იმას, თუ სად ვართ ან რამდენად სწრაფად ვმოძრაობთ, კლასიკურ ფიზიკაში მიღებული კანონი განსაზღვრავს, რომლის მიხედვითაც კონკრეტულ მომენტში არსებობა მხოლოდ ერთ ადგილზე შეგვიძლია.

კვანტურ სამყაროში კი ყველაფერი სხვაგვარადაა, რადგან იქ მდებარეობა შემთხვევითობის შედეგია. მაგალითად, ატომს აქვს შანსი, რომ ერთსა და იმავე დროს ორ განსხვავებულ ადგილზე აღმოჩნდეს. როდესაც ნაწილაკები ასეთ ეფექტს განიცდიან, მრავალ უცნაურ ფენომენს ედება საფუძველი, მაგრამ მათზე დაკვირვება ბევრ პრობლემას უკავშირდება.

ამის მიუხედავად, აშშ-ში მდებარე მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში მომუშავე მეცნიერებმა ეს დაბრკოლება გადალახეს. მათ ამისთვის სწრაფად მბრუნავი, ულტრაცივი ატომებისგან შედგენილი აირის ერთგვარი ღრუბელი გამოიყენეს, რომელმაც წრიულის ნაცვლად, თხელი, გრძელი ფორმა მიიღო. შემდეგ, ნაწილაკებში კვანტური ქცევა გამოვლინდა და კრისტალური სტრუქტურა ჩამოყალიბდა, რომელიც მინიატურული "კვანტური ტორნადოების" წყებას მოგვაგონებს.

ფოტო: Mukherjee et al

"კრისტალიზაცია ნაწილაკების ურთიერთქმედებითაა განპირობებული და ის მიგვანიშნებს, რომ კლასიკურიდან კვანტურ სამყაროში გადავინაცვლეთ", — ამბობენ გამოცემაში Nature გამოქვეყნებული ნაშრომის ავტორები.

აღსანიშნავია, რომ ეს ამგვარი აირადი მატერიის ევოლუციაზე პირდაპირი დაკვირვების პირველი შემთხვევაა.

"კორიოლისის ძალა, რომელიც დედამიწის ბრუნვის ეფექტს ხსნის, ლორენცის ძალას ჰგავს. ეს უკანასკნელი გვიჩვენებს, როგორ იქცევიან დამუხტული ნაწილაკები მაგნიტურ ველში. მსგავსი რამის შედეგად საინტერესო წარმონაქმნები კლასიკურ ფიზიკაშიც კი ჩნდება, მაგალითად, ჩვენი პლანეტის ირგვლივ სპირალურად მოძრავი ღრუბლები. ხოლო ახლა ასეთი მოვლენა კვანტურ პრიზმაშიც შევისწავლეთ", — აცხადებენ მკვლევრები.

თუ სტატიაში განხილული თემა და ზოგადად: მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სფერო შენთვის საინტერესოა, შემოგვიერთდი ჯგუფში – შემდეგი ჯგუფი.