გალილეო გალილეის პირველი ასტრონომიული დაკვირვებების შემდეგ ტელესკოპები საგრძნობლად გაუმჯობესდა. ეს ეხება, როგორც მათ შესაქმნელად საჭირო მასალას, ასევე ზომას, განლაგებასა თუ კონფიგურაციას, თუმცა წრიული ფორმა დღემდე შენარჩუნდა. ახალ კვლევაში მეცნიერები ამბობენ, რომ, შესაძლოა, ეს სიცოცხლისთვის თავსებადი ეგზოპლანეტების საპოვნელად ოპტიმალური არ იყოს. მათი აზრით, ასეთი მიგნებებისთვის ყველაზე შესაფერისი მართკუთხა ტელესკოპებია.

დღესდღეობით არაერთი მძლავრი ტელესკოპი მოგვეპოვება, როგორიცაა ჰაბლის, ჯეიმს ვების, ვერა რუბინისა თუ სხვა ობსერვატორიები. ამის მიუხედავად, ადამიანის მიერ შექმნილ მსგავს ტექნოლოგიას საკუთარი საზღვარი აქვს, რომელიც არამიწიერი სიცოცხლის მიკვლევას ართულებს.

ჰიპოთეზური დედამიწა 2 წყლით მდიდარი ეგზოპლანეტა უნდა იყოს, რომლის დასაფიქსირებლადაც შუა ინფრაწითელ სხივებზე კონცენტრირებული ინსტრუმენტია საჭირო. ეს იმიტომ, რომ წყლის მიერ არეკლილი სინათლე სწორედ ამ სპექტრშია (10 მიკრონი ტალღური სიგრძის). ასევე, აუცილებელია, რომ პლანეტისა და მისი ვარსკვლავის სინათლე ერთმანეთისგან გაიმიჯნოს, რისთვისაც მნათობის ელვარება უნდა დაიბლოკოს.

ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპი ინფრაწითელი სპექტრის მიმართაა მგრძნობიარე და ვარსკვლავის სიკაშკაშესაც ფილტრავს, მაგრამ დედამიწა-მზის მსგავს დისტანციაზე არსებული მომცრო, სიცოცხლისთვის თავსებადი ობიექტის გამოვლენა არ შეუძლია. მაგალითად, 30 სინათლის წლის დისტანციაზე მდებარე ციურ სხეულს რომ ვეძებდეთ, ტელესკოპის 20-მეტრიანი სარკე იქნებოდა საჭირო, ვებისა კი 6.5-მეტრიანია — ყველაზე დიდი მსოფლიოში.

ვების ობსერვატორიის აწყობასა და კოსმოსში გაშვებას წლები დასჭირდა, მასზე დაახლოებით 15-ჯერ მოზრდილი ტელესკოპის შემთხვევაში კი საქმე კიდევ უფრო რთულდება. მეორე ალტერნატივა ისაა, რომ უფრო მოკლე სიგრძის, ხილულ ტალღებს დავაკვირდეთ, თუმცა აქ უკვე ვარსკვლავის სინათლის დაბლოკვის პრობლემა იჩენს თავს. შედარებისთვის, მზე დედამიწაზე 10 მილიარდჯერ კაშკაშაა, ამიტომ მისი ელვარების გაფილტვრის გარეშე ასეთი პლანეტის დაფიქსირება წარმოუდგენელია.

სწორედ აქ შემოდის მეცნიერთა მიერ შემოთავაზებული გამოსავალი — ორმაგი კოსმოსური სისტემა. ის ვარსკვლავის სინათლის დაბლოკვის ფუნქციის მქონე აპარატსა და მის უკან განლაგებულ ტელესკოპს მოიცავს. ასეთი მცირე მასშტაბის ზონდი Proba-3 უკვე არსებობს, მაგრამ მის კომპონენტებს ერთმანეთისგან მხოლოდ 150 მეტრი აშორებს. ტელესკოპის შემთხვევაში ეს დისტანცია ათასობით მეტრი უნდა იყოს.

რენსელერის პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში მომუშავე პროფესორი ჰეიდი ნიუბერგი ფიქრობს, რომ პრობლემის გადაჭრა მართკუთხა სარკითაა შესაძლებელი, რომელსაც მაღალი ასპექტის თანაფარდობა ექნება. მისი ზომა 1 მეტრი 20 მეტრზე უნდა იყოს, რაც ობსერვატორიას დიდი სარკის უპირატესობებს მიანიჭებს ისე, რომ ზედაპირის ფართობით ჯეიმს ვებზე პატარა იქნება.

რა თქმა უნდა, ეს შემოთავაზებული დიზაინი ტექნიკურ გამოწვევებთანაა დაკავშირებული, მაგრამ განხორციელებადია. გუნდი ვარაუდობს, რომ ამგვარი ტექნოლოგიით ჩვენგან 30 სინათლის წლის მანძილზე დედამიწის ზომის 27 ეგზოპლანეტის აღმოჩენაა შესაძლებელი.

მათი ნაშრომი გამოცემაში Frontiers in Astronomy and Space Sciences გამოქვეყნდა.