შუადღის ძილი უამრავი ადამიანისთვის ენერგიულობისა და პროდუქტიულობის წყაროა, თუმცა ეს ჩვევა ხშირად ღამით ჩაძინებაში გვიშლის ხელს. ამ დროს მთავარია გვესმოდეს, როგორ არეგულირებს ორგანიზმი ძილსა და ღვიძილს.

ბუნებრივია, რომ ადამიანების უმრავლესობას შუადღისას სიფხიზლე აკლდება, დაახლოებით პირველიდან 4 საათამდე შუალედში. ამას მხოლოდ მძიმე საკვების მიღება არ იწვევს. ჩვენი შინაგანი საათი, იგივე ცირკადული რიტმი, დღის განმავლობაში სიფხიზლისა და დაღლილობის ციკლს ქმნის. შუადღის მოთენთილობაც სწორედ ამ რიტმის ნაწილია.

შუადღის ძილი მავნეა თუ სასარგებლო?

კვლევების თანახმად, შუადღის განმავლობაში ხანმოკლე თვლემა (განსაკუთრებით მაშინ, თუ სინათლესთან ექსპოზიცია მოჰყვება) ამცირებს მოთენთილობას, ზრდის სიფხიზლეს და გონებრივ უნარებს აუმჯობესებს, პარალელურად კი ღამით ჩაძინებაში ხელს არ გვიშლის. ხანმოკლე თვლემა საშუალებას აძლევს ტვინს ისე დაისვენოს, რომ ღრმა ძილის ფაზაში არ გადავიდეს, რის შემდეგაც უფრო ენერგიულები ვიღვიძებთ.

მეორე მხრივ, როცა თვლემა დიდხანს გრძელდება, უფრო დაღლილები ვიღვიძებთ, ვიდრე მანამდე ვიყავით. ამის მიზეზი "ძილის ინერციაა" — მდგომარეობა, როცა ღრმა ძილის ფაზიდან ვიღვიძებთ.

უფრო ზუსტად, თუკი თვლემა ნახევარ საათზე მეტხანს გრძელდება, ტვინი ძილის იმ ფაზაში გადადის, რომლიდან გაღვიძებაც შედარებით რთულია. კვლევები აჩვენებს, რომ ღრმა ძილიდან გაღვიძების შემდეგ ადამიანები მოთენთილები დაახლოებით ერთი საათის განმავლობაში არიან.

ეს შეიძლება ძალიან საზიანო იყოს, თუ ამ დროს უსაფრთხოების თვალსაზრისით კრიტიკული საქმის შესრულებას ვეცდებით, მაგალითად, მანქანის ტარებას. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ დღის მეორე ნახევარში ჩათვლემა ღამით ჩაძინებას ართულებს.

როდის არის ჩათვლემა მნიშვნელოვანი?

ხშირად ადამიანებისთვის თვლემა აუცილებელია. მაგალითად, მათთვის, ვინც ღამის ცვლაში მუშაობენ ან უბრალოდ მათთვის, ვისაც რიგი მიზეზების გამო ღამით საკმარისად არ სძინავთ.

მიუხედავად ამისა, თვლემა მხოლოდ მოკლევადიანი გამოსავალია. ამის ნაცვლად, ღამით ძილის გაუმჯობესება უნდა ვცადოთ. ქრონიკული ინსომნიის მქონე ადამიანებს ექსპერტები ურჩევენ, რომ თვლემას საერთოდ მოერიდონ, რადგან დღისით ძილი მათ ღამით ჩაძინებაში კიდევ უფრო შეუშლის ხელს.

ხშირად ადამიანები სტრატეგიულ თვლემას იყენებენ, რათა რიგ საქმეებში პერფორმანსი გაზარდონ. მაგალითად, ათლეტებს თვლემა თავიანთი ვარჯიშის განრიგში აქვთ ჩასმული, რათა კუნთის აღდგენის პროცესი დააჩქარონ და სპორტთან დაკავშირებული პარამეტრები გაიუმჯობესონ, თუნდაც სწრაფად რეაგირების უნარი და გამძლეობა.

კვლევების თანახმად, თვლემა ძალიან სასარგებლოა იმ პროფესიების წარმომადგენლებისთვის, სადაც ფოკუსირების უნარი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. მაგალითად, ჯანდაცვის სფეროში დასაქმებულებისთვის ან მფრინავებისთვის. შუადღის ძილი ამ ადამიანებში კონცენტრაციის უნარს აუმჯობესებს და დაღლილობით გამოწვეულ შეცდომებს ამცირებს.

NASA-მ დაადგინა, რომ 26-წუთიანი ძილი ხანგრძლივი ფრენისას ეკიპაჟის პერფორმანსს 34%-ით, სიფხიზლეს კი — 54%-ით ზრდის.

როგორ ჩავთვლიმოთ სწორად?

შუადღის ძილის ეფექტიანობისთვის მნიშვნელოვანია სწორი დროისა და გარემოს შერჩევა. უნდა ვეცადოთ, რომ თვლემის ხანგრძლივობამ 20 წუთს არ გადააჭარბოს, ჩასათვლემად იდეალური დრო კი შუადღის 2 საათამდეა.

ასევე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ თვლემისთვის იდეალური გარემოში უნდა იყოს სიგრილე, სიბნელე და სიჩუმე. დაგვეხმარება საძილე ნიღბისა და ხმის დამხშობი ყურსასმენის გამოყენებაც — განსაკუთრებით, თუ ხმაურიან და განათებულ ადგილას ვიძინებთ.

უამრავი სარგებლის მიუხედავად, თვლემა ყველასთვის არ არის. ასაკი, ცხოვრების სტილი და ძილის თავისებურებები განსაზღვრავს იმას, კონკრეტული ადამიანისთვის შუადღის ძილი სასარგებლო უფროა თუ საზიანო. ამიტომ მნიშვნელოვანია, სცადოთ ჩათვლემა და დააკვირდეთ, როგორ მოქმედებს ეს თქვენზე როგორც გაღვიძების შემდეგ, ასევე ღამით ჩაძინების შემთხვევაშიც.