კოსმოსი 2025

2025 წელი კოსმოსის კვლევის მხრივ საკმაოდ მნიშვნელოვანი იყო. გასული თვეების განმავლობაში ასტრონომებმა არაერთი აღმოჩენა გააკეთეს, განხორციელდა მასშტაბური მისიებიც და სამყაროს შესახებ ჩვენი ცოდნა კიდევ უფრო გაიზარდა.

როგორც ყოველთვის, NEXT.On.ge კოსმოსთან დაკავშირებულ სიახლეებს მთელი წლის განმავლობაში გიზიარებდათ, ამ სტატიაში კი მათ შეჯამებას გთავაზობთ. მაშასადამე, გიყვებით ყველაფერ იმაზე, რამაც 2025-ში ასტრონომიის ენთუზიასტების ყურადღება მიიპყრო და წლის მთავარი კოსმოსური ამბების სიაში მოხვდა.

ვარსკვლავთაშორისი სტუმარი

მზის სისტემა შორეული კოსმოსიდან მომავალი "ვიზიტორებით" განებივრებული ნამდვილად არაა. აქამდე დედამიწის სამეზობლოს ვარსკვლავთაშორისი სივრციდან მხოლოდ ორი ასეთი ობიექტი ეწვია, თუმცა 2025 წელს ამ სიას მესამე კომეტა შეემატა — 3I/ATLAS, რომელმაც საზოგადოების განსაკუთრებული ყურადღება მიიპყრო და შეთქმულების თეორიების ახალი ტალღაც გააჩინა.

იგი ATLAS-ად წოდებული ასტრონომიული სისტემით პირველ ივლისს აღმოაჩინეს. თავიდანვე გაჟღერდა კითხვები იმის შესახებ, იყო თუ არა ის უცხოპლანეტელების მიერ გამოგზავნილი ხომალდი. ეს აქამდეც მომხდარა, მაგალითად, იგივე სპეკულაციები მოჰყვა დანარჩენი ორი ვარსკვლავთაშორისი ობიექტის — ოუმუამუასა და ბორისოვის — გამოჩენასაც.

რა თქმა უნდა, ეს ეჭვები უსაფუძვლოა, რადგან 3I/ATLAS ნამდვილად კომეტაა, თანაც ძალიან საინტერესო; ის, სავარაუდოდ, ყველაზე ძველი ობიექტია, რომელიც მზის სისტემაში გვინახავს. ჩვენი კოსმოსური სამეზობლო 4.6 მილიარდი წლის წინ წარმოიქმნა, ეს კომეტა კი 7 მილიარდზე მეტი წლის უნდა იყოს.

ამ დროის განმავლობაში ის ვარსკვლავებს შორის არსებულ კოსმოსურ სივრცეებში გადაადგილდებოდა. თავისი ტრაექტორიის წყალობით იგი ჩვენს სისტემას რამდენიმე თვით ესტუმრა. სავარაუდოა, რომ მზეს ის ყველაზე მეტად მიუახლოვდა, ვიდრე ბოლო მილიონობით წელში სხვა ნებისმიერ მნათობს.

ერთ-ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ 3I/ATLAS-ის გარე შრეებში იმაზე მეტი ნახშირორჟანგია, ვიდრე მზის სისტემაში დაფიქსირებული კომეტების უმეტესობაში. ასევე, მას მათთან შედარებით ნიკელისა და სხვა ელემენტების უფრო დიდი შემცველობა აქვს. ეს ქიმიური მახასიათებლები ღირებულ ინფორმაციას გვაწვდის მატერიის იმ ღრუბლის შესახებ, რომელშიც კომეტა წარმოიშვა.

3I/ATLAS-ის გადაღება NASA-სა და სხვა კოსმოსური სააგენტოების ზონდებმა შეძლო, მაგალითად, იგი ჩინეთის Tianwen 1-მა მაშინ დააფიქსირა, როცა ობიექტმა წითელ პლანეტასთან "ახლოს" ჩაიარა. ამ დროს ის 28.96 მილიონი კილომეტრის მოშორებით გადაადგილდებოდა და წამში 58 კილომეტრ სიჩქარეს ავითარებდა.

29 ოქტომბერს მან საკუთარ ორბიტაზე იმ წერტილამდე მიაღწია, რომელიც მზესთან ყველაზე ახლოსაა (პერიჰელიუმი) — 210 მილიონ კილომეტრ დისტანციაზე. ამ დროს ის დედამიწის პერსპექტივიდან მზის უკანა მხარეს მოძრაობდა, შესაბამისად ვერ ვხედავდით.

სამაგიეროდ, მისი დაფიქსირება ისეთი ზონდებით იყო შესაძლებელი, როგორიც Mars Express, ExoMars Trace Gas Orbiter და Jupiter Icy Moons Explorer-ია; მარსის ზედაპირიდან კომეტას მავალი Perseverance-იც დააკვირდა, ასევე მზის ობსერვატორიები: PUNCH, STEREO და SOHO; უნდა აღინიშნოს ასტეროიდების შესასწავლად გაშვებული აპარატებიც: LUCY და Psyche.

ახალი ბუნებრივი თანამგზავრები და ჯუჯა პლანეტები

მზის სისტემაში არსებული თითოეული გიგანტური პლანეტის გარშემო ათეულობით ბუნებრივი თანამგზავრი მოძრაობს და ახალ-ახალი აღმოჩენებით ეს რაოდენობა თანდათან იზრდება. 2025 წლის მიგნებების მეშვეობით სამი ციური სხეულის აქამდე უცნობი "მთვარეები" გავიცანით.

მაგალითად, სატურნის გარშემო 128 ახალი თანამგზავრი აღმოაჩინეს. საერთო ჯამში, მისი თანამგზავრების რაოდენობა ახლა უკვე 274-ია, "კონკურენტი" იუპიტერისა კი მხოლოდ 97-ს უტოლდება.

ეს ობიექტები მთვარესავით სფერული და დიდი არაა, არამედ მცირე ზომისაა (რამდენიმეკილომეტრიანი) და არაერთგვაროვანი ფორმა აქვს. მიიჩნევა, რომ ისინი იმ ობიექტების შეჯახების შედეგად ჩამოყალიბდა, რომლებიც სატურნის გრავიტაციამ მიიზიდა. შესაძლოა, შეჯახებები ე.წ. სკანდინავიური ჯგუფის თანამგზავრების მიმდებარედ 100 მილიონი წლის წინ მომხდარიყო, რაც კოსმოსური დროითი მასშტაბებით საკმაოდ ახლო წარსულია.

რაც შეეხება იუპიტერს, მზის სისტემის ამ უდიდესი პლანეტის ირგვლივ ორ ახალ ბუნებრივ თანამგზავრს მიაგნეს: S/2017 J 11-სა და S/2017 J 10-ს. ცნობილია, რომ ორივე მათგანი მცირე ზომისაა და იუპიტერის გარშემო რეტროგრადულ ორბიტაზე მოძრაობს, ანუ მისი ბრუნვის საწინააღმდეგო მიმართულებით გადაადგილდება.

S/2017 J 11 პლანეტის ირგვლივ შემოვლას 701 დღეს ანდომებს და მისგან 22 742 257 კილომეტრი აშორებს; S/2017 J 10 აირის გიგანტთან უფრო ახლოსაა — 1 523 393 კილომეტრ დისტანციაზე. მისი ორბიტული პერიოდი 646 დღეა.

მესამე პლანეტა, რომლის გარშემოც ახალი თანამგზავრი აღმოაჩინეს, ურანია. ობიექტი ჯეიმს ვების კოსმოსურმა ტელესკოპმა დააფიქსირა და ის ურანის რიგით 29-ე ბუნებრივი თანამგზავრია. მისი დიამეტრი დაახლოებით 10 კილომეტრია, ხოლო ორბიტალური პერიოდი — 9.6 საათი. ობიექტს S/2025 U1 ეწოდება და იგი პლანეტის ცენტრიდან 56 250 კილომეტრის დაშორებით მოძრაობს. სხეულის ორბიტა ორ სხვა თანამგზავრს, ოფელიასა და ბიანკას, შორისაა მოქცეული და თითქმის წრიულია.

ცალკე უნდა აღინიშნოს მზის სისტემაში აღმოჩენილი ახალი ჯუჯა პლანეტები. პირველი სუბარუს ტელესკოპის მეშვეობით ნეპტუნის მიღმა დაფიქსირებული ობიექტი "ამონიტია". მისი ოფიციალური სახელი 2023 KQ₁₄-ია და იგი ე.წ. სედნოიდების კატეგორიაში ერთიანდება. ესაა მზის სისტემის შორეულ რეგიონში უჩვეულო ორბიტებზე მოძრავი სხეულები, რომლებშიც თავად ჯუჯა პლანეტა სედნაც შედის.

ობიექტის სავარაუდო დიამეტრი 220-380 კილომეტრია. მისი ორბიტა დანარჩენი სამი სედნოიდისგან განსხვავებულია, თუმცა დაახლოებით 4.2 მილიარდი წლის წინ ერთნაირი უნდა ყოფილიყო. ეს განსხვავება მიანიშნებს, რომ მზის სისტემის გარე რეგიონი საკმაოდ მრავალფეროვანი და დინამიკურია. სიმულაციების მიხედვით, თუ ჰიპოთეზური მე-9 პლანეტა მართლაც არსებობს, მისი ორბიტა იმაზე შორს შეიძლება იყოს, ვიდრე აქამდე პროგნოზირებდნენ.

მზის სისტემის მიჯნაზე ტრანსნეპტუნურ ობიექტსაც მიაკვლიეს, რომელიც, როგორც სახელიც მიანიშნებს, ნეპტუნის მიღმა მოძრაობს. 2017 OF₂₀₁ მზის გარშემო გადაადგილებას დაახლოებით 25 000 წელს ანდომებს. ობიექტის სავარაუდო დიამეტრი დაახლოებით 700 კილომეტრია, ანუ საკმარისად დიდია იმისთვის, რომ პლუტონის მსგავსი ჯუჯა პლანეტა იყოს.

იგი თავისი ორბიტული დროის მხოლოდ 1%-ს ატარებს ჩვენთან ისე ახლოს, რომ მისი დაფიქსირება შევძლოთ. მის ორბიტაზე მზისგან ყველაზე შორეული წერტილი (აფელიუმი) დედამიწის ორბიტულ დისტანციას 1600-ზე მეტჯერ აჭარბებს, ხოლო ყველაზე ახლო (პერიჰელიუმი) — 44.5-ჯერ.

როგორც მეცნიერები ამბობენ, ეს მიგნებაც მზის სისტემის მე-9 პლანეტის აღმოჩენას სირთულეებს შეუქმნის. მიიჩნევა, რომ ის დედამიწაზე დიდია, პლუტონის მიღმაა და სხვა ტრანსნეპტუნური ობიექტების ორბიტებზე ზემოქმედებს. ამის მიუხედავად, 2017 OF₂₀₁ ამ სპეციფიკურ ორბიტულ მიმართულებას სულაც არ შეესაბამება, რითაც ჰიპოთეზას ეჭვქვეშ აყენებს. განსაკუთრებით მაშინ, თუკი აღნიშნულ რეგიონში მისნაირი ასობით სხეულია.

სიცოცხლის შესაძლო კვალი მარსზე

2025 წლის სექტემბერში NASA-მ საგანგებოდ გამართულ პრესკონფერენციაზე განაცხადა, რომ მარსზე სიცოცხლის შესაძლო ნიშნები აღმოაჩინა. ესაა გასულ წელს ეზეროს კრატერში მოპოვებული ნიმუში, რომელიც პოტენციურ ბიოლოგიურ კვალს შეიცავს, ანუ, შესაძლოა, ცოცხალი ორგანიზმების მიერ იყოს წარმოქმნილი.

ნიმუში — "საფირონის კანიონი" — მარსმავალმა Perseverance-მა ჩეიავა ფოლსის სახელით ცნობილ ქვაზე დაკვირვებისას შეისწავლა. ის წითელ პლანეტაზე ძველად არსებული (უკვე დამშრალი) მდინარის 400-მეტრიან კალაპოტში მდებარეობს, ბრაით ენჯელის ფორმაციაზე. აპარატმა დანალექში თიხები და ლამი დააფიქსირა, რომლებიც დედამიწაზე მიკრობული სიცოცხლის ნიშნების შემოსანახად იდეალურია. ისინი მდიდარია ორგანული ნახშირბადით, გოგირდით, ჟანგითა და ფოსფორითაც.

მეცნიერები ამბობენ, რომ ეს კომპონენტები მიკროორგანიზმებისთვის ენერგიის კარგი წყარო იქნებოდა. მეტი ინფორმაციის მისაღებად ჩეიავა ფოლსი Perseverance-ის ინსტრუმენტებით (PIXL და SHERLOC) გაანალიზეს და ფერად "ლაქებს" მიაგნეს. ისინი მიკრობული სიცოცხლის მიერ შეიძლება იყოს დატოვებული, თუკი ის ენერგიის მისაღებად ორგანულ ნახშირბადს, გოგირდსა და ფოსფორს იყენებდა.

მაღალი გარჩევადობის სურათების მეშვეობით ქიმიური და ფიზიკური რეაქციების აქტიურ ადგილებში რკინით მდიდარ მინერალებს მიაკვლიეს: ვივიანიტსა და გრეიგიტს. მათი კომბინაცია პოტენციურ ბიოინდიკატორად მიიჩნევა, რადგან ის, შესაძლოა, დანალექსა და ორგანულ მატერიას შორის ელექტრონების გადამტანი რეაქციების შედეგად წარმოქმნილიყო — მექანიზმის, რომელსაც მიკროორგანიზმები ენერგიის მისაღებად და გასაზრდელად იყენებენ.

საინტერესო ისაა, რომ ამ მინერალების ფორმირება აბიოტურადაც შეიძლება, ანუ ბიოლოგიური პროცესების გარეშე. ამისთვის დიდხანს შენარჩუნებული მაღალი ტემპერატურა, მჟავიანი გარემო და ორგანულ ნაერთებთან მიბმაა აუცილებელი. ნიმუშში ასეთი ალტერნატიული ახსნისთვის საჭირო მტკიცებულებებს ვერ მიაგნეს.

აღსანიშნავია, რომ ეს გეოლოგიური სტრუქტურა ერთ-ერთ ყველაზე ადრინდელ დანალექს შეიცავს, რომელიც მისიის განმავლობაში შეუსწავლიათ. აქამდე მიიჩნეოდა, რომ სიცოცხლის კვალი შედარებით გვიანდელ ქანებში შემოინახებოდა, მაგრამ ახალი მონაცემების მიხედვით, შესაძლოა, მარსზე სიცოცხლე იმაზე დიდხანს ან ახლო წარსულში არსებობდა, ვიდრე გვეგონა.

უშორესი გალაქტიკა, უძველესი შავი ხვრელი და უადრესი ზეახალი

2025 წლის უმნიშვნელოვანესი კოსმოსური ამბებიდან აღსანიშნავია, რომ ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპით ადრეულ კოსმოსზე დაკვირვებისას ცნობილთა შორის ყველაზე შორეული გალაქტიკა დააფიქსირეს. ის დიდი აფეთქებიდან 280 მილიონი წლის შემდეგ უკვე არსებობდა.

მისიის დასაწყისშივე ვების ტელესკოპმა ისეთი კაშკაშა გალაქტიკები დააფიქსირა, რომელთა წითელი წანაცვლების, ანუ სპექტრის წითელ დიაპაზონში გადასვლის, მაჩვენებელი z=10-ს აღემატება. გასათვალისწინებელია, რომ რაც უფრო შორეულია ობიექტი, მით ძლიერია წითელი წანაცვლება, რადგან დიდი მანძილების გავლისას, სამყაროს გაფართოების პარალელურად, სინათლე "იწელება".

ამ აღმოჩენებით სამყაროს პირველი გალაქტიკების დროითი ჰორიზონტი სულ უფრო უკან იხევს, უკანასკნელი აღმოჩენა კი ამის ბოლო მაგალითია. ეს ადრეული გალაქტიკა MoM-z14-ის სახელითაა ცნობილი, რომელშიც z14 სწორედ მის წითელ წანაცვლებას შეესაბამება. კერძოდ ეს მაჩვენებელი 14.4-ია, რისი მიხედვითაც გამოთვალეს, რომ ობიექტი 280 მილიონი წლის კოსმოსში არსებობდა.

2025-ში ასტრონომთა საერთაშორისო გუნდმა სამყაროს ყველაზე ადრეული შავი ხვრელიც გამოავლინა, რომელიც გალაქტიკა CAPERS-LRD-z9-ში მდებარეობს. მათი სახით ვუმზერთ კოსმოსურ ობიექტებს, რომელთა ასაკიც 13.3 მილიარდი წელია. მართალია, რამდენიმე უფრო ძველი სავარაუდო შავი ხვრელიცაა დაფიქსირებული, მაგრამ მათთან ასოცირებული სპექტროსკოპული კვალი ჯერ არ აღმოუჩენიათ.

CAPERS-LRD-z9-ის შავი ხვრელის სავარაუდო მასა მზისას 300 მილიონჯერ აღემატება. ეს გალაქტიკაში არსებული ვარსკვლავების მასის ნახევარს უდრის. ახალგაზრდა კოსმოსში ასეთი უზარმაზარი შავი ხვრელის მიკვლევა მეცნიერებისთვის საინტერესოა, რადგან მას ამ ზომამდე გასაზრდელად საკმარისი დრო, წესით, არ უნდა ჰქონოდა. შესაძლოა, ეს მიუთითებდეს, რომ ადრეული შავი ხვრელები მასას უფრო სწრაფად იმატებდა ან თავიდანვე იმაზე დიდი იყო, ვიდრე ასტრონომიული მოდელები პროგნოზირებს.

ახლახან ასტრონომებმა ყველაზე ადრეულ ზეახალ ვარსკვლავსაც მიაკვლიეს. ის დიდი აფეთქებიდან სულ რაღაც 720 მილიონი წლის შემდეგ არსებობდა, ანუ მისი სინათლე 13 მილიარდზე მეტი წლის წინანდელია, როცა სამყარო რეიონიზაციას განიცდიდა. ცნობისთვის, წინა რეკორდი 1.8 მილიარდი წლის კოსმოსში აფეთქებულ ვარსკვლავს ეკუთვნოდა.

ახალი "რეკორდსმენის" ნათება 2025 წლის 14 მარტს საფრანგეთისა და ჩინეთის საერთო ზონდით SVOM დააფიქსირეს, რომელიც გამა გამოსხივებაზეა კონცენტრირებული. ახლო დაკვირვებამ აჩვენა, რომ ეს სინათლე ხანგრძლივი გამა აფეთქების სიკაშკაშის პიკს შეესაბამებოდა, მისი მკრთალი სიგნალები კი ხილვადობის ზღვარს მიღმა იყო. სხვა ტელესკოპებით მონაცემების გადამოწმების გზით GRB 250314A-იდ წოდებული სინათლის ასაკი დაადგინეს.

მეცნიერები ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპით GRB 250314A-ის სიკაშკაშის პიკს დააკვირდნენ. ამ პროცესში მათ სამყაროს გაფართოებაც უნდა გაეთვალისწინებინათ, რადგან ეს დროით სხვაობას იწვევს — ზეახალის მაქსიმალური სინათლე თავდაპირველი გამა აფეთქებიდან რამდენიმე თვეში უნდა გამოჩენილიყო. ვების მონაცემებმა ცხადყო, რომ ეს ზეახალი ვარსკვლავი ისეთი იყო, რომლის მსგავსებიც ბევრად გვიანდელ სამყაროშიც შეგვინიშნავს, ჩვენთან ახლოს.

რევოლუციური ობსერვატორია

2025 წელს ასტრონომ ვერა რუბინის სახელობის ობსერვატორიის უმნიშვნელოვანესი მისია დაიწყო. ტელესკოპი 10-წლიან კვლევით პროექტ LSST-ს შეუდგა. მის ფარგლებში ის ცის სამხრეთ ნახევარსფეროს ახლო ულტრაიისფერ, ოპტიკურ და ახლო ინფრაწითელ სპექტრებში აკვირდება.

იგი მთლიან ცას რამდენიმე დღეში ერთხელ იღებს, რათა სამყაროს ცვალებადობა აღბეჭდოს. დედამიწიდან ხილული კოსმოსის თითოეული მონაკვეთი ობსერვატორიის ობიექტივში დაახლოებით 800-ჯერ ხვდება, კერძოდ კი მათ 2300-მეგაპიქსელიანი კამერა აფიქსირებს — არსებულთაგან უდიდესი.

ჩილეში მდებარე სერო პაჩონის მთაზე აშენებული ახალი ობსერვატორია ზღვის დონიდან 1600 მეტრ სიმაღლეზეა განლაგებული. ის სამხრეთ ნახევარსფეროს ცაზე დასაკვირვებლად 8.4-მეტრიან ტელესკოპთან ერთად მსოფლიოში უდიდეს ციფრულ კამერა LSST-ს იყენებს. ცნობისთვის, მის მიერ გადაღებული მხოლოდ ერთი სურათი იმ სიდიდის არეალს მოიცავს, რომელიც 45 სავსე მთვარის ეკვივალენტურია.

რუბინის ობსერვატორიის უპირატესობა ისაა, რომ დროთა განმავლობაში ობიექტების სიკაშკაშის ცვლილებას აფიქსირებს, რადგან ცის სკანირებას ჩვეულებრივზე 10-100-ჯერ სწრაფად ახერხებს. ეს ნიშნავს, რომ ის 100 მილიონ ასეთ ვარსკვლავს დააკვირდება; ასევე, სიკვდილს მიახლოებულ მასიურ მნათობებსა და Ia ტიპის ზეახალ ვარსკვლავებს, რომლებიც კოსმოსური დისტანციების გასაზომად გამოიყენება.

ამ ტექნიკის წყალობით ობსერვატორიამ ფუნქციონირების პირველ კვირაში 2100-ზე მეტი ახალი ასტეროიდიც აღმოაჩინა. ასეთი მცირე ზომის ობიექტების დაფიქსირების შესაძლებლობა კი პოტენციური საფრთხის დროულად გამოვლენის საშუალებას იძლევა.

კოსმოსური მისიები

2025 წელს არაერთი მისია განხორციელდა, ზოგიერთი კი დასრულდა.

მაგალითად, წლის დასაწყისში ევროპის კოსმოსური სააგენტო (ESA) ისტორიული მნიშვნელობის კოსმოსურ ტელესკოპ Gaia-ს დაემშვიდობა. ეს ობსერვატორია ჩვენს მშობლიურ ირმის ნახტომის გალაქტიკას 12 წლის განმავლობაში იკვლევდა, თუმცა 15 იანვარს ფუნქციონირება შეწყვიტა.

ერთ დეკადაზე მეტი ხნის განმავლობაში Gaia-მ ჩვენს გალაქტიკაში მდებარე თითქმის 2 მილიარდი ვარსკვლავი და სხვა ობიექტები შეისწავლა. იგი მნათობთა მოძრაობას, სიკაშკაშეს, ტემპერატურასა და შედგენილობას იკვლევდა. მიუხედავად იმისა, რომ აპარატისგან ახალ ინფორმაციას ვეღარ მივიღებთ, აქამდე მოპოვებული ღირებული მონაცემები კიდევ გამოქვეყნდება.

ამ დრომდე პლანეტა ვენერას გარშემო ერთადერთი აქტიური ზონდი მოძრაობდა, რომელიც იქ იაპონიის კოსმოსურმა სააგენტომ (JAXA) გაუშვა. 28 ოქტომბერს მათ ოფიციალურად განაცხადეს, რომ მისია "აკაცუკიც" დასრულებულია. ეს ნიშნავს, რომ დედამიწის ტყუპისცალად წოდებულ პლანეტას ახლოდან ვეღარ ვაკვირდებით.

ზონდის მიერ მოპოვებული მონაცემების გამოყენებით გამოცემებში 178 ნაშრომი გამოქვეყნდა და მეცნიერები კვლევებზე ჯერ კიდევ მუშაობენ. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ მისიის თავდაპირველ ხანგრძლივობად 4.5 წელი განიხილებოდა, მაგრამ აპარატმა სამჯერ დიდხანს იფუნქციონირა. მისი მიზანი ვენერას კლიმატის შესწავლა იყო.

რაც შეეხება ახალ პროექტებს, მარტში NASA-მ კოსმოსში ტელესკოპი გაუშვა, რომელსაც PHEREx (სამყაროს ისტორიის შემსწავლელი სპექტრო-ფოტომეტრი, რეიონიზაციის პერიოდისა და ყინულების კვლევითი აპარატი) ეწოდება. იგი ცას ახლო ინფრაწითელ სპექტრში აკვირდება, რომელიც ადამიანის შეუიარაღებელი თვალისთვის უხილავია. ის საშუალებას გვაძლევს დავაფიქსიროთ ობიექტები, რომლებიც ზედმეტად ცივი ან შორეულია, რის გამოც ხილულ სპექტრში ძნელად განირჩევა.

SPHEREx-ის მონაცემები სამყაროს რუკის შედგენაში დაგვეხმარება, რისთვისაც ის ირმის ნახტომში არსებულ 100 მილიონ ვარსკვლავს, ასევე 450-ზე მეტ შორეულ გალაქტიკას აღბეჭდავს. ეს ინფორმაცია უკეთეს წარმოდგენას შეგვიქმნის იმაზე, თუ როგორ ფორმირდება გალაქტიკები, როგორაა გადანაწილებული ვარსკვლავთწარმომქმნელ ნისლეულებში წყალი და ორგანული მოლეკულები, როგორ/სად ყალიბდება მნათობები აირისა და მტვრისგან.

განხორციელებული მისიებიდან აღსანიშნავია Blue Ghost და Resilience, მთვარის ზედაპირზე დასაშვები აპარატები. პირველი კომპანია Firefly Aerospace-ს ეკუთვნის, მეორე კი — იაპონურ ispace-ს. Blue Ghost მხოლოდ მეორე ასეთი კერძო მოდულია, რომელიც ჩვენს მეზობელ ციურ სხეულზე წარმატებით განათავსეს. ის NASA-ს პროგრამა CLPS-ის ნაწილია. მან თან აშშ-ის კოსმოსური სააგენტოს 10 ხელსაწყოც გაიყოლა, რომლებიც მთვარის გარემოს უკეთ შესასწავლადაა შექმნილი.

Resilience-ს ნაკლებად გაუმართლა, რადგან დედამიწის ბუნებრივი თანამგზავრის ზედაპირს მაღალი სიჩქარით შეეჯახა. იაპონიისთვის ეს მთვარეზე კერძო აპარატის პირველი დაშვება იქნებოდა, მაგრამ 1 წუთითა და 45 წამით ადრე მისი ტელემეტრიული მონაცემების მიღება შეწყდა; ლაზერულმა ინსტრუმენტმა, რომელსაც დისტანცია უნდა განესაზღვრა, დაყოვნებით მუშაობა დაიყო. ამის გამო მოდულსა და მთვარის ზედაპირს შორის მანძილი ზუსტად ვერ დადგინდა და მოდულმა სიჩქარე სათანადოდ ვერ შეანელა.

დაბოლოს, აღსანიშნავია ჩინეთის მისია Tianwen-2, რომელიც ქვეყანამ ასტეროიდიდან ნიმუშების ჩამოსატანად მაისში გაუშვა. იგი ობიექტ 469219 კომოალევასკენ გაემართა, რომლის დიამეტრიც 40-იდან 100 მეტრამდეა და ჩვენს პლანეტასთან საკმაოდ ახლოს გადაადგილდება. მას ხშირად "ცოცხალ ნამარხს" უწოდებენ, რადგან უძველეს მატერიას შეიცავს, რომელიც მეცნიერებს მზის სისტემის ფორმირებისა თუ ევოლუციის შესახებ მეტის გაგებაში დაეხმარება.

ასტეროიდის გრუნტის ნიმუშების შეგროვების გარდა, ზონდი კომეტა 311P-საც ეწვევა. ის მარსსა და იუპიტერს შორის მოძრაობს და ასტრონომებისთვის საინტერესოა, რადგან ასტეროიდის მახასიათებლები აქვს. მისია, სავარაუდოდ, დაახლოებით 10 წელი გაგრძელდება.

ესაა ის მთავარი კოსმოსური ამბები, რომლებიც 2025 წლის განმავლობაში მოხდა. ამის მიუხედავად, გასულ თვეებში კიდევ ბევრი საინტერესო სიახლე და კვლევა გაგიზიარეთ, რომლებსაც შეგიძლიათ ამ ბმულზე გადასვლის შემდეგ გაეცნოთ — on.ge/category/კოსმოსი.