ნანოკაფსულა, რომელიც აწვდის ტვინს გენის რედაქტირების ხელსაწყოს CRISPR-ს, შეიძლება გამოიყენონ ტვინის კიბოს ერთ-ერთი ყველაზე აგრესიული ფორმის, გლიობლასტომის სამკურნალოდ. ამ მეთოდის თაგვზე გამოცდამ წარმატებით ჩაიარა. მან შეაჩერა სიმსივნის ზრდა თაგვში და მისი სიცოცხლეც გაახანგრძლივა.

CRISPR არის ინსტრუმენტი, რომელიც გენური ინჟინერიის საშუალებას იძლევა. მისი გამოყენებით უჯრედებში გენეტიკური მასალის დამატება, ამოღება ან შეცვლაა შესაძლებელი. ამასთან, მეცნიერები მასში უამრავი დაავადების დამარცხების პოტენციალს ხედავენ. ის ზუსტი და იაფია გენის რედაქტირების სხვა მეთოდებთან შედარებით, მაგრამ ამჟამად მისი ტვინში გამოყენება რთულია.

ტვინში შეღწევის მეთოდების უმეტესობა მოიცავს ან პირდაპირ ინექციას თავის ტვინის ქსოვილში, ან CRISPR-ის შეყვანას არადაავადების გამომწვევ ვირუსებში და ამ გზით მათ სისხლში შეყვანას. ამ მეთოდებს აქვს მნიშვნელოვანი ნაკლოვანებები, მათ შორის ტვინის ქსოვილის პოტენციური დაზიანება ან, ვირუსების შემთხვევაში, ზუსტი განსაზღვრის სირთულე. ეს ნიშნავს, რომ არსებობს სერიოზული გვერდითი ეფექტების რისკი, როგორიცაა გაუთვალისწინებელი გენეტიკური მუტაციები.

ასევე: შემდეგი პოდკასტი: CRISPR — გენური ინჟინერიის რევოლუციური იარაღი

CRISPR-ის სპეციალურად შექმნილ ნანოკაფსულებში შეფუთვით — პაწაწინა არატოქსიკური პოლიმერული ბუშტებით — მკვლევრებმა შეძლეს ამ პრობლემების მოგვარება სხეულის სხვა ნაწილებში, მაგრამ აქამდე არსებობდა გამოწვევები ტვინში ამ ტექნიკის გამოყენების მხრივ.

ეს დიდწილად იმიტომ ხდება, რომ ძნელია ჰემატოენცეფალური ბარიერის გადალახვა: თავის ტვინში სისხლძარღვები ნაკლებად ფოროვანია, ვიდრე სხეულის სხვა ნაწილებში, რაც ჩვეულებრივ ხელს უწყობს მავნე ფაქტორებისგან დაცვას.

"თავის ტვინის დაავადებები, მათ შორის ტვინის სიმსივნეები, განსაკუთრებით რთულია თერაპიული მიზნებისთვის ჰემატოენცეფალური ბარიერის გამო", — ამბობს ნეიროქირურგი დიმიტრის პლაკანტონაკისი ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის მეცნიერი.

ახლა, იან ზუუმ და მისმა კოლეგებმა შეიმუშავეს ახალი ტიპის ნანოკაფსულა, რომელმაც შეძლო ამ ბარიერის გადალახვა და CRISPR თერაპიის მიწოდება თაგვების ტვინში.

ამ შემთხვევაში, მკვლევრებმა გამოიყენეს CRISPR კონკრეტულ გენზე მანიპულაციისთვის. საუბარია PLK1-ზე, რომელიც არეგულირებს ახალი უჯრედების განვითარებას და გლიობლასტომზეც მოქმედებს. კვლევაში სიმსივნის ზრდა შეჩერდა თაგვებში, რომლებსაც მკურნალობდნენ ერთი ინექციით. თაგვებმა 64 დღე იცოცხლეს, განსხვავებით კონტროლ ჯგუფისგან, რომლებმაც 24 დღეზე ნაკლები გაძლეს. უფრო მეტიც, ახალმა ტექნიკამ გამოიწვია უმნიშვნელო — 0,5 პროცენტზე ნაკლები — არასასურველი გენეტიკური მუტაციები ქსოვილში.

დაახლოებით 30 ნანომეტრის ზომით, ნანოკაფსულა ბევრად უფრო მცირეა, ვიდრე ამჟამად გამოყენებული ბევრი მსგავსი მოწყობილობა, რომელიც ხშირად მერყეობს 100-დან 500 ნანომეტრამდე. მას ასევე აქვს თითქმის ნეიტრალური მუხტი. დადებითად დამუხტული ნანონაწილაკები ტოქსიკურია ორგანიზმისთვის.

"ჩვენი ნანოკაფსულები წარმოადგენს პირველ არაინვაზიურ და არავირუსულ სტრატეგიას ტვინში გენური თერაპიისთვის", — წერენ ზოუ და კოლეგები.

"ეს მართლაც ამაღელვებელია. მეტი კვლევა იქნება საჭირო, მაგრამ პროგრესი სახეზეა", — ამბობს პლაკანტონაკისი.

მკვლევრებს მიაჩნიათ, რომ ეს ტექნიკა გლიობლასტომის გარდა ტვინის სხვა დაავადებების სამკურანლოდაც გამოგვადგება.