ლეონარდო და ვინჩი აღორძინების ხანის ცნობილი პოლიმათი იყო. მრავალ სხვა უნართან ერთად, აუცილებლად უნდა აღინიშნოს მისი იმ დროისთვის უპრეცედენტო გეომეტრიული ხედვაც, რომელიც მის ნამუშევრებში აშკარად ჩანს.

ვიტრუვიუსის ადამიანი და ვინჩის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ნახატია. ის 1490 წელს შეიქმნა და ადამიანის იდეალურად პროპორციულ სხეულს ასახავს. და ვინჩიმ მის შესაქმნელად, შესაძლოა, ისეთი მათემატიკური თანაფარდობები გამოიყენა, რომლებიც ფორმალურად მხოლოდ მე-19 საუკუნეში ჩამოყალიბდა.

ნახატზე ასახული სპეციფიკური პროპორციების მიზეზის დადგენა დღემდე ვერავინ შეძლო, მაგრამ ლონდონელი სტომატოლოგი რორი მაკ სვინი აცხადებს, რომ ეს საიდუმლო ერთხელ და სამუდამოდ ამოხსნა.

რორი მაკ სვინმა და ვინჩის ნამუშევარში მნიშვნელოვან ფარულ დეტალს მიაგნო. მისი თქმით, ნახატზე გამოსახული ტოლგვერდა სამკუთხედი ხელოვნების ისტორიის ერთ-ერთ ყველაზე კარგად შესწავლილ, მაგრამ კვლავ იდუმალებით მოცულ ნამუშევარს ხსნის.

ეს ნახატი ნაწილობრივ რომაელ არქიტექტორ ვიტრუვიუსის შთაგონებითაა შექმნილი. მას მიაჩნდა, რომ ადამიანის იდეალური სხეული წრესა და კვადრატში პროპორციულად უნდა თავსდებოდეს. და ვინჩის ნახატშიც სწორედ ასეთი ადამიანია ნაჩვენები. ყველაზე ცნობილი თეორიის მიხედვით, და ვინჩიმ პროპორციები ოქროს კვეთაზე დაყრდნობით შეიმუშავა, მაგრამ თანაფარდობები მაინცდამაინც ზუსტად არ ემთხვევა.

"თუ ფეხებს ოდნავ გაშლი და ხელებს თავის წვერის გასწვრივ აწევ, მაშინ ფეხებს შორის არსებული სივრცე ტოლგვერდა სამკუთხედის ფორმას მიიღებს", — წერდა და ვინჩი ვიტრუვიუსის ადამიანის ჩანაწერებში.

როცა მაკ სვინმა ეს სამკუთხედი გააანალიზა, აღმოაჩინა, რომ მიღებული ტოლგვერდა სამკუთხედის ფუძის მისივე სიმაღლესთან შეფარდება დაახლოებით 1.64-1.65 იყო. 1917 წელს ოფიციალურად დადგინდა, რომ "ტეტრაედრული თანაფარდობა" 1.633-ია. ეს მაჩვენებლები ერთმანეთთან საეჭვოდ ახლოსაა.

ტეტრაედრული თანაფარდობა უნიკალურად დაბალანსებული გეომეტრიული ფორმაა. მისი გამოთვლისას მეცნიერები ცდილობდნენ გაერკვიათ, თუ როგორ ეწყობა სფერული ატომები ბუნებაში ისე, რომ სივრცე მაქსიმალურად აითვისოს. ამ რიცხვის მისაღებად საჭიროა, სფერული ფიგურა წესიერ სამკუთხა პირამიდაში რაც შეიძლება ახლოს მოვათავსოთ. მიღებულ ფიგურაში პირამიდის ცენტრიდან მის წვერამდე გავლებული მონაკვეთისა და ფუძეზე მდებარე წრის დიამეტრის თანაფარდობა 1.633 იქნება.

მაკ სვინს ამ მსგავსების დანახვა, შესაძლოა, სტომატოლოგიაში არსებული ანალოგიური გეომეტრიული პრინციპის გამო გაუმარტივდა. ეს პრინციპი ბონვილის სამკუთხედის სახელითაა ცნობილი და წარმოსახვითი მოდელია, რომელიც ადამიანის ყბის გამართული ფუნქციონირებისთვის მის ოპტიმალურ ზომებს განსაზღვრავს. იგი 1864 წლიდან გამოიყენება და მასში არსებული თანაფარდობაც 1.633-ია.

მაკ სვინი მიიჩნევს, რომ ეს უბრალოდ დამთხვევა არ არის. ამ ტიპის გეომეტრიული პრინციპი მინერალებში, კრისტალებსა და სხვა ბიოლოგიურ სისტემებშიც დაფიქსირებულა. ტეტრაედრული თანაფარდობა ნებისმიერ სივრცით სხეულში მაქსიმალურ ეფექტიანობას უზრუნველყოფს და ადამიანის ყბაც სწორედ ამ პრინციპზეა აგებული.

თუ ტეტრაედრული თანაფარდობა სხეულის სხვა ნაწილებშიც მეორდება, მაშინ გამოდის, რომ ადამიანის ანატომია რაღაც მიზეზის გამო, უნივერსალური გეომეტრიული პრინციპით განვითარდა. მაკ სვინის აზრით, ლეონარდო და ვინჩიმ ვიტრუვიუსის ადამიანის ხატვისას ეს უნივერსალური გეომეტრიული პრინციპი შემთხვევით აღმოაჩინა.

"ჩანს, რომ ადამიანის სხეულის აღნაგობაში იგივე გეომეტრიული პრინციპებია დაშიფრული, რაც კრისტალების სტრუქტურებსა და გენების აგებულებაში გვხვდება. ეს მიანიშნებს, რომ ლეონარდომ ბუნების ფუნდამენტური მათემატიკური პრინციპი ინტუიციურად გააცნობიერა", — წერს მაკ სვინი.

მაკ სვინის მოსაზრება საკამათოა, მაგრამ და ვინჩის ჩანაწერებში ნახსენები ტოლგვერდა სამკუთხედი ამ თეორიის დეტალურად შესწავლის საფუძველს იძლევა. ვინ იცის, იქნებ საუკუნეების განმავლობაში ვიტრუვიუსის ადამიანის საიდუმლო მართლაც მის ფეხებს შორის მოქცეულ სივრცეში იმალებოდა?!