ჩემი რეგიონი

სიმართლე გითხრათ არ ვიცი საიდან დავიწყო, ზოგადად ადამიანებს ყველაზე ძვირფას რაღაცებზე საუბარი გვიჭირს ხოლმე, გვგონია სათანადო სიტყვებს ვერ მოვძებნით იმის აღსაწერად, რაც ასე ძალიან გვიყვარს და გვაბედნიერებს. მათთვის, ვინც მიცნობს რთული გამოსაცნობი არ იქნება, რომ ჩემთვის ბედნიერება სვანეთთან ასოცირდება, ადგილთან, სადაც დავიბადე და სადაც არაფერია ჩვეულებრივი, ერთი უბრალო დღეც კი. ჩემი ცხოვრების დიდი ნაწილი სვანეთში მაქვს გატარებული, წარმოუდგენელია, მაგრამ არ მახსენდება ერთი დღეც კი, რომელიც მეორეს რაღაცით ჰგავს. სვანეთში ყოველი ახალი დილა, ახალ სიცოცხლეს, ახალ თავგადასავალს, ახალი ადგილების აღმოჩენას და ახალი ადამიანების გაცნობას ნიშნავს. ერთნაირი მხოლოდ ის ემოციებია, რასაც სვანეთის დატოვებისას ყოველ ჯერზე განვიცდი.დედაქალაქში ყოველთვის თვალცრემლიანი,უკან ყურებით დაღლილი კისრით და დაუკმაყოფილებელი შეგრძნებით ვბრუნდები. მონოტონური საუბარი რომ არ გამომივიდეს და გიჟიც არ გეგონოთ, ამის გამო რამდენიმე ადამიანს ასეთი კითხვა დავუსვი: რა არის შენთვის სვანეთი? ვციტირებ მათ პასუხებს: "სამოთხე დედამიწაზე", "თავისუფლების და ჰარმონიის ადგილი", "ყველა ფერი", "სიწმინდე", "სულის განტვირთვის ადგილი", "ყველაზე დიდი სიყვარული", "სიმშვიდე და ბედნიერება", "თავისუფლება და სიამაყე". მე და ამ ადამიანებს ჩვენი კუთხის სიყვარული გვაერთიანებს, და შენც მკითხველო ცოტათი მაინც, რომ მიგვიხვდე რა იწვევს ჩვენში ამ გრძნობებს, სვანეთში გამოგზაურებ.

რთულია სიტყვებით გადმოსცე ის განცდა, რაც სვანეთში მოგზაურობისას გეუფლება, უყურებ და აკვირდები ცაში აზიდულ ბუმბერაზ მწვერვალებს, რომლებიც ისეა გადაჯაჭვული თითქოს ერთამენთისთვის ძმობა შეუფიციათ, კოშკებს, რომლებიც თავიანთ უძველეს ისტორიებზე გიყვებიან, მდინარეებს, სვანეთის მკაცრ ბუნებას ასე ძალიან რომ უხდება, ეკლესიებს,რომლებსაც თითქმის ყველა სოფელში შეხვდებით თავიანთი სახასიათო ფრესკული ნიმუშებით. ამ ყველაფრის შემყურე გრძნობ როგორ ივსები თავისუფლებისა და სიცოცხლის შეგრძნებით, უჩვეულო სიმშვიდესა და თან იდუმალებას მხოლოდ აქ-მთებში ყოფნისას იგრძნობთ. სვანეთს ლეგენდებისა და რიტუალების მხარეც შეგვიძლია ვუწოდოთ, ეს თემა როგორი საინტერესოც არის ისეთივე მისტიურია. გსმენიათ სულების კვირეულზე? რომელსაც ჩვენ "ლიფაანალს" ვუწოდებთ. ამ დღეს, უძველესი რწმენის მიხედვით, გარდაცვლილთა სულები თავიანთ ოჯახებს სტუმრობენ, მისთვის მზადებას 18 იანვარს ვიწყებთ და ძირითადად ერთი კვირა გრძელდება. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დღესასწაული სვანეთში ლამპრობაა, "ლამპრებს" არყის ან მუხის დაჩეჩქვილი ტოტებისგან ვაკეთებთ, ამ ტრადიციის რამდენიმე ახსნა არსებობს, ერთ-ერთი ვერსიით სვანები ლამპრებს მიცვალებულების საპატივცემულოდ ანთებდნენ. სვანეთში ყოფნისას ტყის კაცზე (ქაამენ მერდე) რამეს თუ მოისმენ, არ გაგიკვირდეს, სვანებს დევის ანუ ტყის კაცის არსებობის სწამთ, რომელიც უდაბურ ტყეში ბინადრობს და დღის შუქს არ ეკარება, ლეგენდის თანახმად მისი დალოცვა კაცს აბედნიერებს, ხოლო წყევლა-აუბედურებს. არც ნადირობის ქალღმერთის დალის შესახებ მოსმენილმა ლეგენდებმა გაგაკვირვოთ, კლდის ტურფა ქალი ნადირთა და მთაში ასულ მონადირეთა ბედის გამგებლად ითვლება. სვანეთის აღწერა კულინარიის გარეშე ალბათ წარმოუდგენელია. სვანური სუფრაზე თუ მოხვდებით შეუმჩნეველი არ დაგრჩეთ კუბდარი, რომელიც სუფრის მთავარი ატრიბუტია, ასევე ჭვიშტარი, ლუკნე, ლეცვამრი და სხვა უამრავი კერძი, რომელიც მჭიდროდ უკავშირდება ჩვენს ტრადიციებსა და რიტუალებს, ჩვენი არომატული სვანური მარილიც არ დაგტოვებთ გულგრილს. ფოლკლორი სვანური კულტურის განუყოფელი ნაწილია, მკაცრი ხასიათის მსგავსად სიმღერებიც ომახიანი და მკაცრი გვაქვს, მათ ლაშქრობებს, ომის გმირებს, ქალღმერთ-დალის და სხვა უამრავ რაღაცას უძღვნიდნენ. შეუძლებელია არ ვახსენო სვანური სამგლოვიარო სიმღერა "ზარი", სიკვდილისთვის ნამღერ ნანას გუნდურად დაკრძალვის დღეს ასრულებენ.სვანურ ენა ჩვენთვის სიწმინდესთან და ტრადიციებთან ასოცირდება, ამიტომ სვანეთში ყოფნისას ხშირად მოისმენ შენთვის უცხო საუბარს და არც ეს გაგიკვირდეს. სვანეთში წელიწადის ოთხივე დროს შეგიძლია იპოვო შენი საქმე, ზაფხული ლაშქრობების სეზონია, ზამთარი სრიალის,გაზაფხული სიმშვიდისა და ჰარმონიის, ხოლო შემოდგომის სვანეთი ყოველთვის იქცევა ფოტოგრაფების მთავარ ობიექტად.მკითხველო მე აქ მოვრჩები,შენ კი სვანეთში მოგზაურობისას მიხვდები როგორ ჩაგიხუტებს სვანეთი და ცოტახნით მის შვილად გაქცევს.