ინტერნეტში გვერდიდან გვერდზე ხეტიალში ბევრ უცნაურ რამეს წააწყდება ადამიანი. მაგალითად, წაწვეტებულ ნიღბებს, რომლებიც პრეისტორიული ფრინველის ჩონჩხს ჰგავს. სინამდვილეში ეს შუა საუკუნეების ექიმების აღჭურვილობაა, რომლის დიზაინიც არსებული გარემოებების გათვალისწინებით შეიქმნა. იმისთვის, რომ ამ ნიღბების ისტორია მოგიყვეთ, წარსულში უნდა გადავინაცვლოთ - იმ დროში, როცა მედიცინა სულაც არ იყო ისეთი ძლევამოსილი, როგორიც ახლაა.

მე-14 საუკუნეში გობის უდაბნოდან წარმოშობილმა შავმა ჭირმა კაცობრიობა საგონებელში ჩააგდო. საშინელმა დაავადებამ ჯერ ჩინეთი და ინდოეთი მოიცვა, მერე კი მონღოლთა ჯარებთან ერთად ევროპაშიც შეაღწია. მისთვის დამახასიათებელი სიმპტომები იყო: ოფლიანობა, ციებ-ცხელება, კანკალი, ძლიერი ტკივილები, მაგრამ მთავარი, ყველაზე საზარელი ნიშანი, რომლითაც შავი ჭირის ამოცნობა შეიძლებოდა, ჩირქმდინარე წყლულები, ე.წ. ბუბონები იყო. ბუბონი ჩნდებოდა იღლიის, კისრისა და ბარძაყის მიდამოებში. თავდაპირველად გამონაყარი ვარდისფერ ფერს იღებდა, დროთა განმავლობაში კი შავდებოდა. შავმა სიკვდილმა რამდენიმე წელიწადში ევროპის მეოთხედი გაანადგურა. საერთო ჯამში კი, სულ რაღაც 20 წელიწადში 60 მილიონამდე ადამიანი იმსხვერპლა.

მიუხედავად იმისა, რომ შუა საუკუნეების მედიცინას პანდემიასთან ბრძოლისთვის არანაირი იარაღი არ გააჩნდა, ექიმები დაავადებულების დახმარებას მაინც ცდილობდნენ, ამისთვის კი აუცილებელი იყო, თავად არ გამხდარიყვნენ შავი ჭირის მსხვერპლები.

დაავადების წარმოშობის შესახებ მე-14 საუკუნეში ორი ვერსია არსებობდა: პირველის თანახმად, ყველაფერში დამნაშავე ავი სულები იყვნენ, მეორის მიხედვით კი, წყლულები მომაკვდავის სუნის შესუნთქვის შედეგად ჩნდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ არც ერთი ვერსია არაა სწორი, მეორე ვერსიაში ლოგიკის ნიშნები ნამდვილად შეიმჩნეოდა. ექიმები დააკვირდნენ, რომ ავადმყოფთან დიდი დროის გატარების შემდეგ, სხვასაც უჩნდებოდა გამონაყარი და იმ აზრამდე მივიდნენ, რომ სწორედ ცუდ სუნში იმალებოდა ავადმყოფობის გამომწვევი ნაწილაკი. ეს თეორია, რომელსაც მიაზმის თეორიის სახელით იცნობენ, მედიცინაში მე-19 საუკუნემდე ბატონობდა.

მკურნალები ზემოთ აღნიშნული ორივე სცენარის გათვალისწინებით იცავდნენ თავს. ნიღბის "ნისკარტს" ვარდის ფურცლებითა და სანელებლებით ავსებდნენ, რათა ხრწნის სუნი არ შეეყნოსათ და იმასაც ცდილობდნენ, საშიში არსებებივით გამოწყობილიყვნენ, რათა უწმინდური სულები დაეფრთხოთ. ჩვეული პრაქტიკა იყო დაავადებულ უბნებში ცეცხლის გაჩაღებაც, რათა კვამლს ჰაერი გაეწმინდა.

ნიღაბზე სათვალის მინები ან ჩაბნელებული იყო, ან - წითელი ფერის. მართალია, პაციენტის წყლულების დათვალიერებას მახვილი მზერა სჭირდებოდა, მაგრამ, იმდროინდელი რწმენით, დაუბურავ შუშებში ავ სულებს ადვილად შეეძლოთ შეღწევა.

ექიმები ასევე იყენებდნენ სპეციალურ ჯოხს, რომლითაც პაციენტებს სინჯავდნენ. მისი დახმარებით პულსის გაზომვაც კი შეიძლებოდა. ჯოხის გამოყენება მკურნალებს საშუალებას აძლევდა, დისტანცია დაეცვათ დაავადებულებთან.

ბოლო დეტალი კი ისაა, რომ შუა საუკუნეების სამედიცინო ხალათი ცვილით იყო გაპოხილი, რათა დაავადებულის სისხლს თუ სხვა სითხეებს ექიმების სხეულამდე ვერ მიეღწია. ამაზე მეტი სტერილურობის მიღწევა იმ დროისთვის შეუძლებელი იყო.

როგორც ხედავთ, ამ ერთი შეხედვით უცნაური ჩაცმულობის უკან ფიქრის მთელი ჯაჭვი დგას. მართალია, მედიცინა ჯერ კიდევ უსუსური იყო ვერაგ დაავადებებთან ბრძოლაში, მაგრამ შუა საუკუნეებში უკვე შეიმჩნეოდა იმ სააზროვნო პროცესის მონახაზი, რომელმაც თანამედროვე წამლები თუ მკურნალობის ხერხები გვაჩუქა.

აღსანიშნავია ისიც, რომ ექიმები მხოლოდ საკუთარ თავს კი არა, სხვა პაციენტებსაც უფრთხილდებოდნენ. გასინჯვის პროცესს ყოველთვის აკვირდებოდა გარეშე პირი, რომელსაც უნდა შეემჩნია, თუ დაავადებული შემთხვევით შეეხებოდა მკურნალს. ამ შემთხვევაში ექიმი თავად "იწერდა" კარანტინს და აღარ მკურნალობდა მათ, ვისაც შავი ჭირი არ სჭირდა.

თუ ეს ისტორია მოგეწონათ, აუცილებლად დაგაინტერესებთ მედიცინის ილუსტრირებული ისტორიაც, რომელიც ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობამ გამოსცა. სისხლის გამოშვებითა თუ გვამების მოტაცებით დაწყებული და ინ-ვიტრო განაყოფიერებითა თუ ღეროვანი უჯრედებით მკურნალობით დამთავრებული, მასში დეტალურად არის განხილული გრძელი და საინტერესო გზა, რომელიც მედიცინამ განვლო.

დამატებითი ინფორმაციისთვის კი შაბათის შუადღე უნდა ნახოთ, სადაც ქეთი დევდარიანი გულწრფელად გვიზიარებს მედიცინით საკუთარ აღფრთოვანებას და წიგნსაც მიმოიხილავს.