უკვე ორი წელია, რაც მთა ნაზარლებზე არსებულ გვიან ბრინჯაო-ადრე რკინის ხანის ნაქალაქარს ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტისა და ჰალლეს (გერმანია) მარტინ ლუთერის უნივერსიტეტის ერთობლივი ექსპედიცია სწავლობს.

აღნიშნული ექსპედიცია ილიას უნივერსიტეტში ჯერ კიდევ 2007 წელს შემუშავებული საუნივერსიტეტო პროექტის გაგრძელებას წარმოადგენს, რომლის მიზანიც კავკასიაში სახელმწიფოებრიობის პირველი ნიშნების შესწავლაა. ცნობილია, რომ კავკასიაში უძველესი პერიოდიდან ცხოვრობდა ადამიანი, რაზეც მეტყველებს ის არქეოლოგიური ძეგლები, რომლებიც საქართველოში საკმაოდ მრავლად გვხვდება.

ნაზარლები

ნაზარლები

ფოტო: ილიაუნი

ამ რეგიონის არქეოლოგიური შესწავლა 1960-იან წლებში დაიწყო, ამ კონკრეტული ძეგლის შესახებ კი ცნობები 1980-იანი წლებიდან ჩნდება. ნამოსახლარი თავისი სტრუქტურით ბუნებრივი ბორცვია, რომელიც მოსახლეობას ერთ დროს გამაგრებულ პუნქტად ჰქონდა გადაქცეული. ნამოსახლარი შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს და ის საკმაოდ დიდ ტერიტორიაზე გაშლილი, ის მოიცავს საცხოვრებელ კვარტალს, ორმაგ გალავანსა და ციტადელს. ძეგლი ჯამში ოთხ ჰექტარს იკავებს.

ნაზარლები

ნაზარლები

ფოტო: ილიაუნი

წელს ნამოსახლარის ტერიტორიაზე ექსპედიციამ უპრეცენდენტო რაოდენობის ბრინჯაოს სამეურნეო და საკულტო ნივთები აღმოაჩინა, რომლებიც ნასახლარზე არსებულ ციტადელში იყო მოთავსებული. ილიას უნივერსიტეტის ვიზუალური ანთროპოლოგიისა და ლოკალური ისტორიის ლაბორატორიის ხელმძღვანელი პაატა ბუხრაშვილის თქმით, ამ რაოდენობის ბრინჯაოს ნივთების კონცენტრაცია ძალიან იშვიათია.

"ჩვენ ასევე დავაფიქსირეთ სატაძრო ნაგებობაც, თავისი არქიტექტური ფორმებითა და შენაწირი ნივთებით, რომელიც ქრისტესშობამდე დაახლოებით მე-13 საუკუნით თარიღდება", - აცხადებს ბუხრაშვილი.

ნაზარლების ზედა ტერასაზე გამოვლენილი სამლოცველო წრიული ფორმისაა, ის ნარჩევი დაუმუშავებელი ლოდებით არის ნაშენები, ხოლო მისი კედლის სიმაღლე სავარაუდოდ 1.5 მეტრი უნდა ყოფილიყო, მას კი შიგნიდან სარიტუალო ნივთების შესანახი თაროები უნდა ჰქონოდა.

ნაზარლების ძეგლზე აღმოჩენილი კერამიკა ამ რეგიონში არსებული გვიანი ბრინჯაო-ადრე რკინის ხანის კერამიკის ტიპური მაგალითია.

აღმოჩენილ არტეფაქტებს შორის არის ბრინჯაოს მცირე ზომის ირმის სკულპტურა, ბრინჯაოს მომრგვალებულთავიანი საკინძი და ბრინჯაოს ისრისპირი. ძეგლზე ნაპოვნ იარაღებს შორის არის კახური ტიპის ბრინჯაოს მახვილი, სატევარი, კავკასიური ცული, ნამგალი და სხვა.

ექსპედიციაში ჰალლეს მარტინ ლუთერის უნივერსიტეტის სტუდენტებიც იღებდნენ მონაწილეობას.

ქართული და გერმანული მხარე თანამშრომლობის გაგრძელებას მომავალ წელსაც გეგმავს.