მეცნიერებმა ბაქტერია Deinococcus radiodurans-ში აღმოაჩინეს ცილა, რომელიც დნმ-ის დაზიანებას აჩერებს და თითქმის ნებისმიერ ორგანიზმში ფუნქციონირება შეუძლია. ეს ნიშნავს, რომ ის სიმსივნის საწინააღმდეგო ვაქცინის პოტენციური კანდიდატია.

დნმ-ის დაზიანებაზე რეაგირებადი ცილა C (DdrC) ამ უმნიშვნელოვანესი მოლეკულების დეგრადაციას ძალიან ეფექტიანად აფიქსირებს და ეწინააღმდეგება. შემდეგ ის უჯრედებს აღდგენის პროცესის დაწყებისკენ უბიძგებს. მნიშვნელოვანია, რომ ამ ყველაფერს სხვა ცილების დახმარების გარეშე ახერხებს.

სპეციალისტები ამბობენ, რომ DdrC-სთან ასოცირებული გენის ინტეგრირებით ორგანიზმში დნმ-ის აღმდგენი სისტემების გააქტიურებაა შესაძლებელი. მაგალითად, ნაწლავის ჩხირში მან ულტრაიისფერი რადიაციის მიმართ რეზისტენტობა 40-ზე მეტჯერ გაზარდა. ცნობილია, რომ ასეთი სხივები კანის უჯრედებში დნმ-ს ანადგურებს და სიმსივნის რისკს აჩენს. შესაბამისად, მსგავსი გართულებების პრევენციისა და მდგომარეობის გამოსწორების ბიოლოგიური ბერკეტის ქონა იმედის მომცემია.

"სპეციფიკური მეთოდებით დნმ-ის განლაგების შეცვლის, რედაქტირებისა და მანიპულირების შესაძლებლობა ბიოტექნოლოგიის 'წმინდა გრაალია'. რა მოხდება, DdrC-ის მაგვარი სკანირების სისტემა რომ გვქონდეს, რომელიც ჩვენს უჯრედებს უდარაჯებს და დაფიქსირებულ დაზიანებებს გაანეიტრალებს? შეიძლება, ეს სიმსივნის პოტენციური ვაქცინის საფუძველი გახდეს", — აცხადებენ ავტორები.

თავად D. radiodurans ასეთი ცილების აღმოსაჩენად შესაფერისი ორგანიზმია, რადგან ის ადამიანის უჯრედებისთვის სასიკვდილო რადიაციულ დოზაზე ათასობით ძლიერ დასხივებას უძლებს. როგორც ჩანს, ამაში DdrC ერთ-ერთ მთავარ როლს ასრულებს. შედარებისთვის, თუ ჩვენს უჯრედებში მილიარდი ბაზური წყვილის შემცველ გენომში ორზე მეტი რღვევაა, თვითაღდგენა ვერ ხერხდება, ამ ბაქტერიაში კი DdrC დნმ-ის ასობით დაზიანებული ფრაგმენტის აღდგენას განაპირობებს.

ეს ცილა მეცნიერებმა მძლავრი რენტგენული სინათლის წყალობით შეისწავლეს და მის სამგანზომილებიან სტრუქტურას დააკვირდნენ. დადგინდა, რომ ის დნმ-ს მიუყვება და ურთიერთმსგავსი ტიპის დაზიანებებს ეძებს, ერთ სპირალზე ორი რღვევის აღმოჩენისას კი ამ ზონებს უკავშირდება და დნმ-ის კონკრეტულ სეგმენტს ამჭიდროებს. იგივე ხდება ორმაგი რღვევის შემთხვევაშიც, რა დროსაც დაბოლოებებს კრავს და რგოლის სახეს აძლევს. აღნიშნული პროცესი დაზიანების გაღრმავების პრევენციას უზრუნველყოფს და აღდგენის მექანიზმსაც ააქტიურებს.

სპეციალისტები კვლევის გაგრძელებას აპირებენ და იმედოვნებენ, რომ ამ ცილის ფუნქციონირების შესახებ მეტს გაიგებენ. მათი ნაშრომი გამოცემაში Nucleic Acids Research გამოქვეყნდა.