლა, ლიტერატურა, თარგმანის ხელოვნება.

ეს ზუსტად ისეთი წიგნია, რომლის წაკითხვისასაც გგონია, თითქოს ავტორი ხელისგაწვდენაზე გყავს. ირმა ტაველიძე ახერხებს, საკუთარ ბავშვობაზე და გორში გატარებულ წლებზე ისე მოგიყვეს, თითქოს ეს შენი ბავშვობაცაა. ეს ჩვენი მშობლების საქართველოა, საბჭოთა ინტერიერები, 90-იანი წლების სკოლა - უსაშველოდ ნაცრისფერი სამყარო, რომელშიც დროდადრო სხივივით იჭრებოდნენ კარგი წიგნები, რათა ოდნავ შეემსუბუქებინათ ცხოვრება.

ირმა ტაველიძე მოთხრობების ორი კრებულის (ავტობიოგრაფია ფრანგულად და აღმოსავლეთის გამოგონება) ავტორია. წლების განმავლობაში თარგმნიდა ინგლისურიდან და ფრანგულიდან სხვადასხვა ლიტერატურული ჟურნალისთვის. ნათარგმნი აქვს ჯოზეფ კონრადის, მიშელ უელბეკის, ჯ. მ. კუტზეეს წიგნები.

საუკეთესო ქართულენოვანი თარგმანი - დავით წერედიანი, იოჰან ვოლფგანგ გოეთეს ფაუსტი-ll

ფაუსტს გოეთე თითქმის მთელი სიცოცხლის განმავლობაში წერდა, დავით წერედიანი კი ასევე მთელი ცხოვრებაა, თარგმნის. ქართველმა მკითხველმა სწორედ დავით წერედიანის ახალი თარგმანით მოახერხა მსოფლიო ლიტერატურის შედევრის პირველი ნაწილის უკეთ გაცნობა და ახლა მეორე ნაწილსაც ეცნობა.

ეს არის წიგნი, რომელსაც ბევრი უკვე წერედიანის ფაუსტსაც უწოდებს. თარგმანში დავით წერედიანის პოეტური ოსტატობა მრავალი კუთხით გამოჩნდა. მას, ისევე როგორც გოეთეს, ყველა პერსონაჟისთვის დამახასიათებელი ხმა და ინტონაცია აქვს ნაპოვნი, ხშირ შემთხვევაში კი სრულიად ნოვატორული სალექსო ფორმებით გადმოაქვს ტექსტი.

წიგნი, რომელიც თითქმის 30 წელი ითარგმნებოდა და რომლის გარეშეც ჩვენი ლიტერატურა ბევრად ღარიბი იქნებოდა, ერთ-ორ საათში შეიძლება შემოგეკითხოთ. ამიტომ, ჩვენი რჩევაა, სიამოვნება გაიხანგრძლივოთ და მთარგმნელის ოსტატობით დატკბეთ.