როგორ გადაუმალეს ბრიტანელებმა ჰიტლერს ეროვნული გალერეის განძეულობა
თითქმის ოთხმოცი წლის წინ მსოფლიოს რამდენიმე ყველაზე ძვირფას ნახატს სნოუდონიას მთიან რეგიონში გერმანელებისგან გადასამალად ამზადებდნენ.
ამ დროისათვის ფაშისტებს ევროპის გარშემო უკვე მილიონობით ფუნტის ღირებულების ხელოვნების ნიმუშების მოპარვა და განადგურება მოესწროთ.
მაშინ, როცა ანტიჰიტლერული კოალიციის წევრი ქვეყნების ჯარები ქალაქ დიუნკერკიდან გამოჰყავდათ, ლონდონი იბომბებოდა და გერმანელების ინგლისში შეჭრაც გარდაუვალი ჩანდა, ბრიტანელებმა იმაზე დაიწყეს ფიქრი, თუ როგორ გადაერჩინათ ეროვნული გალერეის განძეულობა.
მეორე მსოფლიო ომის დაწყების დღიდან ნახატებს უელსში სხვადასხვა ადგილას დროებით მალავდნენ, მაგრამ მათი ხანგრძლივად შესანახად ამ სამალავთაგან არცერთი გამოდგებოდა.
1940 წელს პრემიერ-მინისტრმა უინსტონ ჩერჩილმა ხელოვნების ნიმუშებზე ცნობილი განცხადება გააკეთა: "დამალეთ ისინი გამოქვაბულებში და სარდაფებში, მაგრამ ამ კუნძულს ერთი ნახატიც არ დატოვებს".
ექსპერტები სამალავს დიდი ბრიტანეთის მთელ ტერიტორიაზე მანამ ეძებდნენ, სანამ გვინედის საგრაფოს ქალაქ ბლაენაუ ფესტინიოგში მანოდის კარიერს არ მიაგნეს.
იქამდე მანოდის მთის საბადო საუკუნეზე მეტ ხანს ფუნქციონირებდა. ამ პერიოდში ჩატარებულმა გათხრებმა მთის შუაგულში გამოქვაბულის მსგავსი სივრცე შექმნა, რომელიც ასობით მეტრი სისქის ფიქალითა და გრანიტით იყო დაფარული. ეს გარემოება ამ ადგილს, ფაქტობრივად, ბომბებისთვის შეუვალად აქცევდა.
კარიერის დიდი ქალაქებიდან ასეთი მოშორებული მდებარეობა კი ნახატების გადამალვის ოპერაციის საიდუმლოდ შენახვასაც აადვილებდა.
ეროვნული გალერეის ნახატების უფროსი მკვლევარი და წიგნის, ეროვნული გალერეა ომის დროს, ავტორი, სუზან ბოსმენი ამბობს, რომ ლეონარდო და ვინჩის, რემბრანდტის, ვან დეიკის, უილიამ ტერნერის, ჯონ კონსტაბლის და სხვა მხატვართა ხელით შესრულებული ორი ათასამდე ნახატისთვის ადგილმდებარეობის შეცვლა ადვილი საქმე არ ყოფილა.
"ცივი, ნესტიანი მთის საბადო ხელოვნების შეუფასებელი ნიმუშების შესანახად შესაფერისი ადგილი სულაც არ არის. ამიტომაც მათი იქ გადატანამდე კარიერში აგურებისგან ექვსი ჰაერგაუმტარი სათავსო ააშენეს", - გვიხსნის ბოსმენი, - "შედეგად, ნახატები მანოდის მთაში ბევრად უკეთეს პირობებში აღმოჩნდნენ, ვიდრე ეროვნულ გალერეაში იყვნენ ომამდე. მუზეუმის თანამშრომლებს ამ ევაკუაციამ ხელოვნების ნიმუშების შენახვაზე ბევრი რამ ასწავლა და ამ ცოდნის გამოყენება ომის შემდეგაც განაგრძეს".
ყველაზე დიდი ზომის ნახატებს სპეციალურად ამ მიზნით შექმნილ ეგრეთ წოდებულ სპილოს ყუთებში აწყობდნენ და სახმელეთო ტრანსპორტით გადაჰქონდათ. შედარებით პატარა ზომის ნახატები კი, ზედმეტი ყურადღების თავიდან ასარიდებლად, საფოსტო ფურგონებით და საკონდიტრო კომპანიის ქედბარის სატვირთო მანქანებით გადაჰქონდათ.
მთის ძირამდე მისვლის შემდეგ ისინი სპეციალურად შექმნილი ვიწრო სარკინიგზო გზაზე დახუფული ვაგონებით ზუსტად სათავსოების კარამდე მიჰქონდათ. ნახატებს მხოლოდ მას შემდეგ ათავისუფლებდნენ ყუთებიდან, რაც ისინი მკაცრად გაკონტროლებული ტემპერატურის მქონე სივრცეში აღმოჩნდებოდნენ.
თუმცა, ბოსმენისვე თქმით, ხელოვნების ნიმუშების გადაადგილება ყოველთვის შეუფერხებლად ვერ ხერხდებოდა: "ვან დეიკის ცხენზე ამხედრებული ჩარლზ I-ის პორტრეტი უზარმაზარია. ყუთში მოთავსების მერე აღმოჩნდა, რომ ის სიმაღლეში მნიშვნელოვნად აღემატებოდა სატვირთო მანქანას. კარიერთან მიახლოებისას, სარკინიგზო ხიდის თაღის ქვეშ გამავალი გზა მიხვეულ-მოხვეულია. ნახატის ამ ადგილზე გაძვრენა დაახლოებით ხვეულ კიბეზე დივანის ატანას ჰგავდა; სიმაღლე საკმარისი კი იყო, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ნახატს ზუსტი კუთხით დახრიდი. საბოლოოდ, გზის ზედაპირის გათხრა მოუწიათ, რათა ის რამდენიმე სანტიმეტრით დაბლა დაეწიათ. დღესაც კი ამ ადგილას ბორდიური შესამჩნევად უფრო მაღალია; ეს დეტალი იმის დავიწყების საშუალებას არ გვაძლევს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანი იყო სურათთა ევაკუაცია", - ამბობს ბოსმენი.
მთავრობა მანოდის საბადოს ქირაობას 1950-იან წლებამდე განაგრძობდა, რადგან მას მესამე მსოფლიო ომის დაწყების შემთხვევაში იგივე ფუნქცია უნდა შეესრულებინა. თუმცა კარიერი და სამალავი კაბინები ახლა ცუდ მდგომარეობაშია და იქ მოხვედრა მკაცრად კონტროლდება.
ბოსმენი ამ სათავსოებში მიმდინარე საუკუნეში მოხვედრილთა მცირერიცხოვანი ჯგუფის წევრი მას შემდეგ გახდა, რაც მწერალსა და მკვლევარს, უილ მილარდს BBC-ის დოკუმენტური სერიალის, დამალული უელსის, გადაღებისას შეუერთდა. მილარდმა ამ ვიზიტს თავისი პროფესიული ცხოვრების ერთ-ერთი ყველაზე შთამბეჭდავი გამოცდილება უწოდა.
"სრულიად გაოცებული დავრჩი, როცა ვნახე, რამდენის მიღწევა შეძლეს მხოლოდ ექვს თვეში. ეს იმის მტკიცებულებაა, თუ როგორი გამჭრიახობა და სიმტკიცე გამოიჩინა ბრიტანეთმა ომის დროს", - ამბობს მილარდი, - "კედლებზე დღემდე შეიმჩნევა ნიშნები, რომლის მიხედვითაც ხვდები, სად ეკიდა ნახატები. იატაკზე კი ის ჰიგირომეტრები და თერმომეტრებია მიმოყრილი, რომლებიც გარემო პირობების ყველა პარამეტრის საზომად გამოიყენებოდა. ძალიან სამწუხაროა, რომ მომავალში ამ ადგილის მონახულებას ცოტა ადამიანიღა თუ შეძლებს. ჩვენ ეროვნული მემკვიდრეობის ნაწილს გაქრობის საშუალება მივეცით".
-
გადახედვათინა ბოკუაჩავა: პაპუაშვილი ცრუობს, რომ დიპლომატიური კორპუსი არ მიიწვიეს, დიპლომატიური კორპუსი უარს აცხადებს მივიდეს პარლამენტის სხდომაზე თინა ბოკუაჩავა: პაპუაშვილი ცრუობს, რომ დიპლომატიური კორპუსი არ მიიწვიეს, დიპლომატიური კორპუსი უარს აცხადებს მივიდეს პარლამენტის სხდომაზე
-
გადახედვასააკაშვილი: ტრამპის ახალი ადმინისტრაციის მხარდაჭერა გვექნება — მე ძალიან კარგად ვიცნობ იმ ხალხს სააკაშვილი: ტრამპის ახალი ადმინისტრაციის მხარდაჭერა გვექნება — მე ძალიან კარგად ვიცნობ იმ ხალხს
-
გადახედვა100 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ედვინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკების არსებობა დაამტკიცა 100 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ედვინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკების არსებობა დაამტკიცა
-
გადახედვააქციაზე დაკავებულ მათე დევიძეს აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობა შეეფარდა აქციაზე დაკავებულ მათე დევიძეს აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობა შეეფარდა
-
-
გადახედვამიხეილ სააკაშვილი: ხალხო, შევწყვიტოთ "ბალერინკობის" თამაში, საჭიროა სიმტკიცე, მიწოლა! მიხეილ სააკაშვილი: ხალხო, შევწყვიტოთ "ბალერინკობის" თამაში, საჭიროა სიმტკიცე, მიწოლა!
-
გადახედვაპირველი დეკემბრიდან გზის ცალკეულ მონაკვეთებზე სატრანსპორტო საშუალების ზამთრის საბურავებით აღჭურვა სავალდებულოა პირველი დეკემბრიდან გზის ცალკეულ მონაკვეთებზე სატრანსპორტო საშუალების ზამთრის საბურავებით აღჭურვა სავალდებულოა
-
გადახედვა21 წლის მათე დევიძის სასამართლო პროცესი საქალაქო სასამართლოში მიმდინარეობს 21 წლის მათე დევიძის სასამართლო პროცესი საქალაქო სასამართლოში მიმდინარეობს
-
გადახედვაპროკურორი: კადრებში მკაფიოდ ჩანს სამ პოლიციელზე თავდასხმა, ვითხოვთ პატიმრობას პროკურორი: კადრებში მკაფიოდ ჩანს სამ პოლიციელზე თავდასხმა, ვითხოვთ პატიმრობას
-
გადახედვაიოსელიანის ხელფასი 7 000 ლარიდან 12 000 ლარამდე გაიზარდა — შემდეგი წლიდან კი 13 000 ლარს გადააჭარბებს იოსელიანის ხელფასი 7 000 ლარიდან 12 000 ლარამდე გაიზარდა — შემდეგი წლიდან კი 13 000 ლარს გადააჭარბებს
-
გადახედვა"გაოცებული ვარ" — ლეონარდო დიკაპრიომ ქეით ვინსლეტი კომპლიმენტებით აავსო "გაოცებული ვარ" — ლეონარდო დიკაპრიომ ქეით ვინსლეტი კომპლიმენტებით აავსო
-
გადახედვაფაშინიანი: დამოუკიდებლობის დეკლარაცია გულისხმობს, რომ სომხეთს "არ შეუძლია არსებობა" ფაშინიანი: დამოუკიდებლობის დეკლარაცია გულისხმობს, რომ სომხეთს "არ შეუძლია არსებობა"
-
გადახედვაპაპუაშვილი განმარტავს, როგორ აირჩევა ახალი პრეზიდენტი პაპუაშვილი განმარტავს, როგორ აირჩევა ახალი პრეზიდენტი
-
გადახედვაიტალია და ნიდერლანდები აცხადებენ, რომ ჰააგის სასამართლო განაჩენს, ნეთანიაჰუს დაკავებაზე, აღასრულებენ იტალია და ნიდერლანდები აცხადებენ, რომ ჰააგის სასამართლო განაჩენს, ნეთანიაჰუს დაკავებაზე, აღასრულებენ
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: მომავალ პრეზიდენტზე ერთი რამის თქმა შემიძლია, ეს არის ქართველი პატრიოტი შალვა პაპუაშვილი: მომავალ პრეზიდენტზე ერთი რამის თქმა შემიძლია, ეს არის ქართველი პატრიოტი
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: პარლამენტის პირველ სხდომაზე ელჩები მოწვეულები არ არიან შალვა პაპუაშვილი: პარლამენტის პირველ სხდომაზე ელჩები მოწვეულები არ არიან
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: EU-ს რეზოლუციები აჩვენებს რამდენად არასერიოზულ ხალხთან გვაქვს საქმე შალვა პაპუაშვილი: EU-ს რეზოლუციები აჩვენებს რამდენად არასერიოზულ ხალხთან გვაქვს საქმე
-
გადახედვავოლსკი ამტკიცებს, რომ ოპოზიცია პარლამენტში მაინც შევა ვოლსკი ამტკიცებს, რომ ოპოზიცია პარლამენტში მაინც შევა
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: მომავალ კვირას დღის წესრიგშია პრეზიდენტის არჩევის თარიღის ჩანიშვნა და ახალი მთავრობისთვის ნდობის გამოცხადება. შალვა პაპუაშვილი: მომავალ კვირას დღის წესრიგშია პრეზიდენტის არჩევის თარიღის ჩანიშვნა და ახალი მთავრობისთვის ნდობის გამოცხადება.
-
-
გადახედვანიკა მელია: შაბათს, 15:00-ზე ვიკრიბებით თსუ-სთან, იქ გავაკეთებთ შესაბამის განცხადებებს ნიკა მელია: შაბათს, 15:00-ზე ვიკრიბებით თსუ-სთან, იქ გავაკეთებთ შესაბამის განცხადებებს
კომენტარები