ფეისბუქი ქართულად გვასწავლის, როგორ ამოვიცნოთ ყალბი ამბები 10 მარტივი გზით
"10 რჩევა ყალბი ამბების გამოსაცნობად", - ასე ჰქვია ფეისბუქის მიერ ქართულ ენაზე გავრცელებულ ონლაინ-ბროშურას, რომელიც მობილურ აპლიკაციაში შესაძლოა თქვენც დაგხვდათ.
"ყალბი ამბების შემჩნევა შესაძლებელია. ჩვენი მიზანია მათი გავრცელების შეზღუდვა, რისთვისაც გთავაზობთ ნამდვილი და ყალბი ამბების გარჩევის რამდენიმე გზას", - წერია პოსტში, რომელიც რეკლამაშიცაა ჩაშვებული.
აღნიშნული ბროშურა ფეისბუქმა თავდაპირველად 2017 წლის 6 აპრილს ინგლისურ ენაზე გაავრცელა. ამას წინ უძღოდა ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ არსებული კრიტიკა ფეისბუქის მისამართით იმის შესახებ, რომ სოციალურმა ქსელმა ყალბი ამბებისგან საკუთარი მომხმარებლების დაცვა ვერ შეძლო. ეს კი რუსეთის პროპაგანდისტულმა მანქანამ დონალდ ტრამპის სასიკეთოდ გამოიყენა.
ბროშურა 14 ქვეყანაში ფეისბუქის მილიონობით მომხმარებელმა ნახა. კომპანია მაშინ აცხადებდა, რომ ბროშურა ფეისბუქის მთავარ გვერდზე პირველ ამბად რამდენიმე დღის განმავლობაში გამოჩნდებოდა. ის ასევე ხელმისაწვდომია ფეისბუქის დახმარების ცენტრში.
მაშ ასე, გაეცანით ფეისბუქის 10 რჩევას ყალბი ამბების გამოსაცნობად ახლა უკვე ქართულ ენაზე.
1. იყავით სკეპტიკურები სათაურების მიმართ
ყალბი ამბის სათაური ხშირად მთლიანად მთავრული ასოებით წერია და ბევრ ძახილის ნიშანს იყენებს. თუ შოკისმომგვრელი სათაური არადამაჯერებლად ჟღერს, სავარაუდოდ, ის არც უნდა დაიჯეროთ.
2. კარგად დააკვირდით ბმულს
ყალბი ამბების გამავრცელებელი ბევრი საიტი ახალი ამბების ნამდვილი წყაროების იმიტირებას ცდილობს. დააკვირდით ბმულს, თუ იგი ჰგავს ახალი ამბების რომელიმე სააგენტოს ბმულს, მაგრამ მცირედით განსხვავდება მისგან, ეს შესაძლოა ყალბი ამბის მანიშნებელი იყოს.
3. შეისწავლეთ წყარო
დარწმუნდით, რომ ამბავს ისეთი წყარო ავრცელებს, რომლის რეპუტაციასაც ენდობით; თუ ამბავს თქვენთვის უცნობი ორგანიზაცია ავრცელებს, შეამოწმეთ მათი "ჩვენ შესახებ" განყოფილება, რათა მეტი გაიგოთ ამ ორგანიზაციაზე.
4. ყურადღება მიაქციეთ უჩვეულო ფორმატირებას
ყალბი ამბების გამავრცელებელ ბევრ საიტზე ორთოგრაფიული შეცდომები ან უცნაური წყობა შეგხვდებათ. თუ ამ ნიშნებს შეამჩნევთ, ტექსტი კიდევ უფრო მეტი ყურადღებით წაიკითხეთ.
5. ყურადღება მიაქციეთ ფოტოებს
ხშირად ყალბ ამბებს თან ასევე ყალბი გამოსახულება ახლავს. ზოგჯერ ფოტო ან ვიდეო შეიძლება თავისთავად ნამდვილი იყოს, მაგრამ არანაირ კავშირში არ იყოს ამბავთან. მოძებნეთ გამოსახულება საძიებო სისტემის დახმარებით, რომ გაიგოთ, საიდან არის ის აღებული.
6. დააკვირდით თარიღებს
ყალბი ამბავი შეიძლება შეიცავდეს ურთიერთგამომრიცხავ თარიღებს, ან მოვლენებს დროში უკუღმა განალაგებდეს.
7. შეამოწმეთ დამადასტურებელი ინფორმაცია
შეამოწმეთ მოყვანილი წყაროები მათ სანდოობაში დასარწმუნებლად. წყაროების არარსებობა ან დაუსახელებელ ექსპერტიზებზე დაყრდნობა ყალბი ამბის ნიშანი შეიძლება იყოს.
8. გადახედეთ სხვა ცნობებს
თუ ამბავს არც ერთი სხვა წყარო არ გადმოსცემს, ეს შეიძლება მის სიყალბეზე მიუთითებდეს. თუ სიახლეს თქვენთვის სანდო რამდენიმე წყარო გადმოსცემს, უფრო მეტია ალბათობა, რომ ის ნამდვილია.
9. ხუმრობა ხომ არ არის?
ზოგჯერ ყალბი ამბისა და სატირის ერთმანეთისგან გარჩევა რთულია. შეამოწმეთ, არის თუ არა წყარო ცნობილი პაროდიებით. ხუმრობაზე სტატიის ტონი და სხვა დეტალებიც შეიძლება მიუთითებდეს.
10. ზოგი ამბავი განზრახ ყალბია
კრიტიკულად შეაფასეთ წაკითხული ამბები და მხოლოდ იმ შემთხვევაში გაუზიარეთ სხვებს, თუ მათ უტყუარობაში დარწმუნებული ხართ.
-
გადახედვა18-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა პირს, რომელმაც ყოფილი ცოლი დაჭრა, მისი ქმარი კი მოკლა 18-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა პირს, რომელმაც ყოფილი ცოლი დაჭრა, მისი ქმარი კი მოკლა
-
გადახედვაემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი ემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი
-
გადახედვაქალს გულის მექანიკური ტუმბო და ღორის თირკმელი გადაუნერგეს — ისტორიაში პირველად ქალს გულის მექანიკური ტუმბო და ღორის თირკმელი გადაუნერგეს — ისტორიაში პირველად
-
-
გადახედვა2023 წელს ემიგრანტების რიცხვი 95.6%-ით გაიზარდა — საქსტატი 2023 წელს ემიგრანტების რიცხვი 95.6%-ით გაიზარდა — საქსტატი
-
გადახედვამოქალაქის მიმართ იძულების ფაქტზე შსს-ს თანამშრომელი ამხილეს მოქალაქის მიმართ იძულების ფაქტზე შსს-ს თანამშრომელი ამხილეს
-
-
-
გადახედვადააკავეს პირი, რომელმაც 21 400 დოლარის და 600 ევროს ოდენობის ყალბი კუპიურები გაასაღა დააკავეს პირი, რომელმაც 21 400 დოლარის და 600 ევროს ოდენობის ყალბი კუპიურები გაასაღა
-
გადახედვასომხეთმა და აზერბაიჯანმა, საზღვრის დელიმიტაციის შესახებ, შეთანხმებას მიაღწიეს — სომხეთში გადაწყვეტილებას პროტესტით შეხვდნენ სომხეთმა და აზერბაიჯანმა, საზღვრის დელიმიტაციის შესახებ, შეთანხმებას მიაღწიეს — სომხეთში გადაწყვეტილებას პროტესტით შეხვდნენ
-
-
გადახედვასაქართველოს მთავრობა ევროპის საბჭოს GRECO-ს ანტიკორუფციული შეფასების ანგარიშს მალავს — TI საქართველოს მთავრობა ევროპის საბჭოს GRECO-ს ანტიკორუფციული შეფასების ანგარიშს მალავს — TI
-
გადახედვააფხაზეთში ანგარიშები გაუყინეს არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც მოსახლეობას მატერიალურ და იურიდიულ დახმარებას უწევს აფხაზეთში ანგარიშები გაუყინეს არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც მოსახლეობას მატერიალურ და იურიდიულ დახმარებას უწევს
-
გადახედვაარსებობს საფრთხე, რომ თქვენი პერფორმანსი ოცნებამ წინასაარჩევნო კამპანიისთვის გამოიყენოს, გთხოვთ, გაეცნოთ საგანგაშო პოლიტიკურ ვითარებას — მიმართვა Massive Attack-ს არსებობს საფრთხე, რომ თქვენი პერფორმანსი ოცნებამ წინასაარჩევნო კამპანიისთვის გამოიყენოს, გთხოვთ, გაეცნოთ საგანგაშო პოლიტიკურ ვითარებას — მიმართვა Massive Attack-ს
-
გადახედვაორი პოლიციელი დაიღუპა თავდასხმის შედეგად ყარაჩაი-ჩერქეზეთში ორი პოლიციელი დაიღუპა თავდასხმის შედეგად ყარაჩაი-ჩერქეზეთში
-
გადახედვაატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს ატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს
-
გადახედვამეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს მეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს
-
გადახედვა126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს 126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს
-
გადახედვაკროსვორდი: გამოიცანი ევროპის ქალაქი ღირშესანიშნაობით კროსვორდი: გამოიცანი ევროპის ქალაქი ღირშესანიშნაობით
-
-
კომენტარები