ფეისბუქზე ამტკიცებენ, რომ "გამარჯობათ" სწორია და თურმე, ტყუილში გვიცხოვრია
გამარჯობათ. კარგად მოთავსდით, ამბავმა, რომელსაც ამ სტატიაში წაიკითხავთ, შეიძლება თქვენი მსოფლმხედველობა მთლიანად ამოატრიალოს.
გულწრფელად გეტყვით, უამრავჯერ მიგრძნია უხერხულობა, როცა საკუთარი ნათქვამი "გამარჯობათ" მომისმენია. ამის მიზეზი კი ტვინში გამჯდარი ფრაზა — "გამარჯობა და არა გამარჯობათ" — იყო, რომელიც, ალბათ, ერთ ჩვეულებრივ შეცდომების გამსწორებელს ეკუთვნის, ასეთები კი ქართული ენის საგუშაგოზე მრავლად გვყავს. ამავე ფრაზის სახელობის ქართული გვერდი წლების წინ ფეისბუქზე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარულიც კი იყო.
თუმცა, ასეთმა შეცდომებმა ის გვასწავლა, რომ როცა ქართული გრამატიკის საშუალო სტატისტიკური მცოდნე ხარ, ჯობს თავი ზედმეტ ცოდნაზე არ გამოიდო. სულ რამდენიმე დღის წინ, ერთ-ერთ პოპულარულ ჯგუფში გამოითქვა აზრი, რომ "გამარჯობათ" სულაც არ იყო შეცდომა.
"ვისაც ჯერ არ ურწმუნია ჭეშმარიტი ღმერთი, მე თქვენს მოსაქცევად მოვედი... 'გამარჯობათ' სწორი ფორმაა!" — დაწერა ნათია მანიამ და თან დასამოწმებლად ქართული ენის ორთოგრაფიული ლექსიკონის სქრინი მოიშველია.
მოგვიანებით განხილვამ On.ge-ის გვერდზე გადაინაცვლა და დაბნეულობაც გამოიწვია. მომხრეების არგუმენტი ძველ ლექსიკონებში შესული "გამარჯობათ" იყო, მოწინააღმდეგეები კი ამბობდნენ, რომ, რადგან "გამარჯობა" ზმნა არაა, "თ" ვერ დაემატებოდა.
სინამდვილეში, ორივე მხარე მართალია, თუმცა დასარწმუნებლად ფილოლოგსა და ენათმეცნიერს, თამარ ვაშაკიძეს ვესაუბრეთ, რომელმაც ჩვენი ყველა ეჭვი და გაუგებრობა გაფანტა:
"რა თქმა უნდა, 'გამარჯობა' არ არის ზმნა, შესაბამისად 'თ' არ უნდა ერთვოდეს. ასე რომ, გამარჯობა არის სწორი ფორმა. თუმცა, ოდითგანვე, ქართველები ერთმანეთს ასე ესალმებოდნენ: 'გამარჯობათ თქვენი'. არ არის გამორიცხული, რომ თანხმოვნითი ელემენტი სწორედ აქედან შეუერთდა სიტყვა 'გამარჯობას'. ეს შეიძლება ზოგმა დაიჯეროს, ზოგმა — არა. ყველას თავისი თვალსაზრისი აქვს. ამას რომ თავი დავანებოთ, ყველაზე მთავარი ისაა, რომ ჯერ კიდევ ვარლამ თოფურიასა და ივანე გიგინეიშვილის ლექსიკონში, რომელიც პროფესიონალების შედგენილია, პარალელურ ვარიანტად არის დაშვებული 'გამარჯობათ'. ასე რომ, მათ დაუშვეს".
თამარ ვაშაკიძის თქმით, ეს საკითხი ხშირად იქცა განხილვის თემად და აზრი ათწლეულების განმავლობაში ორად იყოფოდა. ის ეთანხმები იმ მოსაზრებას, რომ მისალმების ორივე ფორმა სწორია:
"ასე ხდება ხოლმე ორთოგრაფიაში, დაშვებულია მეორე ვარიანტიც. მაგრამ არასწორია იმის თქმა, რომ 'გამარჯობა' არაა სწორი და 'გამარჯობათ' არის".
ენათმეცნიერების ინსტიტუტის პროფესორი ჩვენთან საუბარში იმასაც ამბობს, რომ "გამარჯობათ" არასწორი ფორმა არაა და სიტყვის ამ სახით გამოყენებას მისაღებ გამოცდებზე აბიტურიენტებს შეცდომად არ ჩაუთვლიან. მას ენის განვითარებასა და ცვლილებაზე მაგალითიც მოჰყავს:
"'რამდენი ხანია არ მინახავხარ', რა თქმა უნდა, სწორი ფორმაა, მაგრამ ასევე დავუშვით 'არ მინახიხარ' და მას შეცდომად არ ვთვლით. ზოგი ფორმა პარალელურად არსებობის უფლებას ითხოვს".
ასე რომ, შეიძლება კორონავირუსმა მისალმებისას ჩახუტებისა და ხელის ჩამორთმევის ნორმები შეგვიცვალა, თუმცა სიტყვებს პანდემია ვერაფერს დააკლებს. თუ პირბადეს ატარებთ, შეგიძლიათ დღეიდან ყველას "გამარჯობათ" აფრქვიოთ და ვერც ვერავინ მოგედავებათ, რადგან ფილოლოგები ზურგს გვიმაგრებენ:
"შეცდომის გასწორება ყველას უყვარს, თუმცა, ვინც ამ სიტყვას გაგისწორებთ, შეგიძლიათ უთხრათ, რომ ენათმეცნიერების ინსტიტუტში გაქვთ გადამოწმებული".
-
გადახედვანინო წილოსანი: ხალხი ვერ შეუკრიბეს, მიკროფნი ვერ ჩაურთეს, ლიაკა ხოშტარიას და ანა ნაცვლიშვილის დონის აქტივისტად აქციეს… ნინო წილოსანი: ხალხი ვერ შეუკრიბეს, მიკროფნი ვერ ჩაურთეს, ლიაკა ხოშტარიას და ანა ნაცვლიშვილის დონის აქტივისტად აქციეს…
-
გადახედვაჯო უილსონი: ეუთო/ოდირის დასკვნის განხილვის შემდეგ, ვიმეორებ იმას, რაც უკვე ვთქვი: “ქართული ოცნების” დე ფაქტო ხელისუფლება არალეგიტიმურია ჯო უილსონი: ეუთო/ოდირის დასკვნის განხილვის შემდეგ, ვიმეორებ იმას, რაც უკვე ვთქვი: “ქართული ოცნების” დე ფაქტო ხელისუფლება არალეგიტიმურია
-
გადახედვათეოდოროს რუსოპულოსი: ირაკლი კობახიძეს მინდა შევახსენო, რომ მისი ქვეყანა ევროპის საბჭოს წევრია თეოდოროს რუსოპულოსი: ირაკლი კობახიძეს მინდა შევახსენო, რომ მისი ქვეყანა ევროპის საბჭოს წევრია
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: მოვიდეს ორბელიანის სასახლეში ივანიშვილი, რადგან ის მართავს ქვეყანას სალომე ზურაბიშვილი: მოვიდეს ორბელიანის სასახლეში ივანიშვილი, რადგან ის მართავს ქვეყანას
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: ილია და აკაკი უყურებენ ახალ საქართველოს, რომელიც თქვენით დაიბადა, ხვალ, ზეგ ძლიერი და ევროპული იქნება, ამას ვერავინ გააჩერებს სალომე ზურაბიშვილი: ილია და აკაკი უყურებენ ახალ საქართველოს, რომელიც თქვენით დაიბადა, ხვალ, ზეგ ძლიერი და ევროპული იქნება, ამას ვერავინ გააჩერებს
-
გადახედვამარტა კოსი: ეუთო/ოდირის საბოლოო ანგარიში საქართველოს საპარლამენტო არჩევნების სერიოზულ ხარვეზებზე მიუთითებს მარტა კოსი: ეუთო/ოდირის საბოლოო ანგარიში საქართველოს საპარლამენტო არჩევნების სერიოზულ ხარვეზებზე მიუთითებს
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ორბელიანის მოედანზე მოწყობილი საახალწლო სოფლის სცენაზე ავიდა და კახელების მარშს მიმართა სალომე ზურაბიშვილი ორბელიანის მოედანზე მოწყობილი საახალწლო სოფლის სცენაზე ავიდა და კახელების მარშს მიმართა
-
გადახედვათამთა მიქელაძე ეუთო/ოდირის დასკვნასთან დაკავშირებით კობახიძის შეფასებებს პუნქტობრივად პასუხობს თამთა მიქელაძე ეუთო/ოდირის დასკვნასთან დაკავშირებით კობახიძის შეფასებებს პუნქტობრივად პასუხობს
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: იქ ვარ, სადაც ხართ, იქ ვიქნები, სადაც ვიდგებით და გამარჯვების ქალაქი იქნება თბილისი, გამარჯვებული კი საქართველო! სალომე ზურაბიშვილი: იქ ვარ, სადაც ხართ, იქ ვიქნები, სადაც ვიდგებით და გამარჯვების ქალაქი იქნება თბილისი, გამარჯვებული კი საქართველო!
-
გადახედვარასა იუკნევიჩიანე: საჭიროა 29 დეკემბრამდე სასწრაფო საერთაშორისო მოქმედება მცოცავი დიქტატურის წინააღმდეგ ქართველების მხარდასაჭერად რასა იუკნევიჩიანე: საჭიროა 29 დეკემბრამდე სასწრაფო საერთაშორისო მოქმედება მცოცავი დიქტატურის წინააღმდეგ ქართველების მხარდასაჭერად
-
გადახედვამაიკლ კარპენტერი: სასწორზე საქართველოს დემოკრატია დევს მაიკლ კარპენტერი: სასწორზე საქართველოს დემოკრატია დევს
-
გადახედვათურქეთში სასწრაფო დახმარების ვერტმფრენი საავადმყოფოს შენობას შეეჯახა და ჩამოვარდა — არის მსხვერპლი თურქეთში სასწრაფო დახმარების ვერტმფრენი საავადმყოფოს შენობას შეეჯახა და ჩამოვარდა — არის მსხვერპლი
-
გადახედვა"ოცნების" პრემიერი, ირაკლი კობახიძე, სალომე ზურაბიშვილს გასამართლებით ემუქრება "ოცნების" პრემიერი, ირაკლი კობახიძე, სალომე ზურაბიშვილს გასამართლებით ემუქრება
-
გადახედვაირაკლი კობახიძე: ხელახალი არჩევნების დანიშვნის საფუძველი არ არსებობს ირაკლი კობახიძე: ხელახალი არჩევნების დანიშვნის საფუძველი არ არსებობს
-
გადახედვაკობახიძის მტკიცებით, საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას 3 000-მდე კაცი იღებს კობახიძის მტკიცებით, საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას 3 000-მდე კაცი იღებს
-
გადახედვაკობახიძე ზურაბიშვილზე: ვნახოთ, სად გააგრძელებს ის ცხოვრებას - გისოსებს მიღმა თუ გისოსებს გარეთ კობახიძე ზურაბიშვილზე: ვნახოთ, სად გააგრძელებს ის ცხოვრებას - გისოსებს მიღმა თუ გისოსებს გარეთ
-
გადახედვაუკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა
-
გადახედვასაგანგებო: ჭავჭავაძის გამზირზე გაჩენილი ხანძრის ქრობისას მეხანძრე-მაშველი დაიღუპა საგანგებო: ჭავჭავაძის გამზირზე გაჩენილი ხანძრის ქრობისას მეხანძრე-მაშველი დაიღუპა
-
გადახედვარაუფოღლუ: ორპარტიული ჯგუფი MEGOBARI აქტს ახალ კონგრესს იანვარშივე წარუდგენს რაუფოღლუ: ორპარტიული ჯგუფი MEGOBARI აქტს ახალ კონგრესს იანვარშივე წარუდგენს
-
გადახედვაუწყვეტი პროტესტის 25-ე დღე — თბილისში დაგეგმილი აქციების განრიგი უწყვეტი პროტესტის 25-ე დღე — თბილისში დაგეგმილი აქციების განრიგი
-
გადახედვაშ-ფოთი: ფოთში, საახალწლო ღონისძიებებში ჯამში 385 908 ლარი დაიხარჯება შ-ფოთი: ფოთში, საახალწლო ღონისძიებებში ჯამში 385 908 ლარი დაიხარჯება
კომენტარები