გამარჯობათ. კარგად მოთავსდით, ამბავმა, რომელსაც ამ სტატიაში წაიკითხავთ, შეიძლება თქვენი მსოფლმხედველობა მთლიანად ამოატრიალოს.

გულწრფელად გეტყვით, უამრავჯერ მიგრძნია უხერხულობა, როცა საკუთარი ნათქვამი "გამარჯობათ" მომისმენია. ამის მიზეზი კი ტვინში გამჯდარი ფრაზა — "გამარჯობა და არა გამარჯობათ" — იყო, რომელიც, ალბათ, ერთ ჩვეულებრივ შეცდომების გამსწორებელს ეკუთვნის, ასეთები კი ქართული ენის საგუშაგოზე მრავლად გვყავს. ამავე ფრაზის სახელობის ქართული გვერდი წლების წინ ფეისბუქზე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარულიც კი იყო.

თუმცა, ასეთმა შეცდომებმა ის გვასწავლა, რომ როცა ქართული გრამატიკის საშუალო სტატისტიკური მცოდნე ხარ, ჯობს თავი ზედმეტ ცოდნაზე არ გამოიდო. სულ რამდენიმე დღის წინ, ერთ-ერთ პოპულარულ ჯგუფში გამოითქვა აზრი, რომ "გამარჯობათ" სულაც არ იყო შეცდომა.

"ვისაც ჯერ არ ურწმუნია ჭეშმარიტი ღმერთი, მე თქვენს მოსაქცევად მოვედი... 'გამარჯობათ' სწორი ფორმაა!" — დაწერა ნათია მანიამ და თან დასამოწმებლად ქართული ენის ორთოგრაფიული ლექსიკონის სქრინი მოიშველია.

მოგვიანებით განხილვამ On.ge-ის გვერდზე გადაინაცვლა და დაბნეულობაც გამოიწვია. მომხრეების არგუმენტი ძველ ლექსიკონებში შესული "გამარჯობათ" იყო, მოწინააღმდეგეები კი ამბობდნენ, რომ, რადგან "გამარჯობა" ზმნა არაა, "თ" ვერ დაემატებოდა.

სინამდვილეში, ორივე მხარე მართალია, თუმცა დასარწმუნებლად ფილოლოგსა და ენათმეცნიერს, თამარ ვაშაკიძეს ვესაუბრეთ, რომელმაც ჩვენი ყველა ეჭვი და გაუგებრობა გაფანტა:

"რა თქმა უნდა, 'გამარჯობა' არ არის ზმნა, შესაბამისად 'თ' არ უნდა ერთვოდეს. ასე რომ, გამარჯობა არის სწორი ფორმა. თუმცა, ოდითგანვე, ქართველები ერთმანეთს ასე ესალმებოდნენ: 'გამარჯობათ თქვენი'. არ არის გამორიცხული, რომ თანხმოვნითი ელემენტი სწორედ აქედან შეუერთდა სიტყვა 'გამარჯობას'. ეს შეიძლება ზოგმა დაიჯეროს, ზოგმა — არა. ყველას თავისი თვალსაზრისი აქვს. ამას რომ თავი დავანებოთ, ყველაზე მთავარი ისაა, რომ ჯერ კიდევ ვარლამ თოფურიასა და ივანე გიგინეიშვილის ლექსიკონში, რომელიც პროფესიონალების შედგენილია, პარალელურ ვარიანტად არის დაშვებული 'გამარჯობათ'. ასე რომ, მათ დაუშვეს".

თამარ ვაშაკიძის თქმით, ეს საკითხი ხშირად იქცა განხილვის თემად და აზრი ათწლეულების განმავლობაში ორად იყოფოდა. ის ეთანხმები იმ მოსაზრებას, რომ მისალმების ორივე ფორმა სწორია:

"ასე ხდება ხოლმე ორთოგრაფიაში, დაშვებულია მეორე ვარიანტიც. მაგრამ არასწორია იმის თქმა, რომ 'გამარჯობა' არაა სწორი და 'გამარჯობათ' არის".

ენათმეცნიერების ინსტიტუტის პროფესორი ჩვენთან საუბარში იმასაც ამბობს, რომ "გამარჯობათ" არასწორი ფორმა არაა და სიტყვის ამ სახით გამოყენებას მისაღებ გამოცდებზე აბიტურიენტებს შეცდომად არ ჩაუთვლიან. მას ენის განვითარებასა და ცვლილებაზე მაგალითიც მოჰყავს:

"'რამდენი ხანია არ მინახავხარ', რა თქმა უნდა, სწორი ფორმაა, მაგრამ ასევე დავუშვით 'არ მინახიხარ' და მას შეცდომად არ ვთვლით. ზოგი ფორმა პარალელურად არსებობის უფლებას ითხოვს".

ასე რომ, შეიძლება კორონავირუსმა მისალმებისას ჩახუტებისა და ხელის ჩამორთმევის ნორმები შეგვიცვალა, თუმცა სიტყვებს პანდემია ვერაფერს დააკლებს. თუ პირბადეს ატარებთ, შეგიძლიათ დღეიდან ყველას "გამარჯობათ" აფრქვიოთ და ვერც ვერავინ მოგედავებათ, რადგან ფილოლოგები ზურგს გვიმაგრებენ:

"შეცდომის გასწორება ყველას უყვარს, თუმცა, ვინც ამ სიტყვას გაგისწორებთ, შეგიძლიათ უთხრათ, რომ ენათმეცნიერების ინსტიტუტში გაქვთ გადამოწმებული".

• "ერთ-ერთი" ისევ დეფისით იწერება — გაიგეთ მეტი