ვეიპინგთან დაკავშირებული ფილტვის მწვავე დაავადების გამო უკვე მეორე ადამიანი გარდაიცვალა. შემთხვევა ამჯერად ორეგონის შტატში დაფიქსირდა. გარდაცვლილის ასაკი, სქესი და პირადი მონაცემები გასაიდუმლოებულია, თუმცა ცნობილია, რომ იგი კლინიკაში ივლისის თვეში, ლეგალურად შეძენილი მარიხუანას შემცველი პროდუქტის მოხმარების შემდგომ მოათავსეს. როგორც საქმის გამომძიებელი, ექიმი ენ ტომასი ამბობს, გარდაცვლილი "სხვამხრივ ჯანმრთელი იყო და უეცრად ძალზე მძიმედ დაავადდა"

ერთეული შემთხვევებიდან ეპიდემიამდე

ამ შემთხვევიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ, აშშ-ს საკვებისა და წამლების ადმინისტრაციამ (FDA) ელექტრო-სიგარეტის მოხმარების შესაძლო გვერდითი ეფექტის შემთხვევების მოკვლევა დაიწყო. მეცნიერები ცდილობდნენ ვეიპინგსა და კრუნჩხვების კლინიკურ შემთხვევებს შორის მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი ეპოვნათ. მალევე, მათ სხვა შესაძლო გვერდით ეფექტზე დაიწყეს საუბარი: აგვისტოს ბოლოს მეცნიერთა ჯგუფი ფილტვების აქამდე უცნობი დაავადების 215 კლინიკურ შემთხვევას იკვლევდა.

პაციენტთა უმრავლესობა 20-30 წლის ახალგაზრდა გახლდათ, რომლებიც კლინიკაში სუნთქვის მწვავე უკმარისობით, პირღებინებით, სხეულის მაღალი ტემპერატურითა და ძლიერი სისუსტით მოათავსეს. მათი ნაწილი ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში მოხვდა. დაზარალებულები განხვავებული სტაჟის მქონე ვეიპერები გახლდნენ.

პირველი მსხვერპლის შესახებ ინფორმაცია ამ ამბებიდან მალევე გავრცელდა: ახალგაზრდა უცნობი (მისი პირადი მონაცემები, სქესი და ასაკი ასევე გასაიდუმლოებულია) ილინოისის შტატში ვეიპინგით გამოწვეული ფილტვების მწვავე დაავადებით მოკვდა.

ჯანდაცვის სისტემის საპასუხო რეაგირება

აშშ-ს სამედიცინო სამსახურის ხელმძღვანელმა თავის განცხადებაში შექმნილი სიტუაცია როგორც "ახალგაზრდული ეპიდემია" ისე შეაფასა და საზოგადოებას ქმედითი ნაბიჯების გადადგმისკენ მოუწოდა. სწორედ ამ განცხადებების შემდგომ დააკავშირეს ორეგონის შტატში გარდაცვლილი ახალგაზრდის მკურნალმა ექიმებმა პაციენტის კლინიკური სიმპტომები სხვა შემთხვევებთან.

გასულ კვირას აშშ-ს დაავადებათა კონტროლის ცენტრმა მოუწოდა ადამიანებს, თავი შეეკავებინათ ვეიპინგისთვის საჭირო სითხეების ქუჩაში შესყიდვისგან და ასევე შეეწყვიტათ ვეიპების თვითნებური გადაკეთება. თუმცა ორეგონის შემთხვევამ ეს რეკომენდაცია კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა: ამჯერად ვეიპინგისთვის განკუთვნილი სითხე ოფიციალურ მაღაზიაში იყო ნაყიდი.

ამ ეტაპზე ჩვენ აღარ ვიცით რა არის უსაფრთო

ექიმი ენ ტომასი, გამომძიებელი

დაავადების გამომწვევის ძიებაში

ვეიპინგის ტექნოლოგია ზედმეტად ახალია იმისთვის, რომ მისი შორეული ეფექტების შესახებ საუბარი შესაძლებელი გახდეს. მოწყობილობები ბაზარზე შემოვიდა როგორც სიგარეტის უსაფრთხო ალტერნატივა, რადგანაც გახურებული ნიკოტინის აორთქლების გზით ფილტვებში არ ხვდება კიბოს გამომწვევი ტოქსინები, ნიკოტინის წვისაგან განსხვავებით. ჯანდაცვის მკვლევარებს მიაჩნიათ, რომ ვეიპინგით ათეულობით შესაძლო მომწამვლელი ქიმიკატი ხვდება ფილტვებში, რამაც შესაძლოა საპასუხო მწვავე ანთებითი პროცესი გამოიწვიოს. აღნიშნული მდგომარეობა ძალზე ჰგავს პნევმონიას (იგივე "ფილტვების ანთებას"). ანთების საწინააღმდეგო მკურნალობის კურსის ჩატარების შემდგომ, პაციენტთა ზოგადი მდგომარეობა უმჯობესდებოდა.

კლინიკური შემთხვევების შესაძლო მიზეზის კვლევა ვეიპინგისთვის გამოყენებული პროდუქტის ანალიზით დაიწყო.

FDA-მ ჰოსპიტალიზირებული პაციენტების მიერ გამოყენებული მარიხუანას შემცველი პროდუქტების სინჯები მთელი ამერიკის მასშტაბით შეაგროვა

ფოტო: Jeff Chiu / Associated Press

მოკვლევის პროცესში გამოიკვეთა, რომ აღნიშნულ სინჯებს ერთი საერთო ქიმიკატი ჰქონდათ: ვიტამინ E-სგან მიღებული ზეთი.

კვლევის არეალის დავიწროება

ვიტამინი E ბუნებრივად გვხვდება საკვებში და იგი სრულიად უვნებელია. მისგან მიღებულ ზეთს ვიტამინ E-ს აცეტატს უწოდებენ და მას საკვებ დანამატებსა და კანის მოვლის პროდუქტებში იყენებენ. აქამდე მათი ამგვარი სახით მოხმარების შედეგად არავინ დაზარალებულა, მაგრამ მეცნიერთა მოსაზრებით ეს უსაფრთხო ზეთი განსაკუთრებით საშიში გახურების შემდგომ ხდება.

ბრინ მარის კოლეჯის ქიმიის პროფესორის, მიშელ ფრენკლის განცხადებით, ვიტამინ E-ს აცეტატი ფაქტობრივად საპოხი მასალაა. იგი განსაკუთებით მაღალ ტემპერატურაზე იწყებს აორთქლებას, რა დროსაც მისი მოლეკულური სტრუქტურა იცვლება. როდესაც ფილტვებში ორთქლი გაგრილებას იწყებს, ვიტამინ E-ს აცეტატი თავის ბუნებრივ მახასიათებლებს უბრუნდება. ფრენკლის აღწერით სწორედ ამგვარად "ამოიფინება ფილტვები შიგნიდან ამ ზეთით"

ამგვარი მექანიზმით უნდა იყოს გამოწვეული დაზარალებულთა სიმპტომები: ხველა, სუნთქვის უკმარისობა და ტკივილი გულ-მკერდის არეში. თუმცა ვიტამინ E-ს აცეტატის მავნებლობაზე გადაჭრით საუბარი ჯერ ადრეა.

"არცერთი ნივთიერება, ვიტამინ E-ს აცეტატის ჩათვლით, არ არის ყველა სინჯისთვის საერთო. აღებული ნიმუშებიდან თითოეული ნივთიერების იდენტიფიცირება თავსატეხის დამატებით მცირე დეტალია, რაც შესაძლოა საკმარისი არ აღმოჩნდეს გამომწვევი მიზეზის შესახებ პასუხის გასაცემად" — განმარტა FDA-ს წარმომადგენელმა, მაიკლ ფელბერბაუმმა.

შემდგომი მოკვლევა და პაციენტთა მონიტორინგი გრძელდება.