რატომ აკრიტიკებენ ცნობილი მწერლები ნობელის პრემიის წლევანდელ გადაწყვეტილებას?
10 ოქტომბერს ერთდროულად გამოვლინდა 2018 და 2019 წლების ნობელის პრემიის გამარჯვებულები ლიტერატურის დარგში - ოლგა ტოკარჩუკი და პეტერ ჰანდკე. ამ უკანასკნელის გამარჯვებას არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა მთელ მსოფლიოში. მაგალითად, ალბანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ტვიტერზე დაპოსტა, რომ "გენოციდის უარმყოფლის" ასეთი გავლენიანი პრიზით დაჯილდოება სამარცხვინო იყო.
თუ რამ გამოიწვია მსგავსი შეფასებები, ახლავე გიამბობთ.
პეტერ ჰანდკე თანამედროვე ლიტერატურულ სამყაროში საკმაოდ დაფასებულია თავისი რომანებით, პიესებითა თუ ლექსებით, თუმცა მას ასეთივე "წარმატებით" იცნობენ თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო. კონკრეტულად, ჰანდკეს არაერთხელ დაუფიქსირებია თავისი აზრი 90-იან წლებში იუგოსლავიაში მიმდინარე სისხლიანი დაპირისპირების შესახებ და ის ხშირად უარყოფდა სრებრენიცის ხოცვა-ჟლეტის სახელით ცნობილ მოვლენას, როცა ათასობით მუსლიმი ბოსნიელი მოკლეს.
თუმცა მხოლოდ ეს არ არის: ის სერბეთის ომის საერთაშორისოდ აღიარებული კრიმინალის, სლობოდან მილოშევიჩის დასაფლავებაზე სიტყვით საჯაროდ გამოვიდა.
სანამ ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდებოდა, მანამდე 20 წლით ადრე მწერალმა სალმან რუშდიმ არგუნა პეტერ ჰანდკეს "საპატიო" ტიტული: 1999 წელს წარმოშობით ინდოელმა ავტორმა წლის საუკეთესო საერთაშორისო იდიოტების სია გამოაქვეყნა, რომელშიც პეტერ ჰანდკეს მეორე ადგილი არგუნა "სლობოდან მილოშევიჩის გენოციდური რეჟიმის მგზნებარე ქებისთვის". სულ ცოტა ხნის წინ ამ ავსტრიელი მწერლისთვის ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის გადაცემასთან დაკავშირებით რუშდის კვლავ ჰკითხეს აზრი, რაზეც ასე უპასუხა: "ახალს ვერაფერს დავამატებ, თუმცა კვლავ იმავე აზრზე ვარ."
ამ ფაქტს გამოეხმაურა ბრიტანელი მწერალი, ჰარი კუნზრუც, რომელიც უნივერსიტეტში სტუდენტებს სწორედ ნობელის ლაურეატების ნაწარმოებებს ასწავლის: "ჰანდკე კარგი მწერალია, რომლის დიდებული გამჭრიახობა და გამაოგნებელი ეთიკური სიბრმავე ერთმანეთშია შერწყმული."
პიტერ ჰანდკესთვის ნობელის პრემიის გადაცემა უყურადღებოდ არ დატოვა თანამედროვეობის ერთ-ერთმა ყველაზე ცნობილმა სლოვენიელმა ფილოსოფოსმა, სლავოი ჟიჟეკმა: "2014 წელს ჰანდკემ თავად მოუწოდა ნობელის კომიტეტს, რომ შეეწყვიტა ფუნქციონირება, რადგან ეს პრემია "ლიტერატურაში სიყალბის კანონიზაციას" ემსახურებოდა. ფაქტი, რომ ახლა მასაც აქვს ეს პრემია მიღებული, მისი სიტყვების სიმართლეს ადასტურებს."
ამ ფაქტზე კომენტარი გააკეთა სლოვენიელმა მწერალმა მიჰა მაზინიმაც: "ზოგიერთი ხელოვანი თავის სულს და პატიოსნებას ყიდის იდეოლოგიის გამო (ჰამსუნი და ნაციზმი), ზოგიერთი სიძულვილის გამო (სელინი და ცოფიანი ანტისემიტიზმი), ზოგიც ფულისა და ძალაუფლების გამო (კუსტურიცა), მაგრამ ყველაზე უჩვეულო მაინც მილოშევიჩის რეჟიმის მიმართ ჰანდკეს გულუბრყვილობაა."
ნობელის კომიტეტის გადაწყვეტილება შეუმჩნეველი არ დარჩენია ლიტერატურისა და ადამიანთა უფლებების დაცვის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ და გავლენიან ორგანიზაციას Pen America, რომლის პრეზიდენტიც ცნობილი ამერიკელი მწერალი, ჯენიფერ იგანია: "თავზარდაცემულები ვართ იმ მწერალზე არჩევანის შეჩერებით, რომელმაც თავისი საჯარო ხმა ისტორიული სინამდვილის დამახინჯებისთვისა და გენოციდის ისეთი დამნაშავის მხარდასაჭერად გამოიყენა, როგორიც სლობოდან მილოშევიჩია. ნაციონალიზმის, ავტორიტარული მმართველობისა და ფართოდ გავრცელებული დეზინფორმაციის ეპოქაში ლიტერატურული სამყარო ამაზე უკეთესს იმსახურებს."
შვედეთის აკადემია იმისთვისაც გააკრიტიკეს, რომ ის უპირატესობას კვლავ ძირითადად ევროპელ მწერლებს და მათ შორის უმეტესად კაც ავტორებს ანიჭებს. წელს გამოცხადებული ორი ლაურეატიდან ოლგა ტოკარჩუკი პოლონელი მწერალია, ჰანდკე კი ავსტრიელი. თანაც 120 წლის ისტორიის მქონე პრემიას მხოლოდ 15 მწერალი ქალი ლაურეატი ჰყავს.
2018 წლის სკანდალის შემდეგ, როცა ნობელის კომიტეტთან დაახლოებული პირი, ჟან კლოდ არნო თვრამეტმა ქალმა ამხილა სექსუალურ შევიწროებაში და ამის გამო შარშან პრემია არ გაიცა, წლევანდელი გადაწყვეტილებით შვედეთის აკადემია კვლავ კრიტიკის ქარცეცხლში გაეხვა.
-
გადახედვაქვეყნის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ მოქალაქეებს მოკვლით ემუქრებიან — მოლდოვის პრემიერმინისტრი ქვეყნის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ მოქალაქეებს მოკვლით ემუქრებიან — მოლდოვის პრემიერმინისტრი
-
გადახედვაესპანეთის მთავრობა ვალენსიაში დამატებით 5000 ჯარისკაცსა და 5000 პოლიციელს გაგზავნის ესპანეთის მთავრობა ვალენსიაში დამატებით 5000 ჯარისკაცსა და 5000 პოლიციელს გაგზავნის
-
გადახედვათბილისში კაცმა ყოფილი ცოლი და მისი თანამშრომელი ცივი იარაღით დაჭრა თბილისში კაცმა ყოფილი ცოლი და მისი თანამშრომელი ცივი იარაღით დაჭრა
-
გადახედვაგირჩი: ახალი არჩევნების ჩატარების ამ დროისთვის ერთადერთი ლეგიტიმური საფუძველი — ფარულობის პრინციპის დარღვევაა გირჩი: ახალი არჩევნების ჩატარების ამ დროისთვის ერთადერთი ლეგიტიმური საფუძველი — ფარულობის პრინციპის დარღვევაა
-
გადახედვალილუაშვილის თქმით, არჩევნების გაყალბების პირობებში ქვეყნის ეკონომიკური პერსპექტივები მნიშვნელოვნად გაუარესდა ლილუაშვილის თქმით, არჩევნების გაყალბების პირობებში ქვეყნის ეკონომიკური პერსპექტივები მნიშვნელოვნად გაუარესდა
-
გადახედვადიდი ბრიტანეთის "კონსერვატიული პარტიის" ლიდერი კემი ბეიდინოკი გახდა დიდი ბრიტანეთის "კონსერვატიული პარტიის" ლიდერი კემი ბეიდინოკი გახდა
-
გადახედვალევან სამუშია: გაიხსნას ე.წ. შავი ყუთი და ნახოს საზოგადოებამ, ჩაიდინეთ თუ არა სისხლის სამართლის დანაშაული ლევან სამუშია: გაიხსნას ე.წ. შავი ყუთი და ნახოს საზოგადოებამ, ჩაიდინეთ თუ არა სისხლის სამართლის დანაშაული
-
გადახედვაანა ნაცვლიშვილი: "ძლიერი საქართველოს" სახელით შეგვაქვს სარჩელი სასამართლოში ანა ნაცვლიშვილი: "ძლიერი საქართველოს" სახელით შეგვაქვს სარჩელი სასამართლოში
-
გადახედვადარიუს ვიტკაუსკასი: [EU-ს გაფართოების ანგარიშზე] საქართველო ჩიხშია შესული დარიუს ვიტკაუსკასი: [EU-ს გაფართოების ანგარიშზე] საქართველო ჩიხშია შესული
-
გადახედვა246 საარჩევნო უბნის ბათილობის მოთხოვნის საჩივრებიდან არცერთი არ დაკმაყოფილდა — "ჩემი ხმა" 246 საარჩევნო უბნის ბათილობის მოთხოვნის საჩივრებიდან არცერთი არ დაკმაყოფილდა — "ჩემი ხმა"
-
გადახედვაიოსელიანის თქმით, რუს პროპაგანდისტზე აკრედიტაცია საარჩევნო კანონმდებლობის დაცვით გაიცა იოსელიანის თქმით, რუს პროპაგანდისტზე აკრედიტაცია საარჩევნო კანონმდებლობის დაცვით გაიცა
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: მწუხარებას გამოვთქვამ წალენჯიხის მერის, გიორგი ხარჩილავას გარდაცვალების გამო შალვა პაპუაშვილი: მწუხარებას გამოვთქვამ წალენჯიხის მერის, გიორგი ხარჩილავას გარდაცვალების გამო
-
გადახედვაევროპის ქვეყნებში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტები საპროტესტო აქციებს აანონსებენ ევროპის ქვეყნებში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტები საპროტესტო აქციებს აანონსებენ
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვააშშ უკრაინას დამატებით 425 მილიონი დოლარის სამხედრო დახმარებას გამოუყოფს აშშ უკრაინას დამატებით 425 მილიონი დოლარის სამხედრო დახმარებას გამოუყოფს
-
გადახედვაზაალ სამადაშვილი გარდაიცვალა ზაალ სამადაშვილი გარდაიცვალა
-
გადახედვალევან იოსელიანი: არც მე და არც ერთ სახალხო დამცველს, ვინც საქართველოში ყოფილა, არავის შეუფასებია არჩევნების ლეგიტიმურობა ლევან იოსელიანი: არც მე და არც ერთ სახალხო დამცველს, ვინც საქართველოში ყოფილა, არავის შეუფასებია არჩევნების ლეგიტიმურობა
-
გადახედვასერგეი ლებედევი: ვიმედოვნებ, რომ საქართველო დსთ-ს დაუბრუნდება სერგეი ლებედევი: ვიმედოვნებ, რომ საქართველო დსთ-ს დაუბრუნდება
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის პრეზიდენტს ტელეფონით ესაუბრა სალომე ზურაბიშვილი გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის პრეზიდენტს ტელეფონით ესაუბრა
-
გადახედვაგერმანია ირანის ყველა საკონსულოს დახურავს გერმანია ირანის ყველა საკონსულოს დახურავს
-
გადახედვარა ხდება ჩვენს ტვინში, როდესაც ორ საპირისპირო გრძნობას ერთდროულად განვიცდით რა ხდება ჩვენს ტვინში, როდესაც ორ საპირისპირო გრძნობას ერთდროულად განვიცდით
კომენტარები