ნეპტუნის ორბიტის მიღმა ასობით (და ათასობითაც კი) შეუსწავლელი ჯუჯა პლანეტა ბინადრობს, რომელთა შესახებ თითქმის არაფერი ვიცით - მაგრამ როდესაც მათ იშვიათად დავინახავთ, შესასწავლი ძალიან ბევრია.

დღეს, 11 ოქტომბერს, მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ მათ ჯუჯა პლანეტა ჰაუმეას ირგვლივ რგოლები აღმოაჩინეს. ეს ჯუჯა პლანეტა ძალიან შორსაა დედამიწისგან და მზის გარშემო შემოვლას 284 წელიწადს ანდომებს. ეს პირველი შემთხვევაა, როდესაც უმცროსი პლანეტების კატეგორიაში ასეთი ტიპის რგოლები დავაფიქსირეთ.

ცხადია, მზის სისტემაში მყოფი დიდი პლანეტების გარშემო რგოლები საკმაოდ გავრცელებული ფენომენია. რგოლების სილამაზით აშკარად სატურნია პირველ ადგილას, თუმცა, რგოლთა სისტემა სხვა გიგანტ პლანეტებზეც გვხდება: იუპიტერზე, ურანსა და ნეპტუნზე.

მეცნიერებს აქამდეც დაუფიქსირებიათ ორი რგოლი ობიექტის გარშემო, რომელსაც ჩარიკლო ეწოდება - უმცროსი პლანეტების პოპულაციის, სახელად კენტავრების, ერთ-ერთი ბინადარი, რომელიც მზის გარშემო იუპიტერსა და ნეპტუნს შორის მოძრაობს უვლის.

მაგრამ ჰაუმეას რგოლები პირველია ისტორიაში, როდესაც ასტრონომებმა უმცროსი პლანეტის გარშემო დააფიქსირეს, რომელიც არ არის კენტავრი.

აღმოჩენა ასტრონომ ხოსე ლუის ორტისის ხელმძღვანელობით მოხდა, რომელიც ანდალუზიის ასტროფიზიკური უნივერსიტეტის მკვლევარია ესპანეთში.

ჰაუმეას მკვლევრები 10 სხვადასხვა ლაბორატორიიდან, 12 სხვადასხვა ტელესკოპით აკვირდებოდნენ, როდესაც მან ვარსკვლავ URAT1 533–182543-ის გარშემო ჩაიარა - ამ მოვლენას ოკულტაციას (დაბნელება) უწოდებენ.

ვარსკვლავის წინ ჰაუმეამ ამ წლის იანვარში ჩაიარა. 12 განსხვავებული კუთხიდან დაკვირვებამ გუნდს საშუალება მისცა, ჯუჯა პლანეტა აქამდე არნახული პერსპექტივით დაენახა და პირველად მოგვეკრა თვალი მის რგოლურ სისტემას.

მკვლევართა გუნდის თქმით, ჰაუმეას რგოლური სისტემის სიგანე 70 კილომეტრია, ხოლო მისი რადიუსი 2287 კილომეტრს შეადგენს. რგოლის ნაწილაკის ერთ სრულ შემოვლას ჰაუმეას გარშემო სჭირდება იმდენი დრო, რამდენიც ჰაუმეას საკუთარი ღერძის გარშემო სამჯერ შემობრუნებას.

ოკულტაციის საშუალებით გუნდს ჰაუმეას ზომისა და ფორმის საუკეთესო ანალიზის საშუალება მიეცა. მკვლევრები მას აღწერენ, როგორც „ძალიან ეგზოტიკური“.

მათი თქმით, ჯუჯა პლანეტას უჩვეულოდ წაგრძელებული ელიფსოიდის ფორმა აქვს. მასზე ატმოსფერო არ შეინიშნება.

ჩარიკლოს რგოლების გარდა, არსებობს მტკიცებულება, რომ მსგავსი ფენომენი სხვა კენტავრზე, სახელად ქირონზეც არსებობს, თუმცა, ის ჩარიკლოს რგოლებზე ნაკლებად მკვეთრია.

ამ მაგალითების გარდა, ჰაუმეას რგოლები პირველია, როდესაც ასეთი რაღაც აღმოვაჩინეთ. ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ საკმაოდ უცნობ ტერიტორიაზე ვიმყოფებით, თუმცა, მეცნიერები მიგვანიშნებენ, რომ შესაძლოა ამ შორეული, საიდუმლოებით მოცული ობიექტების კიდევ მრავალი მახასიათებელი დავინახოთ.

კვლევები ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნდა.