კვანტური ფიზიკის ერთ-ერთი ყველაზე უცნაური ასპექტი კვანტური გადაჯაჭვულობაა: თუ ერთ ნაწილაკს აკვირდებით ერთ ადგილას, სხვა ნაწილაკი — თუნდაც ერთი სიცოცხლის წელიწადით იყოს დაშორებული, მაშინვე შეიცვლის თვისებებს, თითქოს ეს ორი ერთმანეთთან მისტიკური საკომუნიკაციო არხით იყოს დაკავშირებული. ამ ფენომენს აინშტაინმა "spooky action at a distance" ანუ საზარელი დისტანციუქმედება უწოდა. მას ასეთი ურთიერთქმედების არ სჯეროდა, მიუხედავად იმისა, რომ მისი თეორიაც ამაზე მიუთითებდა. მეცნიერები ამ ფენომენს პატარა ობიექტებში, ატომებსა და ელექტრონებში აკვირდებოდნენ. ახალ კვლევებში კი მათ გადაჯაჭვულობა იმდენად დიდ ობიექტებში დააფიქსირეს, რომ ერთი მხარის დანახვა შეუიარაღებელი თვალითაც შეიძლება.

დღეს კი უკვე ვიცით, რომ კვანტური გადაჯაჭვულობა ბუნებრივადაც ხდება, ვარსკვლავებსა და ციმციმა კვაზარებს შორის, მილიარდობით სინათლის წლის მანძილზე.

ჯგუფმა Nature Physics პროფესორ იუჯინ პოლზიკის მეთაურობით კოპენჰაგენის უნივერსიტეტში ჩაატარა ექსპერიმენტი, რომელშიც კვანტურად "გადაჯაჭვა" ოსცილირებადი სილიკონის ნიტრიდის (Si3N4) 1 მმ სისქის მემბრანა და მილიონობით ატომისგან შემდგარი "ღრუბელი"(მილიონობით ატომის გაერთიანება). წინა ექსპერიმენტების მსგავსად, პოლზიკმა ატომური ღრუბელი მაგნიტურ ველში მოათავსა და გადაჯაჭვულობის შესაქმნელად ღრუბელში გაატარა სინათლე, თუმცა მან ეს ექსპერიმენტი ახლა უფრო დიდ მასშტაბებზე განახორციელა.

"რაც უფრო დიდია ობიექტების ზომა და რაც უფრო მეტად არიან ისინი ერთმანეთისგან დაშორებულნი, მით უფრო საინტერესო სახეს იღებს ექსპერიმენტი", — ამბობს პოლზიკი. "თანამედროვე მონაცემებით კი ამ ცდის ჩატარება უკვე ერთმანეთისგან სრულიად განსხვავებულ ობიექტებზეც შეგვიძლია".

იმის გაფიქრებაც კი, რომ კვანტურ გადაჯაჭვულობას შეუძლია სამეცნიერო ფანტასტიკა სინამდვილედ აქციოს (მაგალითად მატერიის გადამცემები, ან მოწყობილობები, რომლებიც ინფორმაციას სინათლის სიჩქარეზე სწრაფად გადასცემენ), მკვლევარებს დიდ მოტივაციას აძლევს, თუმცა მაშინაც კი, თუ თეორიულად ამ ყველაფრის შექმნა შესაძლებელი გახდება, მათ ჯერ კიდევ ბევრი საინტერესო და გასაოცარი აღმოჩენა გვაშორებს.

დღესდღეობით არსებული ყველაზე მგრძნობიარე მოწყობილობების გაზომვის სიზუსტე ჰაიზენბერგის განუზღვრელობის პრინციპით არის შეზღუდული, კვანტური გადაჯაჭვულობა კი მოხერხებულად არიდებს თავს ამ პრინციპს, რაც გვაძლევს იმის ფიქრის საფუძველს, რომ პოლზიკის გადაჯაჭვული ოსცილატორის გადიდებული ვერსია გაზრდის ისეთი ხელსაწყოების დაკვირვების სიზუსტეს, როგორებიცაა გრავიტაციული ტალღების დეტექტორი და სხვა მაღალი მგრძნობელობის საზომი მოწყობილობები.