აპოლოს მისიის დაკარგული ჩანაწერებიდან ირკვევა, რომ ადამიანებმა მთვარე დაათბეს
უკვე რამდენიმე ათწლეულია რაც მეცნიერები ამ კითხვაზე პასუხის გაცემას ცდილობენ
1960-იან წლებში აპოლოს მისიებმა არა მხოლოდ ამერიკელები დასვეს მთვარეზე, არამედ ჩვენი თანამგზავრის შესახებ ფასდაუდებელი ინფორმაცია მოგვაწოდეს.
როგორც მეცნიერებაში ხშირად ხდება ხოლმე, აპოლოს მისიამ გარკვეულ კითხვებზე პასუხების გაცემის პარალელურად, უამრავი ახალი კითხვა გააჩინა. ერთ-ერთ ასეთ საიდუმლოს ფარდა ახლახან აეხადა.
1971 და 1972 წელს აპოლოს მე-15 და მე-17 მისიის დროს ასტრონავტებმა მთვარის ზედაპირის ქვეშ ორი ტემპერატურული სენსორი დაამონტაჟეს. აპოლოს პროგრამა 1972 წელს დასრულდა, თუმცა ეს სენსორები ინფორმაციას მომდევნო ექვსი წლის განმავლობაში, 1971 წლიდან 1977 წლამდე იწერდნენ.
1974 წელს მთვარის ზედაპირის ქვეშ ტემპერატურა -16.8 ცელსიუსიდან -15.7 ცელსიუსამდე გაიზარდა. მას შემდეგ ათწლეულებია, მეცნიერები ამ უეცარი ცვლილების გამომწვევი მიზეზების ახსნას ცდილობენ. მდგომარეობა გააუარესა იმ ფაქტმაც, რომ დაიკარგა 1975-1977 წლებში ჩაწერილი ტემპერატურების ვიდეოფირები.
ბოლო რვა წლის განმავლობაში მკვლევარები აქტიურად მუშაობდნენ მონაცემების გაშიფვრაზე. კვლევის შედეგები და ის აღდგენილი ინფორმაცია, რომელიც აქამდე საჯარო არ იყო, ახლა უკვე ყველასათვის ხელმისაწვდომია.
კვლევის ავტორი უოლტერ კიფერი ამბობს, რომ აპოლოს მთვარის ტემპერატურული ექსპერიმენტის მიზანი იყო, გაერკვიათ, თუ რა სისწრაფით კარგავს მთვარე სითბურ ენერგიას.
"თერმული ენერგიის დაკარგვაზე დაკვირვება მნიშვნელოვანია, რადგან სწორედ ამით ისაზღვრება მთვარის შინაგანი გეოლოგიური აქტივობა. მაგალითისთვის, დედამიწიდან გამოყოფილი თერმული ენერგია განსაზღვრავს, თუ რა სიჩქარით იმოძრავებს ტექტონიკური ფილები და როგორ ჩამოყალიბდება მთები, ან რა სიხშირით მოხდება მიწისძვრები და ვულკანური ამოფრქვევები", - ამბობს ის.
სენსორებიდან ინფორმაციის ჩაწერის შემდეგ მასალა ანალიზისა და შენახვისთვის აპოლოს მეცნიერებს გადაეცათ, თუმცა 1975-1977 წლის ფაილები რატომღაც ადგილზე არ იყო.
"ეს გაურკვევლობა ამდენ ხანს იმიტომ გაგრძელდა, რომ მასზე უბრალოდ არავინ მუშაობდა. ნასამ ძველი დაკარგული მასალების აღდგენა 2010 წელს გადაწყვიტა და ჩვენც სწორედ ამ დროს დავიწყეთ ამ საკითხზე მუშაობა", - აცხადებს ერთ-ერთი მეცნიერი. ძველი ვიდეოკასეტებიდან მასალის თანამედროვე ფორმატში გადმოტანას წლები დასჭირდა.
საბოლოოდ, მეცნიერებმა სენსორებიდან მიღებულ მთელ ინფორმაციას ერთ ადგილას მოუყარეს თავი, გაშიფრეს და გაანალიზეს. აღმოჩნდა, რომ ტემპერატურის მატება ჯერ მთვარის ზედაპირზე დაფიქსირდა და შემდეგ ნელ-ნელა სიღრმეში გავრცელდა. აშკარა იყო, რომ ეს ფაქტი მომხდარის ერთ კონკრეტულ ვერსიას ადასტურებდა.
აღმოჩნდა, რომ მთვარის ზედაპირზე ასეთი ტიპის დათბობის გამოწვევა მხოლოდ ადამიანებს შეეძლოთ. მთვარეზე გადაადგილებისა და სხვადასხვა ტექნიკის დამონტაჟებისას მათ ზედაპირზე არსებული ქვიშა მიმოფანტეს და ამით არსებული ბალანსი დაარღვიეს. სურათების ანალიზმა აჩვენეს, რომ ადგილები, რომლებზეც ასტრონავტებმა ფეხით თუ როვერებით იარეს, ჩამუქდა. მუქმა არეებმა კი მზისგან მეტი სითბო შთანთქეს, რამაც ტემპერატურის აწევა გამოიწვია. ეს ეფექტი სწორედ იმ ადგილებში შეიმჩნეოდა, სადაც ასტრონავტებმა დიდი დრო დაჰყვეს. ამ ზონების გარეთ კი ასტრონავტებს მთვარის ზედაპირის ტემპერატურაზე გავლენა არ ჰქონიათ.
ეს ღირებული ინფორმაციაა, რომელიც მომავალი მისიების დაგეგმვისათვის გამოგვადგება.
"სხვადასხვა მოწყობილობების და სენსორების დამონტაჟებისას ჩვენ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ შესაძლოა მონაცემების გაზომვისას მასში უზუსტობების წყარო ჩვენ თვითონვე ვიყოთ", - ამბობს ტეხასის ტექნიკური უნივესიტეტის მეცნიერი საიჩი საგიარა.
-
გადახედვაკობახიძე: მიგრაციის ერთ-ერთი მიზეზი არის ის, რომ გახსნილია საზღვრები, ანუ ადვილია ქვეყნის დატოვება და ევროკავშირის ქვეყნებში გადასვლა კობახიძე: მიგრაციის ერთ-ერთი მიზეზი არის ის, რომ გახსნილია საზღვრები, ანუ ადვილია ქვეყნის დატოვება და ევროკავშირის ქვეყნებში გადასვლა
-
გადახედვა"ობობები" მარსზე — რატომ ჩნდება წითელ პლანეტაზე სეზონური მუქი ლაქები "ობობები" მარსზე — რატომ ჩნდება წითელ პლანეტაზე სეზონური მუქი ლაქები
-
გადახედვაკობახიძე აცხადებს, რომ ევროპარლამენტის რეზოლუციაში ვიზალიბერალიზაციაზე ჩანაწერს "ჩალის ფასი აქვს" კობახიძე აცხადებს, რომ ევროპარლამენტის რეზოლუციაში ვიზალიბერალიზაციაზე ჩანაწერს "ჩალის ფასი აქვს"
-
გადახედვალელო: ვუერთდებით 28 აპრილს დაანონსებულ ევროპულ მარშს, რათა კიდევ ერთხელ ვუთხრათ "კი" ევროპას და "არა" რუსულ კანონს! ლელო: ვუერთდებით 28 აპრილს დაანონსებულ ევროპულ მარშს, რათა კიდევ ერთხელ ვუთხრათ "კი" ევროპას და "არა" რუსულ კანონს!
-
გადახედვარუსული კანონის მეორე საკომიტეტო მოსმენა 29 აპრილს დაინიშნა რუსული კანონის მეორე საკომიტეტო მოსმენა 29 აპრილს დაინიშნა
-
გადახედვაალტ-ინფო აცხადებს, რომ საჯარო რეესტრმა მათი ახალი პარტიის, "ქართული იდეის" გაუქმების პროცესი დაიწყო ალტ-ინფო აცხადებს, რომ საჯარო რეესტრმა მათი ახალი პარტიის, "ქართული იდეის" გაუქმების პროცესი დაიწყო
-
გადახედვა18-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა პირს, რომელმაც ყოფილი ცოლი დაჭრა, მისი ქმარი კი მოკლა 18-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა პირს, რომელმაც ყოფილი ცოლი დაჭრა, მისი ქმარი კი მოკლა
-
გადახედვაემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი ემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი
-
გადახედვაოპოზიციური პარტიები 28 აპრილს, არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ დაანონსებულ ევროპულ მარშს უერთდებიან ოპოზიციური პარტიები 28 აპრილს, არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ დაანონსებულ ევროპულ მარშს უერთდებიან
-
-
გადახედვა2023 წელს ემიგრანტების რიცხვი 95.6%-ით გაიზარდა — საქსტატი 2023 წელს ემიგრანტების რიცხვი 95.6%-ით გაიზარდა — საქსტატი
-
გადახედვამოქალაქის მიმართ იძულების ფაქტზე შსს-ს თანამშრომელი ამხილეს მოქალაქის მიმართ იძულების ფაქტზე შსს-ს თანამშრომელი ამხილეს
-
-
-
გადახედვადააკავეს პირი, რომელმაც 21 400 დოლარის და 600 ევროს ოდენობის ყალბი კუპიურები გაასაღა დააკავეს პირი, რომელმაც 21 400 დოლარის და 600 ევროს ოდენობის ყალბი კუპიურები გაასაღა
-
გადახედვასომხეთმა და აზერბაიჯანმა, საზღვრის დელიმიტაციის შესახებ, შეთანხმებას მიაღწიეს — სომხეთში გადაწყვეტილებას პროტესტით შეხვდნენ სომხეთმა და აზერბაიჯანმა, საზღვრის დელიმიტაციის შესახებ, შეთანხმებას მიაღწიეს — სომხეთში გადაწყვეტილებას პროტესტით შეხვდნენ
-
-
გადახედვასაქართველოს მთავრობა ევროპის საბჭოს GRECO-ს ანტიკორუფციული შეფასების ანგარიშს მალავს — TI საქართველოს მთავრობა ევროპის საბჭოს GRECO-ს ანტიკორუფციული შეფასების ანგარიშს მალავს — TI
-
გადახედვააფხაზეთში ანგარიშები გაუყინეს არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც მოსახლეობას მატერიალურ და იურიდიულ დახმარებას უწევს აფხაზეთში ანგარიშები გაუყინეს არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც მოსახლეობას მატერიალურ და იურიდიულ დახმარებას უწევს
-
გადახედვაარსებობს საფრთხე, რომ თქვენი პერფორმანსი ოცნებამ წინასაარჩევნო კამპანიისთვის გამოიყენოს, გთხოვთ, გაეცნოთ საგანგაშო პოლიტიკურ ვითარებას — მიმართვა Massive Attack-ს არსებობს საფრთხე, რომ თქვენი პერფორმანსი ოცნებამ წინასაარჩევნო კამპანიისთვის გამოიყენოს, გთხოვთ, გაეცნოთ საგანგაშო პოლიტიკურ ვითარებას — მიმართვა Massive Attack-ს
-
გადახედვაორი პოლიციელი დაიღუპა თავდასხმის შედეგად ყარაჩაი-ჩერქეზეთში ორი პოლიციელი დაიღუპა თავდასხმის შედეგად ყარაჩაი-ჩერქეზეთში
კომენტარები