ახალი კვლევის თანახმად, შესაძლოა, ცხოველების მხრიდან გარემოში მაგნიტური ველის შეგრძნების უნარი იმაზე გავრცელებული იყოს, ვიდრე აქამდე გვეგონა. მეცნიერებმა დროზოფილებში გენის აქტივობა შეცვალეს და შეაფასეს, თუ როგორ გრძნობენ ისინი გარემოში მაგნიტურ ველებს და რეაგირებენ მათზე. ნაშრომი გამოცემაში Nature გამოქვეყნდა.

მკვლევრებმა ის აღმოაჩინეს, რომ მოლეკულას, სახელად ფლავინ ადენინ დინუკლეოტიდს (FAD), დიდი რაოდენობით არსებობის შემთხვევაში შეუძლია, მაგნიტურ მგრძნობელობაზე იქონიოს გავლენა. FAD ყველა ცოცხალ ორგანიზმში გვხვდება.

მაგნიტორეცეფციის, "მეექვსე გრძნობის", დაფიქსირება ცხოველებში იმაზე რთულია, ვიდრე დანარჩენი ხუთი შეგრძნებისა: მხედველობის, ყნოსვის, სმენის, შეხებისა და გემოსი. რთულია მისი მექანიზმების შესწავლაც, რადგან მაგნიტური ველები, ჩვეულებრივ, ძალიან მცირე ენერგიის მატარებელია, განსხვავებით სინათლის ფოტონებისა და ხმის ტალღებისგან, რომლებსაც სხვა სენსორული სისტემები იყენებს.

"კარგადაა შესწავლილი, როგორ შევიგრძნობთ გარე სამყაროს მხედველობის, სმენის, შეხების, გემოსა და ყნოსვის მეშვეობით. ამის საპირისპიროდ, ჯერაც უცნობია, რომელ ცხოველებს შეუძლიათ მაგნიტური ველის შეგრძნება და როგორ რეაგირებენ მასზე", — აცხადებს რიჩარდ ბეინსი, კვლევის თანაავტორი და მანჩესტერის უნივერსიტეტის მკვლევარი.

ზემოთ მოყვანილი შეზღუდვის გამო ცხოველები კვანტური ფიზიკის პრინციპებს ეყრდნობიან და შუქმგრძნობიარე ცილას, კრიპტოქრომს, იყენებენ გარემოში მაგნიტური ველების შესაგრძნობად.

"კრიპტოქრომის მხრიდან სინათლეს შთანთქმა ცილაში ელექტრონის მოძრაობას იწვევს. ამას, კვანტური ფიზიკიდან გამომდინარე, შეუძლია, აქტიური ფორმის კრიპტოქრომი წარმოქმნას, რომელიც ორიდან ერთ მდგომარეობას იკავებს", — ხსნის ალექს ჯონსი, კვლევის თანაავტორი და კვანტური ქიმიის სპეციალისტი ფიზიკის ეროვნულ ლაბორატორიაში — "მაგნიტური ველის არსებობა ორი მდგომარეობის მონათესავე პოპულაციებზე ზემოქმედებს, რასაც საპასუხოდ ამ ცილის "აქტიურ პერიოდზე" აქვს გავლენა".

კვლევით დადგინდა, რომ უჯრედებში მაგნიტური ველების "შეგრძნების" პროცესი მაშინაც კი გრძელდება, როდესაც კრიპტოქრომის ძალიან პატარა ფრაგმენტი არსებობს.

"ეს აჩვენებს, რომ უჯრედებს შეუძლიათ, მინიმუმ ლაბორატორიაში მაინც, მაგნიტური ველები სხვა გზებით შეიგრძნონ", — აცხადებს ადამ ბრედლაუ, კვლევის თანაავტორი.

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ, თუკი მოლეკულა FAB დიდი რაოდენობით არსებობს, მას შეუძლია, მაგნიტურ მგრძნობელობაზე იქონიოს გავლენა, ყოველგვარი კრიპტოქრომების გარეშე.

"ეს მოლეკულა — ფლავინ ადენინ დინუკლეოტიდი — სინათლის სენსორია, რომელიც, ჩვეულებრივ, კრიპტოქრომებს უკავშირდება, რათა მაგნიტომგრძნობელობას შეუწყოს ხელი", — ხსნის ბრედლაუ.

მკვლევართა მიგნება იმის მანიშნებელია, რომ მოლეკულები, რომლებიც მაგნიტური ველების შეგრძნების საშუალებას იძლევა, დიდი ალბათობით, მეტ ცოცხალ ორგანიზმში გვხვდება. აქამდე ცნობილი იყო, რომ დედამიწის მაგნიტურ ველს ამერიკული გადამფრენი პეპლები, პინგვინები და კუები იყენებენ შორ მანძილზე გადაადგილებისას.

მოპოვებული ცოდნა, შესაძლოა, იმის გაგებაშიც დაგვეხმაროს, თუ რა გავლენა აქვს გარემო ფაქტორებს იმ ცხოველებზე, რომლებიც თვითგადარჩენისათვის მაგნიტურ მგრძნობელობას ეყრდნობიან. მაგალითისთვის, შესაძლოა, ამ არსებებზე სატელეფონო ხაზებისაგან წამოსული ხმაური ზემოქმედებდეს.

"ვინაიდან FAD და ამ მოლეკულურ მექანიზმთა სხვა ნაწილები მრავალ უჯრედში გვხვდება, ახალი ცოდნის მეშვეობით, შესაძლოა, ბევრი ახალი კვლევა ჩატარდეს სამიზნე გენების აქტივაციისათვის მაგნიტური ველების გამოყენების კუთხით", — დასძენს ეზიო როსატო, კვლევის თანაავტორი — "ეს ექსპერიმენტებისათვის უაღრესად სასურველი ხელსაწყოა და, შესაძლოა, სამომავლოდ კლინიკური მიზნებითაც გამოიყენონ".