რატომ აკრიტიკებენ ცნობილი მწერლები ნობელის პრემიის წლევანდელ გადაწყვეტილებას?
10 ოქტომბერს ერთდროულად გამოვლინდა 2018 და 2019 წლების ნობელის პრემიის გამარჯვებულები ლიტერატურის დარგში - ოლგა ტოკარჩუკი და პეტერ ჰანდკე. ამ უკანასკნელის გამარჯვებას არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა მთელ მსოფლიოში. მაგალითად, ალბანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ტვიტერზე დაპოსტა, რომ "გენოციდის უარმყოფლის" ასეთი გავლენიანი პრიზით დაჯილდოება სამარცხვინო იყო.
თუ რამ გამოიწვია მსგავსი შეფასებები, ახლავე გიამბობთ.
პეტერ ჰანდკე თანამედროვე ლიტერატურულ სამყაროში საკმაოდ დაფასებულია თავისი რომანებით, პიესებითა თუ ლექსებით, თუმცა მას ასეთივე "წარმატებით" იცნობენ თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო. კონკრეტულად, ჰანდკეს არაერთხელ დაუფიქსირებია თავისი აზრი 90-იან წლებში იუგოსლავიაში მიმდინარე სისხლიანი დაპირისპირების შესახებ და ის ხშირად უარყოფდა სრებრენიცის ხოცვა-ჟლეტის სახელით ცნობილ მოვლენას, როცა ათასობით მუსლიმი ბოსნიელი მოკლეს.
თუმცა მხოლოდ ეს არ არის: ის სერბეთის ომის საერთაშორისოდ აღიარებული კრიმინალის, სლობოდან მილოშევიჩის დასაფლავებაზე სიტყვით საჯაროდ გამოვიდა.
სანამ ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდებოდა, მანამდე 20 წლით ადრე მწერალმა სალმან რუშდიმ არგუნა პეტერ ჰანდკეს "საპატიო" ტიტული: 1999 წელს წარმოშობით ინდოელმა ავტორმა წლის საუკეთესო საერთაშორისო იდიოტების სია გამოაქვეყნა, რომელშიც პეტერ ჰანდკეს მეორე ადგილი არგუნა "სლობოდან მილოშევიჩის გენოციდური რეჟიმის მგზნებარე ქებისთვის". სულ ცოტა ხნის წინ ამ ავსტრიელი მწერლისთვის ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის გადაცემასთან დაკავშირებით რუშდის კვლავ ჰკითხეს აზრი, რაზეც ასე უპასუხა: "ახალს ვერაფერს დავამატებ, თუმცა კვლავ იმავე აზრზე ვარ."
ამ ფაქტს გამოეხმაურა ბრიტანელი მწერალი, ჰარი კუნზრუც, რომელიც უნივერსიტეტში სტუდენტებს სწორედ ნობელის ლაურეატების ნაწარმოებებს ასწავლის: "ჰანდკე კარგი მწერალია, რომლის დიდებული გამჭრიახობა და გამაოგნებელი ეთიკური სიბრმავე ერთმანეთშია შერწყმული."
პიტერ ჰანდკესთვის ნობელის პრემიის გადაცემა უყურადღებოდ არ დატოვა თანამედროვეობის ერთ-ერთმა ყველაზე ცნობილმა სლოვენიელმა ფილოსოფოსმა, სლავოი ჟიჟეკმა: "2014 წელს ჰანდკემ თავად მოუწოდა ნობელის კომიტეტს, რომ შეეწყვიტა ფუნქციონირება, რადგან ეს პრემია "ლიტერატურაში სიყალბის კანონიზაციას" ემსახურებოდა. ფაქტი, რომ ახლა მასაც აქვს ეს პრემია მიღებული, მისი სიტყვების სიმართლეს ადასტურებს."
ამ ფაქტზე კომენტარი გააკეთა სლოვენიელმა მწერალმა მიჰა მაზინიმაც: "ზოგიერთი ხელოვანი თავის სულს და პატიოსნებას ყიდის იდეოლოგიის გამო (ჰამსუნი და ნაციზმი), ზოგიერთი სიძულვილის გამო (სელინი და ცოფიანი ანტისემიტიზმი), ზოგიც ფულისა და ძალაუფლების გამო (კუსტურიცა), მაგრამ ყველაზე უჩვეულო მაინც მილოშევიჩის რეჟიმის მიმართ ჰანდკეს გულუბრყვილობაა."
ნობელის კომიტეტის გადაწყვეტილება შეუმჩნეველი არ დარჩენია ლიტერატურისა და ადამიანთა უფლებების დაცვის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ და გავლენიან ორგანიზაციას Pen America, რომლის პრეზიდენტიც ცნობილი ამერიკელი მწერალი, ჯენიფერ იგანია: "თავზარდაცემულები ვართ იმ მწერალზე არჩევანის შეჩერებით, რომელმაც თავისი საჯარო ხმა ისტორიული სინამდვილის დამახინჯებისთვისა და გენოციდის ისეთი დამნაშავის მხარდასაჭერად გამოიყენა, როგორიც სლობოდან მილოშევიჩია. ნაციონალიზმის, ავტორიტარული მმართველობისა და ფართოდ გავრცელებული დეზინფორმაციის ეპოქაში ლიტერატურული სამყარო ამაზე უკეთესს იმსახურებს."
შვედეთის აკადემია იმისთვისაც გააკრიტიკეს, რომ ის უპირატესობას კვლავ ძირითადად ევროპელ მწერლებს და მათ შორის უმეტესად კაც ავტორებს ანიჭებს. წელს გამოცხადებული ორი ლაურეატიდან ოლგა ტოკარჩუკი პოლონელი მწერალია, ჰანდკე კი ავსტრიელი. თანაც 120 წლის ისტორიის მქონე პრემიას მხოლოდ 15 მწერალი ქალი ლაურეატი ჰყავს.
2018 წლის სკანდალის შემდეგ, როცა ნობელის კომიტეტთან დაახლოებული პირი, ჟან კლოდ არნო თვრამეტმა ქალმა ამხილა სექსუალურ შევიწროებაში და ამის გამო შარშან პრემია არ გაიცა, წლევანდელი გადაწყვეტილებით შვედეთის აკადემია კვლავ კრიტიკის ქარცეცხლში გაეხვა.
-
გადახედვაპიტერ ფიშერის თქმით, არსებულ ვითარებაში, საქართველოსთვის EU-ში გაწევრიანების შანსი არ არსებობს პიტერ ფიშერის თქმით, არსებულ ვითარებაში, საქართველოსთვის EU-ში გაწევრიანების შანსი არ არსებობს
-
გადახედვა"ჩემი ხმა" 25 ნოემბერს, დილის 9 საათზე, პარლამენტის უკან აქციას აანონსებს "ჩემი ხმა" 25 ნოემბერს, დილის 9 საათზე, პარლამენტის უკან აქციას აანონსებს
-
გადახედვამერია: კოსტავას ქუჩის ნაწილზე საავტომობილო მოძრაობა დროებით შეიზღუდება მერია: კოსტავას ქუჩის ნაწილზე საავტომობილო მოძრაობა დროებით შეიზღუდება
-
გადახედვაილიაუნის "ა" კორპუსის წინ ხვალ 7 ლექცია ჩატარდება — ლექციების განრიგი ილიაუნის "ა" კორპუსის წინ ხვალ 7 ლექცია ჩატარდება — ლექციების განრიგი
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე გახარიას გუნდს შეხვედრას სთავაზობს მამუკა ხაზარაძე გახარიას გუნდს შეხვედრას სთავაზობს
-
გადახედვაგიორგი ვაშაძე: შაბათს გვექნება დიდი აქცია გიორგი ვაშაძე: შაბათს გვექნება დიდი აქცია
-
გადახედვასსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს სსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს
-
გადახედვაეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით ეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით
-
გადახედვაპროკურატურა ბრალდებას დაუმძიმებს პირს, რომელმაც საგარეჯოში მეუღლეს სიცოცხლისთვის სახიფათო დაზიანებები მიაყენა — ქალი კლინიკაში გარდაიცვალა პროკურატურა ბრალდებას დაუმძიმებს პირს, რომელმაც საგარეჯოში მეუღლეს სიცოცხლისთვის სახიფათო დაზიანებები მიაყენა — ქალი კლინიკაში გარდაიცვალა
-
გადახედვააშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა აშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა
-
გადახედვალიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა ლიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა
-
გადახედვაგიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ გიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ
-
გადახედვა1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება 1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება
-
გადახედვადამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა დამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა
-
გადახედვაგიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია გიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია
-
გადახედვააზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს აზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს
-
გადახედვაარსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია არსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია
-
გადახედვადღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება დღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვა24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება 24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება
-
გადახედვაპრეზიდენტი: ახალგაზრდა ქართველი აქტივისტების წინააღმდეგ სადამსჯელო ღონისძიებები მიმდინარეობს პრეზიდენტი: ახალგაზრდა ქართველი აქტივისტების წინააღმდეგ სადამსჯელო ღონისძიებები მიმდინარეობს
კომენტარები