მსოფლიოს მასშტაბით არაერთი მეტეორიტია აღმოჩენილი, რომელთა ნაწილიც წითელი პლანეტიდან მომდინარეობს. კერძოდ, ეს ფრაგმენტები სივრცეში მარსთან სხვა ობიექტების შეჯახების შედეგად იტყორცნებოდა, მის გრავიტაციას უსხლტებოდა და მზის გარშემო იწყებდა მოძრაობას, საბოლოოდ კი დედამიწის ზედაპირზე ცვიოდა.

ახალი კვლევის ფარგლებში ალბერტას უნივერსიტეტში მომუშავე მეცნიერებმა 200 მეტეორიტის წარმომავლობა დაადგინეს, ანუ გაარკვიეს, მარსის რომელი არეალებიდან მოხვდა ისინი დედამიწაზე. ესაა 5 კრატერი ორ ვულკანურ რეგიონში: ტარსისსა და ელიზიუმში.

1980-იან წლებში სპეციალისტების ყურადღება მეტეორიტების ჯგუფმა მიიქცია, რომელსაც ვულკანური მახასიათებლები აქვს და 1.3 მილიარდი წლისაა. ეს ნიშნავს, რომ ისინი გეოლოგიური თვალსაზრისით ახლო წარსულში ვულკანურად აქტიური ციური სხეულის ფრაგმენტები უნდა ყოფილიყო, რასაც მარსი ყველაზე მეტად შეესაბამება. მოგვიანებით ამ მოსაზრების მართებულობა NASA-ს პროექტ Viking-ის ფარგლებში დადასტურდა, როცა ზემოხსენებულ ქვებში არსებული აირები მარსის ატმოსფეროს შედგენილობას შეადარეს.

უფრო კონკრეტული წარმომავლობის დასადგენად სპექტრული მისადაგების ტექნოლოგია გამოიყენება, რომელიც ობიექტების მიერ არეკლილი სინათლის სპექტრის ურთიერთმსგავსებას ეფუძნება. ამის მიუხედავად, მისი შესაძლებლობები შეზღუდულია, რადგან ხელის შემშლელი სხვადასხვა ფაქტორი იჩენს თავს. განსაკუთრებით მაშინ, თუ გეოლოგიურად ახალგაზრდა ზედაპირთან გვაქვს საქმე, როგორიც ტარსისისა და ელიზიუმის მიმდებარედაა.

ამის გათვალისწინებით, მეტეორიტების ზუსტი თავდაპირველი მდებარეობის განსაზღვრა ძნელია, მაგრამ ამას პლანეტის ისტორიის შესახებ მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მოცემა შეუძლია. პასუხის მისაღებად სპეციალისტებმა მაღალი გარჩევადობის სიმულაციები შექმნეს, რათა მარსის კრატერებს, მათთან ასოცირებულ შეჯახებებსა და მეტეორიტებს შორის კავშირი გამოევლინათ. მოდელის უპირატესობა თავად მატერიის გატყორცნის პროცესზე დაკვირვება და იმის გარკვევაა, რა ზომის ჩაღრმავებას წარმოქმნიდა ეს.

შედეგად, მეცნიერებმა შეჯახებების თანმდევი მაქსიმალური დარტყმითი წნევა დაადგინეს. ასევე ის, თუ რამდენ ხანს იყო ფრაგმენტები ამგვარ პირობებში. ამის გარკვევაში მათ მეტეორიტებზე დამჩნეული წნევის კვალი დაეხმარა, როგორიცაა მინერალების უნიკალური ცვლილება, მინის ფორმირება და ნაპრალოვანი სტრუქტურები.

საბოლოოდ, კრატერების ზომა და მეტეორიტების თავდაპირველი მდებარეობის სიღრმე გამოთვალეს, შემდეგ კი მარსზე ამ მონაცემების შესაბამისი ადგილები მოძებნეს. ასე მივიდნენ ისინი ტარსისსა და ელიზიუმში არსებულ 5 კრატერამდე.

მათი ნაშრომი გამოცემაში Science Advances გამოქვეყნდა.