აუთვისებელი სიმდიდრე – ჰიდროგენერაციის ნორვეგიული მაგალითი საქართველოსთვის
ჰიდროელექტროგენერაცია, რომელიც დასაბამს მეცხრამეტე საუკუნიდან იღებს, განახლებადი ენერგიის წყაროა. ენერგეტიკის ამ დარგის განვითარებით ლიდერი ნორვეგიაა, რომელსაც თითქმის სრულად აქვს ათვისებული წყლის რესურსები. ამ მხრივ საქართველო, რომელიც ასევე მდიდარია წყლის რესურსით, ამ სიმდიდრის მხოლოდ 20%–ს ითვისებს.
ეს იმ პირობებში, როდესაც ელექტროენერგიის იმპორტი წლიდან წლამდე იზრდება და მხოლოდ გასულ 2019 წელს რუსეთისა და აზერბაიჯანისგან შეძენილ ელექტროენერგიაში ქვეყანამ $80 მლნ-ზე მეტი გადაიხადა.
ნორვეგიის გამოცდილება
პირველი ჰიდროელექტროსადგური ნორვეგიაში 1885 წელს ააგეს ჩანჩქერზე, რომელიც ხელისუფლებამ სწორედ ამ მიზნით გამოისყიდა. უკვე 1920 წელს ქვეყნის ყველა ქალაქს მიეწოდებოდა ელექტროენერგია და ელექტროფიცირებული იყო მოსახლეობის 64%.
დღეს ნორვეგია ჰიდროგენერაციით ევროპაში პირველ, ხოლო მსოფლიოში მე-6 ადგილზეა. მარეგულირებელი, ანუ წყალსაცავიანი ჰესების წილი ქვეყნის ჯამური სიმძლავრის 75%-ს შეადგენს. ეს უზრუნველყოფს წყალუხვობისას დაგროვებული წყლის გამოყენებას წყალმცირობის პერიოდში.
ნორვეგიაში, რომლის მოსახლეობა საქართველოსას დიდად არ აღემატება (5,3 მილიონი ადამიანი), ჰიდროელექტოსადგურების წლიური გენერაცია დაახლოებით 135 ტერავატ/საათია. ეს მონაცემი, რა თქმა უნდა, ყოველწლიურად განსხვავდება და დამოკიდებულია წყლის მოდინებასა და ნალექზე. ქვეყანაში 1 600 ჰესია, რომელთა ჯამური დადგმული სიმძლავრე დაახლოებით 33 000 მეგავატს შეადგენს. 1 000-მდე მარეგულირებელი, ანუ წყალსაცავიანი ჰესი ჭარბი ჰიდრორესურსების აკუმულირებისთვის გამოიყენება.
ელექტროენერგიის გენერაციის სიმძლავრე ნორვეგიაში იყოფა ორ კატეგორიად — რეგულირებადი და ცვალებადი. ქარისა და მზის ენერგია ცვალებადია. ელექტროენერგიის წარმოება შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, როდესაც მზისა და ქარის რესურსი ხელმისაწვდომია. იგივე ეხება სეზონურ და მცირე ზომის ჰიდროელექტროსადგურებსაც. თუმცა ნორვეგია წყალსაცავიანი ჰესების საშუალებით წარმატებით ახერხებს ცვალებადი ენერგიის ბალანსირებას.
დღეისათვის ნორვეგიას ათვისებული აქვს საკუთარი ჰიდრორესურსების 60%.
საქართველოს ჰიდრორესურსები
2019 წელს საქართველოს ჰიდროგენერაციამ ჯამში 8,9 ტერავატ/საათი შეადგინა. ქვეყანაში დადგმული სიმძლავრის ჯამური მოცულობა 4247 მგვტ-ია და მისი 73,3% ჰესებზე მოდის. 2019 წლის ბოლოსთვის საქართველოში ფუნქციონირებდა შემდეგი ტიპის ჰესები: 7 - მარეგულირებელი, 4 - დღიური რეგულირების, 27 - სეზონური, ანუ მოდინებაზე, 53 - მცირე ჰესი. ჯამში ვიღებთ ჰიდროგენერაციის 91 ობიექტს, რაც იგივე ნორვეგიის ჰესების დაახლოებით 5%–ს შეადგენს. ეს - იმ ფონზე, როდესაც, განვმეორდებით, საქართველოს საკუთარი წყლის რესურსების მხოლოდ 20% აქვს ათვისებული.
აღსანიშნავია, რომ საქართველოში ჰიდროგენერაგიის 56% სწორედ მარეგულირებელ, ანუ წყალსაცავიან ჰესებზე მოდის.
ქვეყანაში წარმოებული ელექტროენერგიის მთლიანი მოცულობის ერთ მესამედს გამოიმუშავებს უმსხვილესი ჰიდროელექტროსადგური ენგურჰესი, რომლის დადგმული სიმძლავრე 1300 მგვტ-ს შეადგენს. სიდიდით მეორე ჰესია ვარდნილის კასკადი. ენგურჰესი და ვარდნილის კასკადი სხვა - შედარებით მცირე ჰესებთან ერთად წარმოადგენენ მარეგულირებელ ჰესებს და წელიწადში დაახლოებით 1990 მგვტ სიმძლავრეს უზრუნველყოფენ.
ზამთარში სეზონურ სადგურებზე წყლის ჩამოდინება მინიმალურია და შესაბამისად, მათი გამომუშავებაც მცირეა. ამასთან, ეს პერიოდი ხასიათდება მაღალი მოხმარებით, ამიტომ ამ დროს საქართველოს ენერგოსისტემა დეფიციტურია. მოხმარების დაკმაყოფილება ხორციელდება ძირითადად რამდენიმე მარეგულირებელი ჰესის (ენგურჰესი, ხრამჰესი 1,2, ვარდნილჰესი, ძევრულჰესი, შაორჰესი, ჟინვალჰესი) მიერ წყალსაცავებში დაგროვებული წყლის ხარჯზე, ასევე გარდაბნის თბოელექტროსადგურებით (N 3, 4, 9 ბლოკები, აირტურბინა, კომბინირებული სადგური) და მეზობელი ქვეყნებიდან (რუსეთი, აზერბაიჯანი) იმპორტირებული ენერგიით.
საქართველოს ჰიდროპოტენციალი და ათვისების ოპტიმალური სტრატეგია
ფაქტია, რომ ენერგოდამოუკიდებლობის უზრუნველსაყოფად საქართველოს სჭირდება წყლის შემგროვებელი სადგურების მშენებლობა. ეს აამაღლებს სისტემის მდგრადობას, მოქნილობას და გააჩენს ცვალებადი გენერაციის (მზისა და ქარის) დამატებითი სიმძლავრეების ინტეგრაციის საშუალებას. ჰიდრორესურსების აკუმულირება სწორედ წყალსაცავიან ჰესებშია შესაძლებელი: მათ ენერგეტიკული ზამთრის პერიოდში, ანუ იმ თვეებში ავითვისებთ, როდესაც საქართველოს მდინარეებში წყლის დონე მნიშვნელოვნადაა შემცირებული და მცირე, სეზონური ჰესები პრაქტიკულად ვეღარ მუშაობს.
"ჩვენი ენერგეტიკა დაფუძნებულია ჰიდროენერგიაზე და მდინარეების მოდინებაზე. სამწუხაროდ, ჩვენ არ გვაქვს რეზერვუარიანი ჰესების დიდი პოტენციალი და დაგუბების კუთხით ძალიან შეზღუდულები ვართ. რამდენიმე პროექტია მხოლოდ საქართველოში, რომლებსაც ჩვენი ენერგოდამოუკიდებლობის მხრივ ძალიან დიდი მნიშვნელობა ენიჭება. ასეთებია ხუდონი, ნენსკრა და ნაწილობრივ ნამახვანი. ყველა დანარჩენი ჰესის პროექტი მოდინებაზეა დამოკიდებული. რეგულირებადი ჰესები ძალიან მნიშვნელოვანია როგორც სისტემის გაზრდისთვის, ასევე ალტერნატიული ენერგეტიკის კუთხით, ვინაიდან მზისა და ქარის ელექტროსადგურები არასტაბილურია და მათ დასაბალანსებლად აუცილებელია ჰიდრორესურსებით მიღებული ელექტროენერგია", — განაცხადა საქართველოს ენერგეტიკის განვითარების ფონდის დირექტორმა გიორგი ჩიქოვანმა.
-
გადახედვამელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან მელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან
-
გადახედვაყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი ყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი
-
გადახედვაSETI-ს მეცნიერის თქმით, არამიწიერი სიცოცხლის აღმოჩენა გარდაუვალია და ამას ჯეიმს ვების ტელესკოპით შევძლებთ SETI-ს მეცნიერის თქმით, არამიწიერი სიცოცხლის აღმოჩენა გარდაუვალია და ამას ჯეიმს ვების ტელესკოპით შევძლებთ
-
გადახედვაამომავალი ვარსკვლავები — გიორგი გიგაშვილი პრესტიჟული ევროპული პროგრამის გამარჯვებულია ამომავალი ვარსკვლავები — გიორგი გიგაშვილი პრესტიჟული ევროპული პროგრამის გამარჯვებულია
-
გადახედვამეცნიერებმა ძველ გრაგნილში პლატონის საფლავის მდებარეობაზე მინიშნებას მიაგნეს მეცნიერებმა ძველ გრაგნილში პლატონის საფლავის მდებარეობაზე მინიშნებას მიაგნეს
-
-
გადახედვაილიაუნი მოსწავლეებისთვის ასტროფიზიკის პრაქტიკულ შეხვედრებს გამართავს — როგორ დავესწროთ ილიაუნი მოსწავლეებისთვის ასტროფიზიკის პრაქტიკულ შეხვედრებს გამართავს — როგორ დავესწროთ
-
-
გადახედვამკვლევრებმა 90 მილიონი წლის წინ მცხოვრები გიგანტური ფრინველის ნაკვალევი აღმოაჩინეს მკვლევრებმა 90 მილიონი წლის წინ მცხოვრები გიგანტური ფრინველის ნაკვალევი აღმოაჩინეს
-
გადახედვა29 აპრილს, პარლამენტი გენდერული კვოტირების გაუქმებაზე, პრეზიდენტის ვეტოს განიხილავს 29 აპრილს, პარლამენტი გენდერული კვოტირების გაუქმებაზე, პრეზიდენტის ვეტოს განიხილავს
-
-
გადახედვაკობახიძე: მიგრაციის ერთ-ერთი მიზეზი არის ის, რომ გახსნილია საზღვრები, ანუ ადვილია ქვეყნის დატოვება და ევროკავშირის ქვეყნებში გადასვლა კობახიძე: მიგრაციის ერთ-ერთი მიზეზი არის ის, რომ გახსნილია საზღვრები, ანუ ადვილია ქვეყნის დატოვება და ევროკავშირის ქვეყნებში გადასვლა
-
გადახედვა"ობობები" მარსზე — რატომ ჩნდება წითელ პლანეტაზე სეზონური მუქი ლაქები "ობობები" მარსზე — რატომ ჩნდება წითელ პლანეტაზე სეზონური მუქი ლაქები
-
გადახედვაკობახიძე აცხადებს, რომ ევროპარლამენტის რეზოლუციაში ვიზალიბერალიზაციაზე ჩანაწერს "ჩალის ფასი აქვს" კობახიძე აცხადებს, რომ ევროპარლამენტის რეზოლუციაში ვიზალიბერალიზაციაზე ჩანაწერს "ჩალის ფასი აქვს"
-
-
გადახედვარუსული კანონის მეორე საკომიტეტო მოსმენა 29 აპრილს დაინიშნა რუსული კანონის მეორე საკომიტეტო მოსმენა 29 აპრილს დაინიშნა
-
გადახედვაზენდეია სპაიდერმენის შეყვარებულებიდან მესამეა, რომელმაც ჩოგბურთელის როლი მოირგო ზენდეია სპაიდერმენის შეყვარებულებიდან მესამეა, რომელმაც ჩოგბურთელის როლი მოირგო
-
გადახედვა18-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა პირს, რომელმაც ყოფილი ცოლი დაჭრა, მისი ქმარი კი მოკლა 18-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა პირს, რომელმაც ყოფილი ცოლი დაჭრა, მისი ქმარი კი მოკლა
-
გადახედვაემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი ემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი
-
გადახედვაოპოზიციური პარტიები 28 აპრილს, არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ დაანონსებულ ევროპულ მარშს უერთდებიან ოპოზიციური პარტიები 28 აპრილს, არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ დაანონსებულ ევროპულ მარშს უერთდებიან
-
გადახედვაქალს გულის მექანიკური ტუმბო და ღორის თირკმელი გადაუნერგეს — ისტორიაში პირველად ქალს გულის მექანიკური ტუმბო და ღორის თირკმელი გადაუნერგეს — ისტორიაში პირველად
კომენტარები