იაპონელებმა გადაწყვიტეს, რომ 2011 წლის ფუკუშიმას კატასტროფის შედეგად დაბინძურებული 1.2 მილიონი ტონა წყალი წყნარ ოკეანეში გაუშვან. ეს გეგმა სავარაუდოდ რამდენიმე კვირაში დასტურს იაპონიის მთავრობისგანაც მიიღებს. ჩერნობილის მაგალითზე ყველამ ვიცით, თუ რამდენად საშინელი შედეგები შეიძლება მოგვიტანოს გარემოში რადიოაქტიური ნარჩენების გაბნევამ, თუმცა ამ შემთხვევაში საქმე სხვანაირადაა და მეცნიერების თქმით, საგანგაშო არაფერია.

ყოფილ ბირთვულ ელექტროსადგურზე დაბინძურებული წყლის ათასამდე რეზერვუარია, თუმცა მათი რაოდენობა დღითიდღე იზრდება ამ ტერიტორიაზე "შემოჭრილი" მიწისქვეშა წყლებისა და წვიმების შედეგად. გასულ წელს, საშუალოდ, დღეში 160 ტონა წყალი ემატებოდა ამ მაჩვენებელს. საერთაშორისო ბირთვული ენერგიის სამინისტროში ფიქრობენ, რომ წყლის დაბინძურება თუ ამ ტემპით გაგრძელდება, 2022 წლის შუა რიცხვებში ისინი ამოწურავენ რეზერვუარების მარაგს.

სწორედ ამიტომ, გავრცელებული ინფორმაციით, იაპონიის მთავრობა აპირებს ამ სტრატეგიის დადასტურებას, რომელიც დაბინძურებული წყლის ოკეანეში გაშვებას გულისხმობს. რეკომენდაცია ამ გეგმის შესახებ სწორედ მეცნიერების მიერ არის გაცემული. გეგმის განხორციელებას იაპონელები 2022 წელს დაიწყებენ და მისი შესრულება ათწლეულების მანძილზე გაგრძელდება. ამ ერთი შეხედვით ძალიან არაგონივრული სტრატეგიის შესახებ გაკეთებულ განცხადებას ხალხის, განსაკუთრებით კი მეთევზეთა ჯგუფების მხრიდან დიდი უკმაყოფილება მოჰყვა, ჩინეთიდან კი გაფრთხილება იმის თაობაზე, რომ ისინი იაპონიიდან ზღვის პროდუქტების იმპორტირებას შეწყვეტდნენ.

რასაკვირველია, ისმის კითხვა: რამდენად უსაფრთხოა რადიოაქტიური ნარჩენებით დაბინძურებული წყლის გარემოში გაშვება ადამიანებისა და ზღვის ეკოსისტემებისთვის?

რა თქმა უნდა, რადიონუკლიდებით გაჯერებული წყლის ოკეანეში ჩაშვება სრული სიგიჟეა, მაგრამ ამ წყლის უდიდესი ნაწილი უკვე გაფილტრულია იმ პროცესის საშუალებით, რომელიც სწორედ იმისთვისაა შექმნილი, რომ წყლიდან გამოაცალკევოს 62 რადიოაქტიურ ნარჩენზე მეტი. იაპონიის მთავრობამ და ტოკიოს ელექტრობის კომპანიამ (TEPCO), რომელიც ამ ტერიტორიას მართავს, ხაზი გაუსვეს, რომ მთავარი რადიონუკლიდი ისევ ტრიტიუმია (მძიმე წყალბადი, რომლის ბირთვიც ერთ პროტონსა და ორ ნეიტრონს შეიცავს). ფრანცის ლივენსმა მანჩესტერის უნივერსიტეტიდან განაცხადა, რომ ტრიტიუმის წყლიდან გამოყოფა ძალიან რთულია, რადგან იგი წყალბადის რადიოაქტიური იზოტოპია და შესაბამისად იგი თვით წყლის მოლეკულების ნაწილს წარმოადგენს. (იზოტოპები ეწოდება ერთი და იმავე ნივთიერების ატომებს, რომლებიც ნეიტრონების რიცხვით განსხვავდებიან).

TEPCO დიდი ხანია ცდილობს ისეთი ტექნოლოგიის შექმნას, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელი გახდება ტრითიუმის წყლიდან გამოყოფა, თუმცა, დღევანდელი შედეგებით შესწავლილი მეთოდების უმეტესობა არ გამოდგება წყლის რეზერვუარში ტრითიუმი კონცენტრაციის სიმცირის გამო. ლაივენსი აღნიშნავს, რომ ბირთვული ლექტროსადგურების უმეტესობა გამოყოფს ამ იზოტოპს.

"ტრიტიუმი მსუბუქია, ამიტომ წყალში ჩაშვების შემთხვევაში, იგი აშშ-ს სანაპიროებამდე სულ რაღაც ორ წელში მიაღწევს", - ამბობს კენ ბიუესელერი, მასაჩუსეტსის ვუდს ჰოლის ოკეანოგრაფიის ინსტიტუტიდან. "საბედნიეროდ, იგი ზღვის ორგანიზმებისთვის უვნებელია. როგორც დაბალი ენერგიის მქონე ნაწილაკი, მისი გამოსხივება ძალიან მცირე ზეგავლენას ახდენს ცოცხალ უჯრედებზე", - ამბობს იგი.

საკმაოდ სერიოზულ საზრუნავს წარმოადგენენ სხვა, პოტენციურად უფრო მაღალი საფრთხის შემცველი რადიონუკლიდების გავრცელება წყალში. ამ რადიონუკლიდებს მიეკუთვნებიან სტრონციუმ-90 და იოდ-129. TEPCO-მ პირველად ბირთვული დამაბინძურებლების სია 2018 წელს გამოაქვეყნა. მიუხედავად იმისა, რომ წყლის გაფილტვრამ შეამცირა წყალში მათი კონცენტრაცია, დაახლოებით, წყლის 70%-ს მაინც აქვს გასავლელი ფილტრაციის მეორე ფაზა. "მთავარი შეკითხვა ისაა, ჩვენი შემუშავებული სტრატეგია გეგმის მიხედვით წარიმართება თუ არა", - ამბობს შონ ბარნი Greenpeace-დან.

ლაივენსმა განაცხადა, რომ ფილტრაცია ამცირებს იზოტოპების კონცენტრაციას, გარდა ტრიტიუმისა, თუმცა მათი რაოდენობა ნულამდე არ დაჰყავს. "მიუხედავად ამისა, გაფილტრული წყლის ჩაშვება ოკეანეში მაინც არ არის საგანგაშო", - ამბობს პასკალ ბეილი დუ ბოისი შერბურგ-ოსტვილის რადიოეკოლოგიის ლაბორატორიიდან. რადიოლოგიური გავლენა თევზის მრეწველობაზე და ზღვის ეკოსისტემებზე იქნება ძალიან დაბალი. ეს ზემოქმედება შეგვიძლია შევადაროთ მოქმედი, ნორმალურად ფუნქციონირებადი ფუკუშიმას სადგურის ზეომქმედებას გარემოზე. ბიუესელერი ფიქრობს, რომ ამ წყლის გავლენა ზღვაში მობინადრე ცოცხალ ორგანიზმებზე და ადამიანებზე, რომლებიც ამ ორგანიზმებით იკვებებიან, იქამდე იქნება დაუზუსტებელი, სანამ რეზეერვუარებში არსებული რადიონუკლიდების სრულ რაოდენობას არ შევისწავლით.

საიმონ ბოქსალი საუთჰემპტონის უნივერსიტეტიდან ფიქრობს, რომ რადიონუკლიდების მაღალი დონით გავრცელების შემთხვევაში, ისინი დაგროვდებიან სანაპირო წყლების მოლუსკებში, თუმცა ის ფიქრობს, რომ ეს რისკები დაბალია. უფრო შორს, წყნარი ოკეანის შუა წყლებისკენ ეს რისკები კიდევ უფრო იკლებს, თუმცა, მიუხედავად ამისა, მუდმივი მონიტორინგი და მეცნიერების რჩევების გათვალისწინება აუცილებელი იქნება", - ამბობს იგი.

"არ არსებობს ადვილი ალტერნატივა. შესაძლებელია ფუკუშიმას ბირთვული ელექტროსადგურის ტერიტორიაზე ამ წყლის მიწაზე ან მიწის ქვეშ მოთავსება, რის შედეგადაც ტრითიუმის 97% დაიშლება 60 წლის შემდეგ, რადგან მას ხანმოკლე ნახევარდაშლის პერიოდი აქვს. თუმცა, ამ შემთხვევაში უნდა გავითვალისწინოთ მისი გაჟონვის რისკი მიწისძვრების შედეგად", - ამბობს ბიუესელერი. ზღვაში ჩაშვებული ნივთიერებები სავარაუდოდ არის უფრო გონივრული არჩევანი, რადგან ნებისმიერი სხვა მოქმედება უფრო დიდ პრობლემებს შეგვიქმნის.