ორწლიანი მოლაპარაკებების შემდეგ, Unicode-მა ქართული მხედრულის მთავრული დამწერლობა დაამტკიცა, რაც ნიშნავს, რომ მომხმარებლისთვის მთავრული შრიფტი სისტემურად გახდება ხელმისაწვდომი.

უნიკოდს შეთავაზება პროექტზე მომუშავე სამკაციანმა ჯგუფმა გაუგზავნა. ინიციატივის ავტორები არიან აკაკი რაზმაძე, მაიკლ ევერსონი და ნიკა გუჯეჯიანი. მათ კონსულტაციას უწევდა ბესარიონ გუგუშვილი (რომელსაც ცნობილი BPG შრიფტები აქვს შექმნილი). სწორედ მათ მიერ განხორციელებული მოლაპარაკებების შედეგად, გუშინ, უნიკოდის სტანდარტში 46 მთავრული ასონიშანი დაამტკიცეს.

რა არის უნიკოდი?

უნიკოდი სიმბოლოთა საერთაშორისო სტანდარტია, რომელიც კომპიუტერულ ინდუსტრიაში სხვადასხვა დამწერლობისთვის უნივერსალურ კოდებს ადგენს. უნიკოდის ქართული ბლოკი უკვე შეიცავს ასომთავრულ და მხედრულ დამწერლობას, სწორედ ამ უკანასკნელის საშუალებით კითხულობთ ახლა ამ ტექსტს ქართული ასოებით.

უნიკოდის სტანდარტით დაწერილი ტექსტი არის ის, რასაც ხალხურად "Sylfaen-ში გადაყვანას" უწოდებენ. სინამდვილეში, ასეთ დროს, ასოების უნიკოდის სტანდარტით გამოსახვა იგულისხმება, Sylfaen კი უბრალოდ ერთ-ერთი შრიფტია, რომლითაც ეს ასოები მოწყობილობის ეკრანზე იხატება.

უნიკოდში აკრეფილი ტექსტი იძლევა იმის გარანტიას, რომ იგი ყველა თანამედროვე მოწყობილობაზე გამართულად გამოისახება (ლათინური ასოების ან სხვა სიმბოლოების გამოჩენის გარეშე). ამ სტანდარტში მთავრული ასოების დამატება კი ზუსტად მსგავს შესაძლებლობას მოგვცემს — დავწეროთ მხედრულის მთავრული ასოებით, ტექსტის კონკრეტული შრიფტით ფორმატირების გარეშე.

დამტკიცების პროცესი

პროექტის შესახებ On.ge-ს ინიციატივის ერთ-ერთი ავტორი, აკაკი რაზმაძე ესაუბრა, პროექტზე მომუშავე სამმა ადამიანმა უნიკოდს ჯერ კიდევ 2 წლის წინ მიმართა განცხადებით, საერთაშოროსო სტანდარტში ქართული მთავრული დამწერლობის დამატების თაობაზე:

"ამ თემაზე მუშაობა დავიწყეთ რამდენიმე ადამიანმა ჯერ კიდევ 2 წლის წინ, იმის გამო, რომ რასაც ვიყენებთ ჩვეულებრივად, ყოველდღიურ ცხოვრებაში, რასაც ვხედავთ პლაკატებზე, წიგნებში და ა.შ., ეს ყველაფერი არ იყო ვებში. მაგალითად, მეილში ვერ დავწერდით მთავრულად. ამ გზას დასჭირდა 2 წელი და ამ პროცესში ჩართულნი იყვნენ სამთავრობო უწყებები და ისეთი ორგანიზაციები და კომპანიები, როგორებიც არიან ჯეოლაბი, ლივინგსტონი, საქართველოს ბანკი, თიბისი ბანკი, ქართული შრიფტის ასოციაცია, გრაფიკული დიზაინის ასოციაცია და GITA [საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო].

გუშინ მნიშვნელოვანი ეტაპი იყო, როცა უნიკოდის კომიტეტმა დაამტკიცა, რომ მთავრული მის მომდევნო სტანდარტში აისახება".

მომავალი

აკაკი რაზმაძის თქმით, წინ ჯერ კიდევ რამდენიმე ეტაპია:

"ამ დამწერლობის ISO სტანდარტში დამტკიცება ერთ-ერთი შემდეგი ეტაპია, რათა ის შემდეგ გაითვალისწინოს ოპერაციული სისტემის ისეთმა მწარმოებლებმა, როგორიცაა Microsoft, Apple, Google და ა.შ.

როდესაც უნიკოდის მიერ ISO სტანდარტი დგინდება, ოპერაციული სისტემების მწარმოებლები, (როგორიცაა მაიკროსოფტი, რომელიც Windows-ს აწარმოებს), საკუთარი პროდუქტებისთვის უშვებენ განახლებებს, რითაც კლავიატურას ახალი შეყვანის მეთოდი ემატება, რათა მომხმარებლისთვის ახალ სტანდარტში დამატებული ასონიშნების ჩაწერა გახდეს შესაძლებელი. ბუნებრივია, ამას სჭირდება დრო. ორ წელიწადში მომხმარებელი ნებისმიერ ტექსტს დაწერს ამ დამწერლობით.

დიდი ალბათობით, ერთი წლის, ან მაქსიმუმ, ორი წლის თავზე, მომხმარებელს შეეძლება აკრიფოს მთავრული ასოები ყველგან. ის, რაც მეოცე საუკუნის საბეჭდ მანქანაზე ხელმისაწვდომი იყო, ის რასაც წინა საუკუნეშიც ვიყენებდით და დღესაც ვიყენებთ, შესაძლებელი იქნება, რომ გამოვიყენოთ უკვე კომპიუტერში, სოციალურ ქსელებში, იმეილებში, მესიჯად და ა.შ."

იმისთვის, რომ უნიკოდს მთავრული თავის სტანდარტში დაემატებინა, აუცილებელი იყო რამდენიმე წინაპირობის შესრულება. მათ შორის, საჭირო დოკუმენტაციის შეგროვება, რომლებიც მის მნიშვნელობას დაამტკიცებდა:

"როგორი იყო მისი ისტორიული გზა და მასში ამ დამწერლობის გამოყენება. მნიშვნელოვანი იყო სხვადასხვა კომპანიებს გამოეთქვათ სურვილი, რომ მართლა საჭიროებას წარმოადგენდა ვებში მთავრულის დამატება ქართულ რეალობაში. ასევე, მხარდამჭერი წერილები სამთავრობო უწყებებიდან, რომლებიც განათლებისა და კულტურის სამინისტროებმა გადმოგვცეს. ასევე, სხვადასხვა შეხვედრებზე აუცილებელი იყო იმის დამტკიცება, რომ ეს ცვლილება ტექნიკურ პრობლემებს არ გამოიწვევდა".

რაზმაძის თქმით, უნიკოდის მიერ მთავრული დამწერლობის დამტკიცება მნიშვნელოვანია, რადგან ეს დანაკლისი კომპიუტერულ სისტემების ქართველი მომხმარებლებისთვის დღემდე არსებობდა. მათ არ ჰქონდათ ციფრულ სამყაროში იმ გამოცდილების გადმოტანის საშუალება, რომელსაც მეცხრამეტე საუკუნიდან ვიყენებდით:

"დღევანდელ ციფრულ სამყაროში უნდა გვქონდეს საშუალება, გავაკეთოთ იგივე, რასაც ადრე ვაკეთებდით და გამოვიყენოთ ეს სასიკეთოდ; არ დავკარგოთ ის, რაც ადრე იყო შესაძლებელი".