"ირმის ნახტომის წლის ფოტოგრაფი" — ყოველწლიური ასტროფოტოგრაფიის კონკურსია, რომელიც მოგზაურობისა და ფოტოგრაფიის ბლოგმა Capture the Atlas-მა დაარსა. ფოტოკონკურსს 2018 წელს ფოტოგრაფმა დენ ზაფრამ ჩაუყარა საფუძველი და ის მთელი მსოფლიოდან გადაღებული ჩვენი გალაქტიკის — ირმის ნახტომის — ყველაზე შთამბეჭდავ ფოტოებს ასახავს და აფასებს.

წარმოგიდგენთ ფოტოკონკურსის წლევანდელ საუკეთესო 15 ნამუშევარს:

1. კაქტუსების ველი

კაქტუსების დიდი კონცენტრაციით ცნობილ ატაკამას ერთ-ერთ მიუდგომელ კუთხეში გადაღებული ირმის ნახტომის პანორამული ფოტო. “მიყვარს ეს ადგილი და მისი უსასრულო შესაძლებლობები. პანორამა იმ მომენტშია გადაღებული, როცა გალაქტიკის ცენტრი იწყებს ამოსვლას. მარჯვენა მხარეს შესანიშნავად მოჩანს გამის ნისლეული. ეს ღამე განსაკუთრებულად ნათელი იყო, ცა კი — სუნთქვისშემკვრელი. ველი რთულად გასავლელია, მაგრამ ყოველთვის ღირს, რომ ეცადო და იპოვო ახალი კომპოზიციები ასეთ საოცარ ადგილებში ღამის ცის ქვეშ”.

2. ლუპინების ზღვა

ლუპინების ყოველწლიური ყვავილობა ახალ ზელანდიაში. ყვავილებს ზემოთ იშლება ირმის ნახტომის გარე ზონის რკალი, ასევე მოჩანს ორიონის, ტყუპების და პლეადასის თანავარსკვლავედები. მათ უერთდებიან კაშკაშა პლანეტები — იუპიტერი და მარსი, ხოლო ჰორიზონტთან ჩრდილოეთის ციალს ვხედავთ.

3. ღამის მცველები

"აღდგომის კუნძული დიდი ხნის განმავლობაში ჩემი სანატრელი მიმართულება იყო და მისვლა თითქმის შეუძლებელი მეჩვენებოდა. პირველივე ღამეს ამინდის პროგნოზი იმედისმომცემი იყო, ამიტომ გადავწყვიტეთ, წავსულიყავით იმ ტურზე, რომელიც ჩვენს ჯგუფს რამდენიმე თვის წინ ჰქონდა დაჯავშნილი. თუმცა რაპა ნუი მდებარეობს წყნარი ოკეანის შუაგულში, სადაც ამინდი ძალიან ცვალებადია. ერთი საათის შემდეგ პანიკურად ვიღებდით ფოტოებს რანო რარაკუს ქანდაკებების ფონზე, როცა ცამ მოულოდნელად დაიწყო გაწმენდა. დილის ხუთისთვის ცა მთლიანად გაიწმინდა და დაახლოებით ორი საათიღა დაგვრჩა, რომ ყველა სასურველი კადრი გადაგვეღო".

4. პერსეიდები "ჩექმის" თაღის თავზე

"პერსეიდების ვარსკვლავთცვენა ყოველ წელს, აგვისტოში ხდება. 2024 წელს მისი გადაღება კანადის კლდოვან მთებში მქონდა განზრახული, მაგრამ ხანძრებმა გეგმების შეცვლა დამაწყებინა. უსაფრთხო თავშესაფარი აღმოსავლეთ სიერა ნევადაში ვიპოვე. კლდეზე მჯდომი ჩემი მეგობარია — არნე, რომელიც ირმის ნახტომის დიდებულ ცენტრს შესცქერის. თითოეული მეტეორი ზუსტად იმ ადგილასაა განთავსებული, სადაც სინამდვილეში ჩანდა ცაზე. საბოლოო ფოტო აერთიანებს ყველა გადაღებულ ვარსკვლავთცვენას ერთ კადრში — თითქოს დედამიწა არ ბრუნავს და ყველა მეტეორი ერთდროულად გადმოცვივდა".

5. ორმაგი ირმის ნახტომი მატერჰორნის თავზე

"ამ ფოტოზე აღბეჭდილია იშვიათი ფენომენი — ირმის ნახტომის ორმაგი თაღი, სადაც ერთდროულად ჩანს როგორც ზამთრის ირმის ნახტომი (ორიონის ამოსვლით), ისე ზაფხულის ირმის ნახტომი (გალაქტიკური ცენტრით) — სეზონებს შორის შეუმჩნეველი გადასვლა. გადაღებულია ზღვის დონიდან 3,200 მეტრზე, ზამთრის სიღრმეში, სასტიკად ცივ ღამეს, რომელმაც როგორც ჩემი გამძლეობა, ისე ტექნიკა გამოსცადა. ეს არის დროითი შერწყმა, რომელიც ზუსტად ინარჩუნებს ორივე თაღის მდებარეობას — კადრები გადაღებულია რამდენიმე საათის შუალედით, ხოლო წინა პლანი განთიადზე, დეტალების უკეთ გამოსაჩენად".

6. ზამთრის ზღაპარი

"ეს უთუოდ იყო ჩემი ყველაზე ექსტრემალური ლოკაცია ამ ზამთარში — ავსტრიის დობრატშის მთა. თოვლში, 22 კილოგრამიანი ზურგჩანთით და მარხილით, ორსაათიანი ლაშქრობის შემდეგ, თვალწარმტაცმა ხედებმა ენერგია შემმატა. საღამო გავატარე კომპოზიციების ძიებაში და ეს გახდა ჩემი რჩეული: ზამთრის ირმის ნახტომის პანორამა, რომელიც წითელი ნისლეულებით გადაჭიმულია დობრატშის თავზე. ცა დაუვიწყარი იყო — იუპიტერი და მარსი კაშკაშებდნენ. წინა პლანზე ჩანს პატარა ქოხი, სადაც გაყინულმა სამი საათი გავატარე იდეალური კადრის მოლოდინში — ირმის ნახტომის ბირთვის გადასაღებად".

7. ალპური ვარდების ყვავილობა

სამწლიანი მოლოდინის შემდეგ, ტაივანის 3,000 მეტრ სიმაღლეზე მდებარე ჰეჰუანის მთაზე იუშანის ალპური ვარდები კვლავ აყვავდა. ამ განსაკუთრებულ ღამეს შორეულ ღრუბლებს ქალაქის შუქის დაბინდვა შეეძლო, რის შედეგადაც ირმის ნახტომი უჩვეულოდ მკაფიოდ გამოჩნდა. იმავე საღამოს მზეზე ძლიერმა აფეთქებამ დედამიწამდე მოაღწია და ატმოსფერული ნათება გააძლიერა, რამაც ცას თითქმის არამიწიერი იერი მისცა. ეს იშვიათი ბუნებრივი მოვლენები ერთმანეთს შეერწყა და წარმოუდგენელი სილამაზის სცენა შექმნა — აყვავებული ალპური ვარდები ნაზად ანათებდნენ ვარსკვლავებით სავსე ცის ქვეშ.

8. ალმასის პლაჟი და ზურმუხტისფერი ცა

"რადგან ღამის ცა მოწმენდილი იყო და ირმის ნახტომის ბირთვიც 2025 წელს უბრუნდებოდა ცას, ავდექი და დიდი ოკეანის გზატკეცილისკენ გავემართე. რამდენიმე დაბრკოლების — მაგალითად, ქვიშიან ბილიკზე მანქანის ჩარჩენის — შემდეგ თითქმის დავნებდი. თუმცა გზა მაინც გავაგრძელე და სანაპიროს ზემოთ იდეალური ადგილი ვიპოვე გადასაღებად. ღამე ფერებით იყო სავსე: პირველ საათებში კომეტა C/2024 G3 Atlas და ვარდისფერი ციალი გამოჩნდა, დილით კი ირმის ნახტომი ამოვიდა, ინტენსიური მწვანე ნათების ფონზე. ყველა სირთულის მიუხედავად, ამ განსაცვიფრებელი კადრის გადაღებამ და ამ ხედის მეხსიერებაში შემონახვამ ყველა სირთულე გადაწონა"

9. ბოთლის ხეების სამოთხე

"სოკოტრა ჩემი ერთ-ერთი საყვარელი ადგილია, მაგრამ ამ კონკრეტულ ლოკაციას ყველა სხვა ჯობს. მას ოფიციალური სახელი არ აქვს, რადგან ის არ არის ტურისტული დანიშნულების ადგილი მათთვისაც კი, ვინც იშვიათად ხვდება სოკოტრაზე. ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში აქ ვიღებ, კუნძულს ვსწავლობ და აღმოვაჩინე მსგავსი დამალული საგანძურები. ამ ადგილს თავად ვუწოდე "ბოთლის ხეების სამოთხე“. ბოთლის ხეები უნიკალურია და მხოლოდ სოკოტრაზე იზრდება — კუნძულის დიდხნიანი იზოლაციის შედეგია ის, რომ მათ განვითარებაში გაჩნდა ისეთი თავისებურებები, როგორიცაა ბოთლის ფორმის ღერო"

10. კოსმოსური ცეცხლი

"2024 წლის 2 ივნისის დილით ადრე პირველად ავედი აკატენანგოს ვულკანზე იმ იმედით, რომ მეზობელი ვულკანის (Volcán de Fuego) მძვინვარე სილამაზე ირმის ნახტომის ფონზე მეხილა. იმ ღამეს ვულკანი საოცრად აქტიური იყო. ზემოთ, ცაზე ირმის ნახტომი დიაგონალურად გადაჭიმულიყო, ხოლო ამოფრქვევისას ფერფლის სვეტი ვერტიკალურად აიწია და დაახლოებით 45 გრადუსიანი კუთხით გადაკვეთა გალაქტიკა. ასე შეიქმნა თვალწარმტაცი ვიზუალური კონტრასტი — დედამიწის მძვინვარება კოსმოსის სიმშვიდის ფონზე."

11. ვარსკვლავებით ანთებული ოკეანე

"ამ კადრის გადაღება იყო დროის, სინათლისა და მანძილის წინააღმდეგ რბოლა. კომეტა Tsuchinshan–Atlas (C/2023 A3) დედამიწას უახლოვდებოდა და ვიცოდი, რომ იშვიათი შანსი მქონდა მეხილა იგი შეუიარაღებელი თვალით, სანამ კოსმოსში კვლავ გაქრებოდა. ბიგ სურის მაკვეის ჩანჩქერისკენ ხუთსაათიან გზაზე გავემართე. ჩემი შესაძლებლობები ძალიან შეზღუდული იყო — სრული სიბნელის მხოლოდ ექვსი ძვირფასი წუთი, სანამ მთვარე ამოვიდოდა და ღამის ცას გაანათებდა. მაგრამ ის ექვსი წუთი დაუვიწყარი აღმოჩნდა — ერთ-ერთი ყველაზე მკვეთრი და მომნუსხველი კომეტის ხილვა ჩემს ცხოვრებაში".

12. ეჩივილის თაღი

"თუ ჩადში მოგზაურობაზე ინფორმაციას გუგლში მოიძიებ, უსაფრთხოების თვალსაზრისით შედეგები დიდად დამაიმედებელი არ არის. მაგრამ ჩემში მცხოვრებმა უშიშარმა ასტროფოტოგრაფმა გადაწყვიტა, გაერისკა და ეს ხმელეთით გარშემორტყმული ქვეყანა მოენახულებინა — კერძოდ, ჩრდილოეთით მდებარე ენედის მასივი — იშვიათად დასახლებული და სინათლის დაბინძურებისგან სრულიად თავისუფალი ტერიტორია. დედაქალაქ ნ’ჯამენადან სამდღიანი გზა სავსებით ღირდა იმ რისკებად, რაც ამ მოგზაურობას თან ახლდა. რეგიონი სავსეა კლდოვანი ფორმებით, ბუნებრივი თაღებითა და უცნაური შტრიხებით — რაც უამრავ შესაძლებლობას იძლევა, მათ ფონზე აღიბეჭდოს დრამატული ღამის ცა".

13. ტოლოლოს მთვარის დაბნელება

"2025 წლის 14 მარტს მთვარის სრული დაბნელება მოხდა, რომელიც განსაკუთრებით კარგად ჩანდა ამერიკასა და წყნარ ოკეანეზე. მე გამიმართლა და ამ განსაკუთრებულ მოვლენას ჩილეში, NSF Cerro Tololo-ს შთამბეჭდავი ობსერვატორიიდან დავაკვირდი.
ფოტოზე ჩანს, როგორი გრანდიოზული იყო ცა დაბნელების სრული ფაზის დროს — მთვარე იმდენად დაბნელდა, რომ თვალსაჩინოდ გამოჩნდა ირმის ნახტომის სიდიადე, ზოდიაქოს სინათლის მკრთალი ზოლი და გამოკვეთილი ატმოსფერული ნათება."

14. ვარსკვლავების ევოლუცია

"პირველი ფოტო, რომელიც ამ ადგილიდან — ახალი ზელანდიის ოტაგოს სანაპიროდან — გადავიღე, ჩემთვის ასტროფოტოგრაფიის გზის დასაწყისად ითვლება. ზღვის კლდოვანი კოშკები იდეალურ წინა პლანს ქმნის, ხოლო სინათლის დაბინძურება მინიმალურია, რაც ამ ადგილს სრულყოფილს ხდის ირმის ნახტომის გადასაღებად. მქონდა სურვილი, რომ იმავე სცენას რამდენიმეწლიანი გამოცდილებით და უკვე ასტრო-მოდიფიცირებული კამერით დაბრუნებოდი — რომელიც უკეთ აღიქვამს ცაზე წყალბადით მდიდარ რეგიონებს. წლების განმავლობაში დაგროვილმა გამოცდილებამ პანორამული გადაღებისა და მონტაჟის პროცესიც საგრძნობლად გამიმარტივა".

15. მილიარდში ერთი

"ვტივტივებ კუპოლაში და ვუყურებ სამყაროს შვიდი ფანჯრიდან, რომლებიც ამ ბრილიანტივით გამჭვირვალე სივრცეს ქმნიან. ჩემი გონება ფიქრებშია გადაშვებული, თვალები კი ვერ ძღება დედამიწის ანარეკლით. დედამიწაზე 8 მილიარდზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს. ჩვენ შვიდნი ვართ, ვინც ამჟამად კოსმოსურ სადგურს ვეძახით სახლს. რა უზარმაზარი პრივილეგიაა ამ სივრცეში ყოფნა. ვარსკვლავების მოძრაობის გამორიცხვისთვის გადავიღე ფოტო ორბიტალური ვარსკვლავთრეკერის მეშვეობით, რომელიც მოძრაობის ნაკვალევს შლის"