დიდი ბარიერული რიფი გეოგრაფიის გაკვეთილებიდან ალბათ ბევრს გახსოვთ. ის მარჯნის რიფებისა და კუნძულების უზარმაზარი ჯაჭვია ავსტრალიის ჩრდილოაღმოსავლეთით, წყნარ ოკეანეში და ჩვენს პლანეტაზე ათასობით წელია არსებობს. დიდი ბარიერული რიფი ახლა რეალური საფრთხის წინაშეა.

2016 წელს ოკეანეში წყლის ტემპერატურის ზრდის გამო (გლობალური დათბობის ერთ-ერთი შედეგი) დიდი ბარიერული რიფის მარჯნის 93%-მა გაუფერულება განიცადა. მეცნიერებმა მარჯნის სინჯი აიღეს და შეამოწმეს, წარსულში რა დაბრკოლებების გადალახვა მოუწია მარჯნის რიფებს გადასარჩენად.

აღმოჩნდა, რომ ბოლო 30 000 წლის განმავლობაში დიდი ბარიერული რიფი 5-ჯერ "მოკვდა". მისი პირველი ორი სიკვდილი დაახლოებით 30 000 და 22 000 წლის წინ მოხდა, როდესაც წყლის დონე კოლოსალურად (დაახლოებით 120 მეტრით) დაეცა. ამ დროს, მარჯნის დიდი ნაწილი წყლის ზევით დარჩა. დიდი გამყინვარების დასრულების შემდეგ მყვინვარების დნობის გამო წყლის დონემ აიწია. შესაბამისად, მარჯნის გადარჩენისათვის საჭირო მზის სხივები ოკეანის ასეთ სიღრმეში ვეღარ აღწევდნენ და შემდეგი ორი სიკვდილიც სწორედ ამ მიზეზით მოხდა, დაახლოებით 17 000 და 13 000 წლის წინ. დიდი ბარიერული რიფი უკანასკნელად 10 000 წლის წინ "მოკვდა", როდესაც ნალექის რაოდენობა იმდენად გაიზარდა, რომ წყლის ხარისხი გაფუჭდა, მარჯანმა კი მღვრიე წყალს ვერ გაუძლო.

შეიძლება გაგიკვირდეთ, როგორ მოახერხა დიდმა ბარიერულმა რიფმა 5-ჯერ სიკვდილის მიუხედავად დღემდე მოღწევა. ამას საკმაოდ მარტივი ახსნა აქვს - ეს "სიკვდილები" მყისიერი არ ყოფილა. წყლის დონის ზრდაც და კლებაც ნელი პროცესებია, რომლებიც საუკუნეებისა და ათასწლეულების განმავლობაში მიმდინარეობს. წლის განმავლობაში კი მარჯანი 0.2-დან 1.5-მდე იზრდება. დროში გაწელილი ცვლილებები კი მარჯანს საშუალებას აძლევს, უსაფრთხო ტერიტორია მოძებნოს.

დღევანდელი საფრთხე უფრო რეალურია იმის გათვალისწინებით, რომ 1985 წლიდან 2012 წლამდე ადამიანის ჩარევის გამო დიდ ბარიერულ რიფში მარჯნის რაოდენობა განახევრდა. "სიკვდილის" წინა მიზეზებისგან განსხვავებით, ამჟამინდელი საფრთხე ძალიან სწრაფად ვითარდება, მარჯანს კი შეცვლის, ადაპტირების ან თუნდაც მიგრაციისათვის, დრო არ რჩება.