ფაშინიანმა ახალი კონსტიტუციის შესახებ პირველად 18 იანვარს, იუსტიციის სამინისტროში ვიზიტის დროს განაცხადა და აღნიშნა, რომ ეს იდეა მანამდე იუსტიციის სამინისტროში იყო განხილული.

"იუსტიციის მინისტრთან სამუშაო დისკუსიის დროს განვაცხადე, რომ ჩემი და რამდენიმე კოლეგის აზრით, და ამაზე ხმამაღლა ვსაუბრობ რათა ფართო განხილვის საგანი გახდეს, სომხეთის რესპუბლიკას სჭირდება ახალი კონსტიტუცია, არა საკონსტიტუციო ცვლილებები, არამედ ახალი კონსტიტუცია”, — თქვა ფაშინიანმა.

მან ახალი კონსტიტუციის მიღების წინადადების ორი მიზეზი დაასახელა: თქვა, რომ სომხეთის კონსტიტუცია უნდა მიღებულ იქნეს სამართლიანი რეფერენდუმის გზით და ასევე — ქვეყანას სჭირდებოდა კონსტიტუცია, რომელიც მას გახდის "უფრო კონკურენტუნარიანს და უფრო სიცოცხლისუნარიანს ახალ გეოპოლიტიკურ და რეგიონულ პირობებში".

"მინდოდა ხაზგასმით აღმენიშნა ეს, რათა უახლოეს მომავალში შევძლოთ ასეთი სამუშაოს დაწყება“, — თქვა ფაშინიანმა.

20 იანვარს იეღეგნაძორში თავის პარტიასთან შეხვედრისას, ფაშინიანმა განმარტა, რომ ერევანმა და ბაქომ სამშვიდობო მოლაპარაკებებში მიაღწიეს წერტილს, სადაც მათთვის საჭიროა "დამატებითი გარანტიები", რომ არცერთ მხარეს "არ ექნება ტერიტორიული პრეტენზიები და ფარული ამბიციები".

"დიპლომატიურ ტექსტებს ყოველთვის აქვთ განსხვავებული გადახვევები, ქვეტექსტები და სქოლიოები. აზერბაიჯანის წინადადებების სქოლიოში, და შესაძლოა აზერბაიჯანმა — ჩვენსაშიც, აღმოაჩინოს ტერიტორიული პრეტენზიების საშიშროება, დღეს თუ არა, მომავალში“, — განაცხადა ფაშინიანმა.

სომხეთის კონსტიტუციის პირველ პუნქტში ნათქვამია, რომ კონსტიტუცია ეფუძნება "სომხეთის სახელმწიფოებრიობის ფუნდამენტურ პრინციპებს და სომხეთის დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში დაფიქსირებულ ნაციონალურ მიზნებს".

დეკლარაციაში გამოხატული ერთ-ერთი საფუძველია სომხეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკისა და ყარაბაღის საბჭოს ერთობლივი გადაწყვეტილება "სომხეთის სსრ-ისა და ყარაბაღის მთიანი რეგიონის გაერთიანების შესახებ“.

"ბაქოს ზეწოლა"

ფაშინიანის ნაბიჯი აზერბაიჯანთან მიმდინარე სამშვიდობო მოლაპარაკებებთან დაკავშირებულად აღიქვეს. ეს მოლაპარაკებები მას შემდეგ დაიწყო, რაც მთიან ყარაბაღზე აზერბაიჯანმა აიღო კონტროლი, 2023 წლის სექტემბერში.

ტიგრან გრიგორიანი, პოლიტიკური ანალიტიკოსი და ერევნის დემოკრატიისა და უსაფრთხოების რეგიონული ცენტრის ხელმძღვანელი ამბობს, რომ ფაშინიანის მოწოდებები, ახალი კონსტიტუციის შესახებ შეიძლება მომდინარეობდეს აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის განცხადებებიდან — ალიევმა დეკემბერში განაცხადა, რომ ერევნისგან ელოდება "სომხური რევანშიზმის" საწინააღმდეგო გარანტიებს.

მან გაიხსენა მისი დეკემბერში გაკეთებული ანალიზი, სადაც ამბობდა, რომ "დიდია ალბათობა იმისა, რომ ალიევის მიერ ნახსენები ერთ-ერთი გარანტია იყოს ის, რომ ერევანი მოიშორებს ამ ნორმატიულ სამართლებრივ ფონს“.

გრიგორიანმა, ასევე, გაიხსენა აზერბაიჯანელი პრო-სამთავრობო ექსპერტის რუსიფ ჰუსეინოვის განცხადება, რომ სომხეთის კანონმდებლობა მოიცავს ტერიტორიულ პრეტენზიებს აზერბაიჯანის მიმართ, ხოლო ნორმატიული სამართლებრივი დოკუმენტები, როგორიცაა სომხეთის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია, რომელიც მიღებულია 1990 წლის 21 სექტემბერს, ეხება 1989 წლის ერთობლივ გადაწყვეტილებას სომხეთისა და მთიანი ყარაბაღის გაერთიანების შესახებ".

"ეს სამართლებრივი ფონი იწვევს შეშფოთებას აზერბაიჯანში, სადაც პროგნოზირებენ სცენარებს, რომლის მიხედვით, სომხეთის საკონსტიტუციო სასამართლომ შეიძლება უარყოს სამშვიდობო ხელშეკრულება, ან ძალაუფლების შემდგომმა ცვლილებამ შეიძლება ტერიტორიული პრეტენზიები წამოწიოს წინ“, — წერს ჰუსეინოვი.

სომხეთის ოპოზიციაში ბევრმა გააკრიტიკა ეს ნაბიჯი. ერთობლივ განცხადებაში ოპოზიციური ფრაქციის ოთხმა დეპუტატმა ფაშინიანის განცხადება შეაფასა, როგორც ფარული გზავნილი აზერბაიჯანისა და თურქეთისადმი.

მათ თქვეს, რომ ანკარა და ბაქო დიდი ხანია სთხოვენ სომხეთს, მოხსნას "დებულებები არცახის [მთიანი ყარაბაღის] ხალხის თვითგამორკვევის უფლების მხარდაჭერისა და სომეხთა გენოციდის საერთაშორისო აღიარების შესახებ“.

"აღვნიშნავთ, რომ ამ ნაბიჯით ფაშინიანი ცდილობს წამოიწყოს ახალი თავდასხმა სომხეთის მესამე რესპუბლიკის ერთ-ერთ საყრდენზე, ამზადებს ნიადაგს თურქეთ-აზერბაიჯანის კიდევ ერთი უწყვეტი მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად“, — ნათქვამია მათ განცხადებაში.

სტატიაში წარმოდგენილი შეხედულებები ეკუთვნის ავტორს და არ წარმოადგენს On.ge-ის პოზიციას. მასალა ქვეყნდება OC Media-სთან პარტნიორობის ფარგლებში, რომლის შედეგად, გამოცემის სტატიები ამიერიდან ოთხ ენაზე გავრცელდება. საქართველოში OC Media-ს პარტნიორი On.ge-ა. სტატია ინგლისურად შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ.