რატომ არ უყვართ ფინელებს ლაპარაკი
ფინეთში ჩასვლისას ერთი რამ აუცილებლად მოგხვდებათ თვალში: ამ ქვეყანაში მცირე საუბრებს ანუ "სიტყვების გაცვლას" თითქმის არ ცნობენ. ინტერაქცია ბარისტასთან მხოლოდ ყავის სახელით შემოიფარგლება. უხერხული სიჩუმის გაფანტვის მცდელობები მინიმუმამდე არის დაყვანილი. ლიფტში მდგომები ჩუმად მგზავრობენ საკუთარ სართულებამდე და ორშაბათს სამსახურში მისვლისას არავინ ყვება, როგორ გაატარა უქმეები. ეს მემე, სადაც ავტობუსის გაჩერებაზე მდგომი ადამიანები ერთმანეთისგან მოშორებით დგანან, ფინეთში ხუმრობად არც კი აღიქმება, იმდენად ჩვეული სანახობაა. თუ უცხოელი ხართ, გილოცავთ - სავარაუდოდ, თქვენ ყველაზე ხმამაღალ ადამიანად ითვლებით ოთახში.
ორი მილიონი "შიშველი" საუნის მქონე ქვეყნისთვის, მგონი, უცნაურია, არა? (როგორც წესი, საუნები სქესის მიხედვითაა დაყოფილი, თუმცა მეგობრების წრეში ეს წესი ირღვევა). ასე რომ, ფინელები არც მორიდებულები არიან და არც მორცხვები.
საქმე ისაა, რომ სავალდებულო ზრდილობიანი გასაუბრება ყველა კულტურისთვის სავალდებულოდ არ ითვლება. როგორც ტინა ლატვალა, ლაპლანდიაში მცხოვრები ინგლისურის მასწავლებელი გვიხსნის, მის მოვალეობებში ახალგაზრდა მოწაფეებისთვის მცირე საუბრის კონცეფციის ახსნაც შედიოდა.
"ჩვენ გვქონდა სავარჯიშო, რომელშიც უნდა წარმოგედგინა, თითქოს ვინმეს პირველად ხვდები", - ამბობს ლატვალა, - "მოსწავლეები განასახიერებდნენ სიტუაციას კაფეში ან ავტობუსში, სადაც ერთმანეთთან საუბარი უნდა გაებათ. დაფაზე გვქონდა ჩამოწერილი "უსაფრთხო" თემები, რომ თამაშში ჩართულ გმირებს ბევრი არ ეწვალათ. ამ თემებს ერთობლივად ვარჩევდით ხოლმე. როგორც წესი, ეს პროცესი ყველა კლასში რთულად ეჩვენებოდათ".
18 წლის ალინა ჯეფრემოფი ჰელსინკიში ცხოვრობს და ამ ტიპის სავარჯიშოებს უსიამოვნოდ იხსენებს. ამერიკული ფილმების დახმარებით, მან ისედაც იცოდა, რომ სხვა ქვეყნებში კომუნიკაციის განსხვავებული სტილი არსებობს. ამის მიუხედავად, დავალებების შესრულება მისთვისაც არ ყოფილა მარტივი.
კითხვაზე, რა ნაწილში ისურვებდა, რომ ფინური საზოგადოება უფრო ღია ყოფილიყო, ჯეფრემოფი მაგალითით პასუხობს: მაგალითად, როცა წიგნები გიცვივდება მეტროში და ამაზე შენ თვითონაც გეცინება. ალინა ამბობს, რომ გაუხარდებოდა, თუ უცნობებიც შეუერთდებოდნენ იმის გაცნობიერებაში, რომ ეს სიტუაცია სულელურია და მასთან ერთად გაიღიმებდნენ. უცნობის საქციელზე გამოხმაურება ისეთი რამ არაა, რასაც ფინელები ბუნებრივად თვლიან.
იმის შესახებ, თუ რატომ არის სიჩუმე ასე გამჯდარი ფინურ კულტურაში, მრავალი ჰიპოთეზა არსებობს. ლატვალას აზრით, ამის მიზეზი ფინური ენის სირთულეში უნდა ვეძიოთ.
ჰელსინკის უნივერსიტეტის პროფესორი ლაურა კოლბე კი ფიქრობს, რომ ყველაფერი შედარებითია. ფინელები, მისი თქმით, მცირე საუბრების ნაკლებობას ან დუმილს ნეგატიურ მოვლენად არ თვლიან. კულტურები ერთმანეთს საკუთარ ნორმებზე დაყრდნობით აფასებენ.
"ფინელების სიჩუმე განსაკუთრებით შესამჩნევი ხდება, თუ მათ უშუალო მეზობლების თვალით შევხედავთ", - მიხსნის ლაურა, - "მაგალითად, როცა წარსულში ქვეყანაში შვედურ ან გერმანულენოვანი ადამიანები ხვდებოდნენ, მათ უკვირდათ, რომ ფინელები მათთან საუბრის წამოწყებას შვედურად ან გერმანულად არ ცდილობდნენ და უბრალოდ, ჩუმად იყვნენ".
საქმე ენის არცოდნაში არაა. ფინეთს ორი ეროვნული ენა აქვს - ფინური და შვედური - და ქვეყნის მაცხოვრებლები ინგლისურის სწავლასაც ადრეულ ასაკში იწყებენ, თუმცა როცა მათ აზრის გამოხატვა უცხო ენაზე უწევთ, ურჩევნიათ, არაფერი თქვან, ვიდრე აზრი დამახინჯებულად გადმოსცენ. როცა ოთახში მხოლოდ ფინელები არიან, მაშინ დუმილი ზუსტად ისეთივე კომფორტულია, როგორიც - მეგობრებს შორის საუბარი.
ამ აზრს ავითარებს დოქტორი ანნა ვატანენიც, ოულუს უნივერსიტეტის მკვლევარი, რომლის ბოლო ნამუშევარი "მდუმარე ფინელის" სტერეოტიპს ეხებოდა. მისი აზრით, ფინელები დუმილს კომუნიკაციისათვის იყენებენ, თუმცა ეს უცხოელებისათვის გაუგებარია.
"საქმე ენის სტრუქტურასა და მახასიათებლებში არაა, არამედ მის გამოყენებაში. მაგალითისთვის, ინგლისურენოვან ქვეყნებში "how are you" (როგორ ხარ) უბრალოდ მისალმების ფუნქციას ატარებს და მასზე სერიოზულ პასუხს არავინ ელის. ამის საპირისპიროდ, ფინური ეკვივალენტი (Mitä kuuluu?) ნამდვილ პასუხს მოითხოვს. ამ კითხვას თუ დაუსვამთ ფინელს, ის მოგიყვებათ, ამჟამად რა ხდება მის ცხოვრებაში, რა სიახლეები აქვს და რას საქმიანობს".
კაროლინა კორჰონენი, ბესტსელერ "ფინური კოშმარების" ავტორი ამბობს, რომ დუმილი შეიძლება არა უზრდელობის, არამედ საპირისპირო მოვლენის მახასიათებელი იყოს:
"ფინელები პერსონალურ სივრცეს აფასებენ", - ამბობს ის, - "თუ არ იცნობ მეორე ადამიანს, არ გინდა, რომ რაიმეთი შეაწუხო. ის შეიძლება თავის საფიქრალში იყოს გართული და არ უნდოდეს უცნობთან გასაუბრება. თუ ხედავ, რომ საუბრისთვის ღიაა და შენც იმავეს გრძნობ, მაშინ შეიძლება ლაპარაკი, მაგრამ უმეტეს შემთხვევაში ფინელები მანძილს იცავენ".
დროთა განმავლობაში საუბრისთვის თავის არიდების სურვილი იმდენად ნორმალურ მდგომარეობად იქცა, რომ ფინურ კულტურაში ღრმად ჩაიბეჭდა. ფორმულა ერთის მძღოლის, კიმი რაიკონენის მთელი იმიჯი სწორედ საუბრის ნაკლებობაზეა აგებული. კომიკოსები ფინელების სიჩუმეზე ხშირად ხუმრობენ. ის ჩინელი თინეიჯერები კი, რომელთაც სოციალური ინტერაქცია დიდად არ უყვართ, საკუთარ თავს "სულიერად ფინელებს" უწოდებენ.
მართალია, ფინეთი მეტი გახსნილობისაკენ მიიწევს, თუმცა ძალიან პატარა ნაბიჯებით. ჯუსი სალონენი, ფინური შოკოლადიის კომპანიის, Goodio-ს დირექტორი ამბობს, რომ ლოს-ანჯელესში ორი წლის გატარებამ ბევრ რამეზე დააფიქრა:
"ვფიქრობდი, რა იქნებოდა, ამერიკული სულის იმპორტი რომ შეგვეძლოს. როცა სამშობლოში დავბრუნდი და, კაფეში შესულს, ბარისტამ სასურველი ყავის გარდა არაფერი მკითხა, თითქმის გავნაწყენდი. მერე გამახსენდა, რომ ამაში გასაოცარი არაფერია. უბრალოდ, ასეთები ვართ. უცნაურია, რომ სხვაგან ყოფნამ ასე შემცვალა. ცოტაოდენი კომუნიკაცია ან ზრდილობიანი გასაუბრება არ გვაწყენდა".
კარგი იქნებოდა, თუ ფინეთისგან დანარჩენი მსოფლიო პირადი სივრცის პატივისცემას ისწავლიდა. დღეისთვის კი ფინეთი თითქმის ეგზოტიკურ ქვეყნად შეგვიძლიათ ჩავთვალოთ არსებული სოციალური კულტურის გამო. კი, დიდი შანსია, ქუჩაში არასდროს არავინ გამოგენაცნაუროს, მაგრამ თუ გაგიმართლა, შეიძლება რომელიმე ფინელი შენი მეგობარი გახდეს და ყველაფერი, სულ ყველაფერი მოგიყვეს.
თუ შენც ფიქრობ, რომ სულით ფინელი ხარ და ამ არაჩვეულებრივ ქვეყანაში მოგზაურობას გადაწყვეტ, არ დაგავიწყდეს და იმედი L-ის სამოგზაურო დაზღვევა ონლაინ შეიძინე.
-
გადახედვასაია: დაკავებულ პირებთან მიმართებით გამოიკვეთა პირადი ნივთების ჩამორთმევის/მისაკუთრების უკანონო პრაქტიკა საია: დაკავებულ პირებთან მიმართებით გამოიკვეთა პირადი ნივთების ჩამორთმევის/მისაკუთრების უკანონო პრაქტიკა
-
გადახედვატრამპს პანამის არხზე შეერთებული შტატების კონტროლის აღდგენა სურს ტრამპს პანამის არხზე შეერთებული შტატების კონტროლის აღდგენა სურს
-
გადახედვადონალდ ტრამპი: პრეზიდენტი პუტინი მზადაა ჩემთან შესახვედრად — ჩვენ უნდა დავასრულოთ ეს ომი დონალდ ტრამპი: პრეზიდენტი პუტინი მზადაა ჩემთან შესახვედრად — ჩვენ უნდა დავასრულოთ ეს ომი
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე: ე.წ. ახალ პრეზიდენტს არ უნდა დაემორჩილოს ჯარი მამუკა ხაზარაძე: ე.წ. ახალ პრეზიდენტს არ უნდა დაემორჩილოს ჯარი
-
გადახედვაფიცო: პუტინთან ჩემი შეხვედრა ვოლოდიმირ ზელენსკის განცხადებაზე რეაქცია იყო ფიცო: პუტინთან ჩემი შეხვედრა ვოლოდიმირ ზელენსკის განცხადებაზე რეაქცია იყო
-
გადახედვადღეს თბილისში 11 აქცია-მსვლელობა გაიმართება დღეს თბილისში 11 აქცია-მსვლელობა გაიმართება
-
გადახედვამამუკა მდინარაძე: რომ ვთქვა, რეალურად 6 ათასი იყო-თქო, მთელი ღამე კლავიატურასთან და ბანერების მომზადებაში უნდა გაათენონ და იყოს 400 000 მამუკა მდინარაძე: რომ ვთქვა, რეალურად 6 ათასი იყო-თქო, მთელი ღამე კლავიატურასთან და ბანერების მომზადებაში უნდა გაათენონ და იყოს 400 000
-
გადახედვანინო წილოსანი: ხალხი ვერ შეუკრიბეს, მიკროფნი ვერ ჩაურთეს, ლიაკა ხოშტარიას და ანა ნაცვლიშვილის დონის აქტივისტად აქციეს… ნინო წილოსანი: ხალხი ვერ შეუკრიბეს, მიკროფნი ვერ ჩაურთეს, ლიაკა ხოშტარიას და ანა ნაცვლიშვილის დონის აქტივისტად აქციეს…
-
გადახედვაჯო უილსონი: ეუთო/ოდირის დასკვნის განხილვის შემდეგ, ვიმეორებ იმას, რაც უკვე ვთქვი: “ქართული ოცნების” დე ფაქტო ხელისუფლება არალეგიტიმურია ჯო უილსონი: ეუთო/ოდირის დასკვნის განხილვის შემდეგ, ვიმეორებ იმას, რაც უკვე ვთქვი: “ქართული ოცნების” დე ფაქტო ხელისუფლება არალეგიტიმურია
-
გადახედვათეოდოროს რუსოპულოსი: ირაკლი კობახიძეს მინდა შევახსენო, რომ მისი ქვეყანა ევროპის საბჭოს წევრია თეოდოროს რუსოპულოსი: ირაკლი კობახიძეს მინდა შევახსენო, რომ მისი ქვეყანა ევროპის საბჭოს წევრია
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: მოვიდეს ორბელიანის სასახლეში ივანიშვილი, რადგან ის მართავს ქვეყანას სალომე ზურაბიშვილი: მოვიდეს ორბელიანის სასახლეში ივანიშვილი, რადგან ის მართავს ქვეყანას
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: ილია და აკაკი უყურებენ ახალ საქართველოს, რომელიც თქვენით დაიბადა, ხვალ, ზეგ ძლიერი და ევროპული იქნება, ამას ვერავინ გააჩერებს სალომე ზურაბიშვილი: ილია და აკაკი უყურებენ ახალ საქართველოს, რომელიც თქვენით დაიბადა, ხვალ, ზეგ ძლიერი და ევროპული იქნება, ამას ვერავინ გააჩერებს
-
გადახედვამარტა კოსი: ეუთო/ოდირის საბოლოო ანგარიში საქართველოს საპარლამენტო არჩევნების სერიოზულ ხარვეზებზე მიუთითებს მარტა კოსი: ეუთო/ოდირის საბოლოო ანგარიში საქართველოს საპარლამენტო არჩევნების სერიოზულ ხარვეზებზე მიუთითებს
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ორბელიანის მოედანზე მოწყობილი საახალწლო სოფლის სცენაზე ავიდა და კახელების მარშს მიმართა სალომე ზურაბიშვილი ორბელიანის მოედანზე მოწყობილი საახალწლო სოფლის სცენაზე ავიდა და კახელების მარშს მიმართა
-
გადახედვათამთა მიქელაძე ეუთო/ოდირის დასკვნასთან დაკავშირებით კობახიძის შეფასებებს პუნქტობრივად პასუხობს თამთა მიქელაძე ეუთო/ოდირის დასკვნასთან დაკავშირებით კობახიძის შეფასებებს პუნქტობრივად პასუხობს
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: იქ ვარ, სადაც ხართ, იქ ვიქნები, სადაც ვიდგებით და გამარჯვების ქალაქი იქნება თბილისი, გამარჯვებული კი საქართველო! სალომე ზურაბიშვილი: იქ ვარ, სადაც ხართ, იქ ვიქნები, სადაც ვიდგებით და გამარჯვების ქალაქი იქნება თბილისი, გამარჯვებული კი საქართველო!
-
გადახედვარასა იუკნევიჩიანე: საჭიროა 29 დეკემბრამდე სასწრაფო საერთაშორისო მოქმედება მცოცავი დიქტატურის წინააღმდეგ ქართველების მხარდასაჭერად რასა იუკნევიჩიანე: საჭიროა 29 დეკემბრამდე სასწრაფო საერთაშორისო მოქმედება მცოცავი დიქტატურის წინააღმდეგ ქართველების მხარდასაჭერად
-
გადახედვამაიკლ კარპენტერი: სასწორზე საქართველოს დემოკრატია დევს მაიკლ კარპენტერი: სასწორზე საქართველოს დემოკრატია დევს
-
გადახედვათურქეთში სასწრაფო დახმარების ვერტმფრენი საავადმყოფოს შენობას შეეჯახა და ჩამოვარდა — არის მსხვერპლი თურქეთში სასწრაფო დახმარების ვერტმფრენი საავადმყოფოს შენობას შეეჯახა და ჩამოვარდა — არის მსხვერპლი
-
გადახედვა"ოცნების" პრემიერი, ირაკლი კობახიძე, სალომე ზურაბიშვილს გასამართლებით ემუქრება "ოცნების" პრემიერი, ირაკლი კობახიძე, სალომე ზურაბიშვილს გასამართლებით ემუქრება
-
გადახედვაირაკლი კობახიძე: ხელახალი არჩევნების დანიშვნის საფუძველი არ არსებობს ირაკლი კობახიძე: ხელახალი არჩევნების დანიშვნის საფუძველი არ არსებობს
კომენტარები