"კოსმოსური ამბების" კუთხით 2019 წელი საკმაოდ დატვირთული აღმოჩნდა — მთვარეზე განხორციელებული სამი მისია, პირველი ეკიპაჟი, რომელიც მხოლოდ ქალებით იყო დაკომპლექტებული, SpaceX-ის მიერ გაშვებული პირველი საეკიპაჟო ხომალდი და პლანეტარული მისიები, რომელთა შორის ზოგიერთი განსაზღვრულ დროზე ადრე დამთავრდა.

ამ სტატიაში თვალს ამ მოვლენათა მოკლე ჩამონათვალს გადავავლებთ და წელს შევაჯამებთ.

1. SpaceX-ის Crew Dragon

ფოტო: NASA

მარტში SpaceX-მა თავისი საეკიპაჟო ხომალდი, Crew Dragon გაუშვა, რითაც NASA ერთი ნაბიჯით მიუახლოვდა მიზანს — აშშ-ს ასტრონავტების კოსმოსურ სადგურამდე ამერიკული ხომალდით გაშვებას.

ხომალდი წარმატებით დაუკავშირდა საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურს, მისიის დასრულების შემდეგ კი ის დედამიწაზე დაბრუნდა. თუმცა, მოგვიანებით, საევაკუაციო ძრავების ტესტის დროს Crew Dragon-ს ცეცხლი გაუჩნდა. მაგრამ მას შემდეგ SpaceX-მა მსგავსი ძრავები სხვა ხომალდებთან ხარვეზების გარეშე გამოიყენა.

20 დეკემბერს მსგავსი ტიპის ხომალდი ბოინგმაც გაუშვა, თუმცა მან სადგურთან დაკავშირება ვერ შეძლო.

2. პირველი ხომალდი მთვარის "ბნელ მხარეს

ფოტო: Jiang Hongjing

ჩინური ხომალდი Chang'e-4 მთვარის ბნელ მხარეს, ეიტკენის კრატერში დაეშვა. ეს ბნელ მხარეს პირველი წარმატებული დაშვებაა. ხომალდის მიზანი მთვარის ზედაპირის შესწავლაა, რაც მის ჩამოყალიბებაზე ბევრი ახალი და საინტერესო ფაქტის გაგებაში დაგვეხმარება.

ხომალდი დაახლოებით ერთი წელია მთვარეზეა და ის ახლაც წარმატებით აგზავნის ასტრონომებისთვის ფოტოებსა და საჭირო მონაცემებს.

ამავე თემაზე:

3. ქალებით დაკომპლექტებული პირველი მისია ღია კოსმოსში

ფოტო: NASA

NASA-ს ორი ასტრონავტი, კრისტინა კოჩი და ჯესიკა მეირი 18 ოქტომბერს ისტორიული მოვლენის მონაწილეები გახდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ ქალები კოსმოსურ ფრენებში მონაწილეობას 1984 წლიდან იღებენ, მათი ეკიპაჟი იყო პირველი, რომელიც მხოლოდ ქალებისგან შედგებოდა. ეკიპაჟმა ხომალდი დატოვა, ღია კოსმოსში გავიდა და სადგურზე მიმაგრებულ ელემენტებთან არსებული ელექტროენერგიის დაზიანებული გამანაწილებელი სათადარიგოთი ჩაანაცვლა.

მხოლოდ ქალებით დაკომპლექტებული ეკიპაჟის გაშვება ადრეც იგეგმებოდა, თუმცა აღჭურვილობასთან დაკავშირებული პრობლემის გამო მათი ღია კოსმოსში გაშვება გადაიდო.

ამავე თემაზე:

4. სინათლის იალქანი 2

ფოტო: The Planetary Society

The Planetary Society-მ 8 ივნისს სინათლის იალქანი დედამიწის ორბიტაზე გაუშვა. ივლისის ბოლოს იალქანი წარმატებით გაიშალა და ის მონაცემებს დედამიწაზე დღესაც აგზავნის.

ორგანიზაციის გრძელვადიანი გეგმა ითვალისწინებს ხომალდის გაშვებას ბევრად შორ მანძილზეც, შესაძლოა, ჩვენი მზის სისტემის გარეთაც კი, საწვავის მინიმალური რაოდენობის გამოყენებით. სინათლის იალქანი 2 მიჰყვება პირველ სინათლის იალქანს — ბევრად პატარა, სადემონსტრაციო ხომალდს, რომელიც 2015 წელს გაუშვეს.

5. Chandrayaan-2-ის ავარია

ფოტო: Indian Space Research Organisation

მისია Chandrayaan-2-ის დამშვები მოდული Vikram 6 სექტემბერს მთვარის ზედაპირს შეეჯახა. ინდოეთის კოსმოსის კვლევის ორგანიზაცია თვეების განმავლობაში ცდილობდა შეჯახების გამოძიებას და კონტაქტის აღდგენას Vikram-თან, თუმცა მცდელობა უშედეგოდ დასრულდა.

ამავე თემაზე:

6. აპოლოს იუბილე

ფოტო: NASA

50 წლის წინ NASA-მ ადამიანი მთვარეზე პირველად გაუშვა. ეს ისტორიული მოვლენა, რა თქმა უნდა, ყურადღების ცენტრში მოექცა და ნასამ იუბილე აპოლო 11-ის ეკიპაჟის წევრებთან ერთად აღნიშნა.

ამის პარალელურად NASA მუშაობს პროექტზე, რომელიც 2024 წლისთვის ადამიანების მთვარეზე გაშვებას ისახავს მიზნად. ორგანიზაცია აქტურად მუშაობს, რათა პროექტის მიმართ გაიზარდოს მხარდაჭერა როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის საზღვრებს გარეთაც, ეს საჭირო ფინანსების შესანარჩუნებლადაა აუცილებელი.

ამავე თემაზე:

7. Beresheet-ის ავარია

ფოტო: SpaceIL

მთვარეზე დაშვების პროცესი რთული და გამოწვევებით სავსე აღმოჩნდა ისრაელის მიერ გაშვებული ხომალდისთვის. დასაშვებად განკუთვნილი Beresheet აპრილში მთვარის ზედაპირს შეეჯახა და კონტაქტი დაიკარგა. ხომალდი კომპანია SpaceIL-ის მიერ იყო აგებული.

ამავე თემაზე:

8. Starlink-ის თანამგზავრების გაშვება

ფოტო: SpaceX

SpaceX-მა Starlink-ის 120 თანამგზავრი გაუშვა, თუმცა კომპანიის მიზანია, რომ ჯამში მათმა რაოდენობამ 42 000-ს მიაღწიოს.

SpaceX-ის ეს გეგმა ასტრონომებმა გააკრიკიტეს, რომლებიც ფიქრობენ, რომ თანამგზავრები ორბიტაზე კოსმოსური ნაგვის წყაროდ იქცევა. კომპანიამ კი განაცხადა, რომ თანამგზავრები აღჭურვილნი არიან სენსორებით, რომლებიც ორბიტაზე შეჯახებების თავიდან არიდებას შეძლებენ. მიუხედავად ამისა, ექსპერტები გაუთვალისწინებელ შემთხვევებზე მაინც ღელავენ.

ამავე თემაზე:

9. სამყაროს პირველი მოლეკულა

ფოტო: WILLIAM B. LATTER

ეს მნიშნელოვანი აღმოჩენა სამყაროს პირველ მოლეკულას ეხება. დაფიქსირდა, რომ ჰელიუმის ჰიდრიდი (HeH) სამყაროში გაჩენილი პირველი მოლეკულაა. იგი 3 000 სინათლის წლის სიშორეზე აღმოაჩინეს. ამისათვის მათ ნასას მიერ მოდიფიცირებული ბოინგ 747, ზედმეტსახელად SOFIA გამოიყენეს, რომელშიც ინფრაწითელი ობსერვატორიაა მოთავსებული.

1970 წელს მეცნიერებმა ივარაუდეს, რომ მოლეკულა დღესაც უნდა არსებულიყო, განსაკუთრებით კი პლანეტარულ ნისლეულებში, თუმცა ამ დრომდე ვარაუდის დამტკიცება ვერ ხერხდებოდა.

ამავე თემაზე:

10. შავი ხვრელის პირველი ფოტო

ფოტო: National Science Foundation

შავი ხვრელის პირველი ფოტო 2019 წლის აპრილში გამოქვეყნდა. ფოტოზე აღბეჭდილია გალაქტიკა Messier 87-ის ცენტრში არსებული შავი ხვრელი.

ტელესკოპები აკვირდებოდნენ ორ შავ ხვრელს, ჩვენი გალაქტიკის Sagittarius A-ს, და მეზობელი გალაქტიკის M87-ს, თუმცა Sagittarius A-ზე დაკვირვება ბევრად რთული აღმოჩნდა, რადგან იგი დედამიწიდან 26 000 სინათლის წლითაა დაშორებული.

ამავე თემაზე: