რატომ აკრიტიკებენ ცნობილი მწერლები ნობელის პრემიის წლევანდელ გადაწყვეტილებას?
10 ოქტომბერს ერთდროულად გამოვლინდა 2018 და 2019 წლების ნობელის პრემიის გამარჯვებულები ლიტერატურის დარგში - ოლგა ტოკარჩუკი და პეტერ ჰანდკე. ამ უკანასკნელის გამარჯვებას არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა მთელ მსოფლიოში. მაგალითად, ალბანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ტვიტერზე დაპოსტა, რომ "გენოციდის უარმყოფლის" ასეთი გავლენიანი პრიზით დაჯილდოება სამარცხვინო იყო.
თუ რამ გამოიწვია მსგავსი შეფასებები, ახლავე გიამბობთ.
პეტერ ჰანდკე თანამედროვე ლიტერატურულ სამყაროში საკმაოდ დაფასებულია თავისი რომანებით, პიესებითა თუ ლექსებით, თუმცა მას ასეთივე "წარმატებით" იცნობენ თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო. კონკრეტულად, ჰანდკეს არაერთხელ დაუფიქსირებია თავისი აზრი 90-იან წლებში იუგოსლავიაში მიმდინარე სისხლიანი დაპირისპირების შესახებ და ის ხშირად უარყოფდა სრებრენიცის ხოცვა-ჟლეტის სახელით ცნობილ მოვლენას, როცა ათასობით მუსლიმი ბოსნიელი მოკლეს.
თუმცა მხოლოდ ეს არ არის: ის სერბეთის ომის საერთაშორისოდ აღიარებული კრიმინალის, სლობოდან მილოშევიჩის დასაფლავებაზე სიტყვით საჯაროდ გამოვიდა.
სანამ ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდებოდა, მანამდე 20 წლით ადრე მწერალმა სალმან რუშდიმ არგუნა პეტერ ჰანდკეს "საპატიო" ტიტული: 1999 წელს წარმოშობით ინდოელმა ავტორმა წლის საუკეთესო საერთაშორისო იდიოტების სია გამოაქვეყნა, რომელშიც პეტერ ჰანდკეს მეორე ადგილი არგუნა "სლობოდან მილოშევიჩის გენოციდური რეჟიმის მგზნებარე ქებისთვის". სულ ცოტა ხნის წინ ამ ავსტრიელი მწერლისთვის ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის გადაცემასთან დაკავშირებით რუშდის კვლავ ჰკითხეს აზრი, რაზეც ასე უპასუხა: "ახალს ვერაფერს დავამატებ, თუმცა კვლავ იმავე აზრზე ვარ."
ამ ფაქტს გამოეხმაურა ბრიტანელი მწერალი, ჰარი კუნზრუც, რომელიც უნივერსიტეტში სტუდენტებს სწორედ ნობელის ლაურეატების ნაწარმოებებს ასწავლის: "ჰანდკე კარგი მწერალია, რომლის დიდებული გამჭრიახობა და გამაოგნებელი ეთიკური სიბრმავე ერთმანეთშია შერწყმული."
პიტერ ჰანდკესთვის ნობელის პრემიის გადაცემა უყურადღებოდ არ დატოვა თანამედროვეობის ერთ-ერთმა ყველაზე ცნობილმა სლოვენიელმა ფილოსოფოსმა, სლავოი ჟიჟეკმა: "2014 წელს ჰანდკემ თავად მოუწოდა ნობელის კომიტეტს, რომ შეეწყვიტა ფუნქციონირება, რადგან ეს პრემია "ლიტერატურაში სიყალბის კანონიზაციას" ემსახურებოდა. ფაქტი, რომ ახლა მასაც აქვს ეს პრემია მიღებული, მისი სიტყვების სიმართლეს ადასტურებს."
ამ ფაქტზე კომენტარი გააკეთა სლოვენიელმა მწერალმა მიჰა მაზინიმაც: "ზოგიერთი ხელოვანი თავის სულს და პატიოსნებას ყიდის იდეოლოგიის გამო (ჰამსუნი და ნაციზმი), ზოგიერთი სიძულვილის გამო (სელინი და ცოფიანი ანტისემიტიზმი), ზოგიც ფულისა და ძალაუფლების გამო (კუსტურიცა), მაგრამ ყველაზე უჩვეულო მაინც მილოშევიჩის რეჟიმის მიმართ ჰანდკეს გულუბრყვილობაა."
ნობელის კომიტეტის გადაწყვეტილება შეუმჩნეველი არ დარჩენია ლიტერატურისა და ადამიანთა უფლებების დაცვის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ და გავლენიან ორგანიზაციას Pen America, რომლის პრეზიდენტიც ცნობილი ამერიკელი მწერალი, ჯენიფერ იგანია: "თავზარდაცემულები ვართ იმ მწერალზე არჩევანის შეჩერებით, რომელმაც თავისი საჯარო ხმა ისტორიული სინამდვილის დამახინჯებისთვისა და გენოციდის ისეთი დამნაშავის მხარდასაჭერად გამოიყენა, როგორიც სლობოდან მილოშევიჩია. ნაციონალიზმის, ავტორიტარული მმართველობისა და ფართოდ გავრცელებული დეზინფორმაციის ეპოქაში ლიტერატურული სამყარო ამაზე უკეთესს იმსახურებს."
შვედეთის აკადემია იმისთვისაც გააკრიტიკეს, რომ ის უპირატესობას კვლავ ძირითადად ევროპელ მწერლებს და მათ შორის უმეტესად კაც ავტორებს ანიჭებს. წელს გამოცხადებული ორი ლაურეატიდან ოლგა ტოკარჩუკი პოლონელი მწერალია, ჰანდკე კი ავსტრიელი. თანაც 120 წლის ისტორიის მქონე პრემიას მხოლოდ 15 მწერალი ქალი ლაურეატი ჰყავს.
2018 წლის სკანდალის შემდეგ, როცა ნობელის კომიტეტთან დაახლოებული პირი, ჟან კლოდ არნო თვრამეტმა ქალმა ამხილა სექსუალურ შევიწროებაში და ამის გამო შარშან პრემია არ გაიცა, წლევანდელი გადაწყვეტილებით შვედეთის აკადემია კვლავ კრიტიკის ქარცეცხლში გაეხვა.
-
გადახედვაატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს ატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს
-
გადახედვავცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო ვცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო
-
გადახედვაLIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა LIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა
-
გადახედვა126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს 126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს
-
-
-
გადახედვაჰაბლის მონაცემებში 1000-ზე მეტი ახალი ასტეროიდი აღმოაჩინეს ჰაბლის მონაცემებში 1000-ზე მეტი ახალი ასტეროიდი აღმოაჩინეს
-
გადახედვაშსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა შსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა
-
გადახედვამანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა მანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა
-
გადახედვასანქციები ივანიშვილს და უვიზო რეჟიმის პუნქტების გადახედვა — ევროპარლამენტმა საქართველოზე რეზოლუცია შესწორებებით მიიღო სანქციები ივანიშვილს და უვიზო რეჟიმის პუნქტების გადახედვა — ევროპარლამენტმა საქართველოზე რეზოლუცია შესწორებებით მიიღო
-
გადახედვანიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს ნიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს
-
გადახედვა"ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს "ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს
-
გადახედვაჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა ჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა
-
გადახედვატროლები და ბოტები: როგორ გამოვააშკარაოთ ყალბი პროფილები — ინტერვიუ ანი ქისტაურთან ტროლები და ბოტები: როგორ გამოვააშკარაოთ ყალბი პროფილები — ინტერვიუ ანი ქისტაურთან
-
გადახედვავენეციაში შესასვლელად €5 უნდა გადაიხადოთ ვენეციაში შესასვლელად €5 უნდა გადაიხადოთ
-
გადახედვადააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს დააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს
-
გადახედვაორბანი მიიჩნევს, რომ კობახიძე პოლიტიკაში დიდი მოჭადრაკეა, მას გროსმაისტერის უნარები აქვს — რა თქვეს ლიდერებმა უნგრეთში, კონფერენციაზე ორბანი მიიჩნევს, რომ კობახიძე პოლიტიკაში დიდი მოჭადრაკეა, მას გროსმაისტერის უნარები აქვს — რა თქვეს ლიდერებმა უნგრეთში, კონფერენციაზე
-
გადახედვარამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა რამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა
-
გადახედვაემა სტოუნს უნდა, თავისი ნამდვილი სახელი დავუძახოთ ემა სტოუნს უნდა, თავისი ნამდვილი სახელი დავუძახოთ
-
გადახედვახატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად ხატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე როგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე
კომენტარები