გრემის მთავარანგელოზის ტაძარში ეროვნული მუზეუმის მიერ დაგეგმილმა არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ, რომელსაც ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი ნოდარ ბახტაძე ხელმძღვანელობდა და რომელშიც ილიაუნის არქეოლოგიის მიმართულების სტუდენტები მონაწილეობდნენ, ქართველი მეფის, ლევან ბაგრატიონის აკლდამა გამოავლინა.

ლევან მეფეს დიდი ღვაწლის გამო შთამომავლობამ "დიდის" და "აღმშენებლის" ზედწოდებანი მიანიჭა. მან 54 წელი იმეფა (1518-1574 წწ.) ერთიანი საქართველოს დაშლის შედეგად წარმოქმნილ კახეთის სამეფოში და მისი გონივრული საგარეო და საშინაო პოლიტიკის წყალობით ქვეყანამ არნახულ სტაბილურობასა და ეკონომიკურ აღმავლობას მიაღწია.

მართალია ისტორიული წყაროებისა და გადმოცემების მიხედვით (მათ შორის ვახუშტი ბაგრატიონის თხზულებითაც) ეს დიდი მოღვაწე ქალაქ გრემში, მისივე ძალისხმევით აგებულ მთავარანგელოზთა ტაძრის კომპლექსში, უნდა ყოფილიყო დაკრძალული, მაგრამ ამ განსასვენებლის კონკრეტული ადგილი უცნობი იყო, რადგან საფლავის ქვა ან სხვა ზედმიწევნითი მინიშნება არ არსებობდა.

მიმდინარე არქეოლოგიური კვლევის დროს ტაძრის დარბაზის სამხრეთ-დასავლეთ კუთხეში, შემაღლებული პლატფორმის ქვეშ, კედელზე გამოსახული ტაძრის გვირგვინოსანი ქტიტორის, ლევან მეფის ფერწერული გამოსახულების წინ გამოვლინდა აგურით საგულდაგულოდ გამოყვანილი, თაღური კამარით გადახურული აკლდამა, რომელშიც ორსაფეხურიანი დრომოსით ჩადიოდნენ.

აკლდამაში დადასტურდა ლევან მეფის ნეშტის სავარაუდო ნაწილები და მე-16 საუკუნის რამდენიმე ნაკეთობა. მეფესთან საბოლოო იდენტიფიცირებისთვის მოპოვებული ნეშტის ფრაგმენტებისა და აკლდამის ინტერიერიდან უკვე აღებული სხვა ნიმუშების კვლევა ტექნიკური მეთოდებით ჩატარდება საქართველოს ეროვნული მუზეუმის კვლევით ინსტიტუტებში, აგრეთვე საზღვარგარეთის სპეციალიზებულ ლაბორატორიებში.

ექსპედიციის მონაწილე ჯგუფი

  • პროფესორი ნოდარ ბახტაძე, ექსპედიციის ხელმძღვანელი.
  • არქეოლოგიის დოქტორი, ვაჟა მამიაშვილი (ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის კურსდამთავრებული)

არქეოლოგიის საბაკალავრო პროგრამის სტუდენტები:

  • გიორგი ადუაშვილი
  • მარიამ წიქარაშვილი
  • ქეთი წივილაშვილი
  • საბა გაბიძაშვილი

ექსპედიცია დაიგეგმა ეროვნული მუზეუმის მიერ ყვარლის მუნიციპალიტეტში ყოველწლიურად მიმდინარე არქეოლოგიური ექსპედიციების სერიის ფარგლებში. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტსა და ეროვნულ მუზეუმს შორის გაფორმებული ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის ფარგლებში ილიაუნის სტუდენტები რეგულარულად მონაწილეობენ ყვარლის მუნიციპალიტეტში მიმდინარე არქეოლოგიურ ექსპედიციებში კურსის "საველე არქეოლოგიური პრაქტიკა" ფარგლებში.