2025 წლის ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში ვენესუელელ პოლიტიკოს მარია კორინა მაჩადოს გადაეცა. მას პრემია ვენესუელელი ხალხის დემოკრატიული უფლებების დასაცავად "დაუღალავი შრომისთვის" მიენიჭა. ამის შესახებ ნორვეგიის ნობელის კომიტეტის თავმჯდომარემ, იორგენ ვატნე ფრიდნესმა განაცხადა.

კომიტეტმა აღიარა მისი წვლილი დიქტატურიდან დემოკრატიაზე სამართლიანი და მშვიდობიანი გადასვლისთვის ბრძოლაში.

"დემოკრატია დამოკიდებულია იმ ადამიანებზე, რომლებიც ბედავენ წინსვლას, სერიოზული რისკების მიუხედავად", — განაცხადა კომიტეტის ხელმძღვანელმა.

მარია კორინა მაჩადო ნიკოლას მადუროს მთავრობის წინააღმდეგ გამართული საპროტესტო აქციების მთავარი ფიგურაა. 2024 წელს მან აქტიურად გააპროტესტა მადუროს ოფიციალური გამარჯვება ქვეყნის არჩევნებში. ოპოზიციის კანდიდატ ედმუნდო გონსალეს ურუტიასთან ერთად, რომელმაც მაჩადო შეცვალა მას შემდეგ, რაც მას კენჭისყრაში მონაწილეობა აუკრძალეს, ოპოზიციის ლიდერი იძულებული გახდა დამალულიყო.

ექსპერტებმა არაერთხელ გამოთქვეს შეშფოთება მისი უსაფრთხოების შესახებ. ნობელის კომიტეტს ჯერ არ დაუდასტურებია, შეძლებს თუ არა ის ნობელის პრემიის ცერემონიაზე დასწრებას, რომელიც ოსლოში 10 დეკემბერს გაიმართება.

მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიის 2025 წლის ნომინანტები:

წელს პრემიაზე სულ 338 კანდიდატი იყო წარდგენილი, მათ შორის 244 ფიზიკური პირი და 94 ორგანიზაცია. გასულ წელს 286 კანდიდატი იყო რეგისტრირებული, მათ შორის 197 ფიზიკური პირი და 89 ორგანიზაცია. კანდიდატების ყველაზე დიდი რაოდენობა — 376 — 2016 წელს დარეგისტრირდა.

აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა არაერთხელ განაცხადა, რომ ის "იმსახურებს პრემიას", რომ მან "შვიდი ომი დაასრულა" და რომ მისი არმინიჭება "შეერთებული შტატების შეურაცხყოფა" იქნებოდა.

ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატები 2024, 2023 და 2022 წლებში

2024 წლის ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატი იყო ნიჰონ ჰიდანკიო, ჰიროსიმასა და ნაგასაკის ატომური ბომბის მსხვერპლთა ორგანიზაციების იაპონური საბჭოს წევრი, რომელიც ბირთვული განიარაღების მომხრეა.

2023 წელს ნობელის მშვიდობის პრემია მიენიჭა ირანელ ადამიანის უფლებათა დამცველ ნარგეს მოჰამადის "ირანში ქალთა ჩაგვრის წინააღმდეგ ბრძოლისა და ყველასთვის ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლების ხელშეწყობისთვის ბრძოლისთვის".

2022 წელს ჯილდო გადაეცათ რუსეთიდან, ბელორუსიიდან და უკრაინიდან ადამიანის უფლებათა დამცველებს: რუსეთის ადამიანის უფლებათა საზოგადოება "მემორიალს", უკრაინულ არასამთავრობო ორგანიზაცია "სამოქალაქო თავისუფლებათა ცენტრს" და ბელორუსული ადამიანის უფლებათა ცენტრის "ვიასნას" დამფუძნებელს, ალეს ბიალიაცკის.

"ნოვაია გაზეტას" მთავარი რედაქტორი დიმიტრი მურატოვი 2021 წელს ნობელის მშვიდობის პრემიის ორი ლაურეატიდან ერთ-ერთი იყო. მას ასევე გადაეცა პრემია ფილიპინელ ჟურნალისტ მარია რესას. მურატოვი და რესა წარმოადგენდნენ ყველა ჟურნალისტს, რომლებიც ამ იდეალისთვის იბრძოდნენ "სამყაროში, სადაც დემოკრატია და პრესის თავისუფლება სულ უფრო არახელსაყრელ პირობებშია", აღნიშნა კომიტეტმა. მურატოვი მესამე რუსი გახდა, რომელმაც ნობელის მშვიდობის პრემია მიიღო. წინა მფლობელებს შორის იყვნენ ფიზიკოსი და ადამიანის უფლებათა დამცველი ანდრეი სახაროვი და სსრკ-ის ერთადერთი პრეზიდენტი, მიხაილ გორბაჩოვი. ნობელის პრემიები 1901 წლიდან გაიცემა.