ასტრონომებმა ჩვენგან 245 სინათლის წლის მოშორებით მდებარე ეგზოპლანეტა, სახელად TOI-733b აღმოაჩინეს, რომლის რადიუსიც დედამიწისას 1.99-ჯერ აღემატება. ის მზეზე ოდნავ მცირე ზომის ვარსკვლავის გარშემო მოძრაობს, რასაც 4.9 დღეს ანდომებს. რაც ყველაზე საინტერესოა, ციური სხეულის სიმკვრივე მიუთითებს, რომ მან ან ატმოსფერო დაკარგა, ან ობიექტის ზედაპირს უზარმაზარი ოკეანე ფარავს.

მნათობსა და ეგზოპლანეტას შორის მცირე დისტანცია ნიშნავს, რომ ვარსკვლავს შესაძლოა, TOI-733b-ის აირადი გარსი აეორთქლებინა. ეს დაგვეხმარება გავარკვიოთ, რატომაა ასეთი იშვიათი ციური სხეულები, რომელთაც 1.5-2 დედამიწის რადიუსი აქვს.

დღემდე 5 300-ზე მეტი ეგზოპლანეტაა აღმოჩენილი, რომელთა არსებობაც დადასტურებულია. შესაბამისად, მათი ტიპების შესახებ საკმარისი ინფორმაცია მოგვეპოვება როგორც ტრანზიტის მეთოდის, ასევე რადიალური სიჩქარის გაზომვის წყალობით. ორივე მათგანი პლანეტის გავლენით მნათობის სიკაშკაშის ცვლილებაზე დაკვირვებას ეფუძნება.

ამგვარად, ძირითადად, დიდი ზომის ციურ სხეულებს ვაფიქსირებთ, სუპერ-დედამიწებსა და მინი-ნეპტუნებს კი — უფრო იშვიათად (ორივე ტიპი რადიუსის ზემოხსენებულ დიაპაზონში ჯდება). ამის მიზეზი უცნობია, მაგრამ უკანასკნელმა მიგნებამ შესაძლოა, მინი-ნეპტუნების რადიუსის ზღვრის შემცირების აუცილებლობა შექმნას, რადგან მათი ზომა ატმოსფეროს დაკარგვის შემდეგ მცირდება.

გაურკვეველია, რამდენადაა ამაზე მთლიანად პასუხისმგებელი ვარსკვლავის სიმხურვალე და რა გავლენა აქვს აირად გარსზე თავად პლანეტის შიგნით მიმდინარე პროცესებს. მსგავსი ციური სხეულების აღმოჩენითა და შესწავლით ამის გაგების შანსი გვეძლევა.

რაც შეეხება TOI-733b-ს, ის მეცნიერებმა NASA-ს კოსმოსური ტელესკოპის TESS მეშვეობით დააფიქსირეს, მისი მახასიათებლები კი ლა-სილიის ობსერვატორიაში არსებული სპექტროგრაფით HARPS გამოიკვლიეს. შედეგად, დადგინდა ობიექტის ორბიტული პერიოდი, რადიუსი და ვარსკვლავის რადიალური სიჩქარე. ამან ცხადყო ეგზოპლანეტის მასა, რომელიც 5.72 დედამიწის მასაა, სიმკვრივე კი ყოველ კუბურ სანტიმეტრზე 3.98 გრამია. შედარებისთვის, დედამიწის სიმკვრივე კუბურ სანტიმეტრზე 5.51 გრამია.

კომპიუტერული მოდელის მიხედვით, თუ TOI-733b-ს ოდესმე ნეპტუნის მსგავსად წყალბადისა და ჰელიუმის ატმოსფერო ჰქონდა, მას, სავარაუდოდ, დაკარგავდა და შესაძლოა, უფრო მძიმე ელემენტებით შედგენილი აირადი გარსი ჩამოჰყალიბებოდა. მეორე მხრივ, არაა გამორიცხული, რომ მას წყლის ორთქლის შრე შეენარჩუნებინა, რომელიც ამგვარ პროცესებში უფრო გამძლეა. ამ შემთხვევაში, მის ზედაპირზე ოკეანის არსებობა დასაშვებია.

იმის გაგება, თუ რომელი სცენარი შეესაბამება სიმართლეს, ეგზოპლანეტების შესახებ მნიშვნელოვან ინფორმაციას მოგვაწვდის. ამისთვის მოცდა მოგვიწევს, რათა მომდევნო თაობის ტელესკოპებით მეტი მონაცემი შევაგროვოთ.

ავტორთა ნაშრომი arXiv-ზეა ხელმისაწვდომი.