კლიმატის ცვლილება — რამდენად დათბა გასულ ათწლეულში?
მეცნიერები ამბობენ, რომ 2010-2019 წლებში დედამიწაზე დაფიქსირებულმა საშუალო ტემპერატურამ მსგავს მონაცემებთა არსებობის ისტორიაში ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი მოგვცა.
მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის მონაცემებით, 2019 ყველაზე ცხელ წლებს შორის მეორე ადგილზე იყო. ეს იმას ნიშნავს, რომ უკანასკნელი ხუთწლეული, იმ დროიდან მოყოლებული, რაც წლიური საშუალო ტემპერატურის გაზომვა დავიწყეთ, ყველაზე ცხელი პერიოდი გამოდგა.
მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია აცხადებს, რომ გლობალური დათბობა გამოწვეულია სათბურის გაზების გამოყოფით. ორგანიზაციის 2019 წლის ანგარიშში, გლობალური კლიმატის მდგომარეობის შესახებ, აღნიშნულია, რომ გასული წლის ოქტომბრის ჩათვლით დამუშავებული მონაცემების თანახმად, გლობალურმა საშუალო ტემპერატურამ 1850 წელს დაფიქსირებულ ათვლის წერტილად დადგენილ მაჩვენებელს 1.1 გრადუსი ცელსიუსით გადააჭარბა.
წელს მსოფლიოს მრავალ წერტილში უჩვეულოდ ძლიერი სიცხე იყო საგრძნობი. სამხრეთ ამერიკაში, ევროპაში, აფრიკაში, აზიასა და ოკეანეთში ბოლოდროინდელ საშუალო ნორმაზე მაღალი ტემპერატურა დაფიქსირდა. ხოლო ჩრდილოეთ ამერიკის ბევრ ადგილას კი ჩვეულებრივზე მეტად ციოდა.
გასული წლის ივნისსა და ივლისში ევროპაში ორჯერ აღინიშნა ძლიერი სიცხე. მაგალითად, 28 ივნისს საფრანგეთში ტემპერატურის ახალი ეროვნული რეკორდი დამყარდა, როცა სიცხემ 46 გრადუს ცელსიუსს მიაღწია. გერმანიაში, ნიდერლანდებში, ბელგიაში, ლუქსემბურგსა და დიდ ბრიტანეთშიც მაღალი ტემპერატურის რეკორდული მაჩვენებლები დაფიქსირდა. ავსტრალიაში კი ზაფხულის საშუალო ტემპერატურა წლის ამავე პერიოდისათვის არსებულ ძველ უმაღლეს მაჩვენებელზე თითქმის ერთი გრადუსით მეტი იყო.
2010 წლიდან მოყოლებული სამხრეთ ამერიკაში ყველაზე მეტი ტყის ხანძარი წელს მოხდა. ასევე უპრეცედენტო მასშტაბის გახლავთ ავსტრალიაში მძვინვარე ხანძარიც, რომლის შედეგადაც მილიონობით ჰექტარი ტყე განადგურდა.
ბოლო ათწლეულში ტემპერატურის რეკორდულ მატებას მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია პირდაპირ უკავშირებს ადამიანის მიერ ტრანსპორტის მართვის, ტყის ჩეხვისა და ენერგიის გამომუშავებისათვის ნახშირის წვის შედეგად გამოყოფილ სათბურის გაზებს. 2018 წელს გარემოში ნახშირორჟანგის, მეთანისა და აზოტის ოქსიდების კონცენტრაციამ უმაღლეს მაჩვენებელს მიაღწია.
მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია აცხადებს, რომ ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მიმდინარე გლობალური დათბობის პროცესი უკვე საგრძნობ გავლენას ახდენს ბუნებაზე. 1993 წელს დაწყებული სატელიტური გაზომვებიდან მოყოლებული ცხადი გახდა, რომ ორივე პოლუსზე ყინული მზარდი სიჩქარით დნება და ზღვის დონეც სულ უფრო სწრაფად იმატებს.
სათბურის გაზების გამოყოფის შედეგად წარმოქმნილი სითბო, ძირითადად, ოკეანეში აკუმულირდება. შედეგად, წყლის მჟავიანობა იმატებს და ზღვიდან სულ უფრო ხშირად ვრცელდება სითბური ტალღები. ბუნებისათვის მიყენებული ზიანის გარდა, ტემპერატურის მატება ვნებს ადამიანებს. მაგალითად, გამორჩეულად ძლიერი სიცხე განსაკუთრებით სარისკოა ხანდაზმულებისთვის.
მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის გენერალური მდივნის, პეტერი ტაალასის თქმით, "კლიმატის ცვლილების შედეგები ყოველდღიურად ვლინდება ექსტრემალურ და არანორმალურ ამინდში. და როგორც წინა წლებში, 2019-შიც კლიმატისა და ამინდის ცვლილებებით გამოწვეულმა პრობლემებმა ძლიერ დაგვაზარალა. მაღალი ტემპერატურა და წყალდიდობები, რომლებიც საუკუნეში ერთხელ ხდებოდა ხოლმე, ახლა ჩვეულებრივ მოვლენებად იქცა. ბაჰამის კუნძულებიდან დაწყებული, იაპონიისა და მოზამბიკის ჩათვლით, მრავალ ქვეყანას დამანგრეველი ტროპიკული ციკლონები დაატყდა თავს. ხანძრებმა გააჩანაგა არქტიკა და ავსტრალია".
1980-იანი წლებიდან მოყოლებული ყოველი მომდევნო ათწლეული წინამორბედზე თბილი იყო. ამ მონაცემმა არაერთი მკვლევარი ააღელვა. "შემაძრწუნებელია, რომ 2019 წელს კლიმატის ცვლილებამ უკვე გამოიწვია ადამიანების დაღუპვა, ჯანმრთელობის გაუარესება, საკვების ნაკლებობა და მოსახლეობის მიგრაცია", — აღნიშნავს დოქტორი ჯოანა ჰაუსი ბრისტოლის უნივერსიტეტიდან, — "მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერ-კლიმატოლოგი ვარ და ვიცი დღევანდელი ვითარება და პროგნოზები, ამ ყოველივეს მაინც ღრმად განვიცდი. კიდევ უფრო შემაძრწუნებელი ისაა, რომ დიდი ხნის განმავლობაში ძალიან ცოტა რამ გაკეთდა ამ მიმართულებით. ჩვენ ვფლობთ ინფორმაციას და შემუშავებული გვაქვს პრობლემის გადაჭრის გზები. ახლა რაც გვჭირდება, დაუყოვნებლივი მოქმედებებია".
მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის ანგარიში მადრიდში დეკემბერში გამართულ კლიმატის გლობალურ სამიტზე გამოქვეყნდა. მონაწილეებმა ორი კვირა დაუთმეს მსჯელობას, რომელიც მიზნად ისახავდა ნახშირბადის გამოყოფის შემცირებაზე საყოველთაო პასუხისმგებლობის ამაღლებას.
ზოგიერთმა მონაწილემ აღნიშნა, რომ მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის ანგარიში დაეხმარება მათ, მეტად კონცენტრირდნენ კლიმატის ცვლილებების ძირითადი მიზეზების აღმოფხვრაზე. "ჩვენი უკვე ვიცით, რომ ტემპერატურა რეკორდულად იმატებს. უმოქმედობის შემთხვევაში კიდევ უფრო მეტ ზიანს უნდა ველოდოთ. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ რაც შეიძლება სწრაფად შევწყვიტოთ წიაღისეული საწვავის გამოყენება", — ამბობს საქველმოქმდო ორგანიზაციის, Christian Aid, წარმომადგენელი, დოქტორი კეტ კრამერი, — "კარგი ამბავი კი ისაა, რომ განგაშის ზარი მადრიდის კლიმატური სამიტის დასაწყისშივე გაისმა და დელეგატებს არ აქვთ პროცესის შეჩერების ან დაყოვნების საბაბი; მით უმეტეს მაშინ, როდესაც მეცნიერება აცხადებს, რომ სასწრაფო ზომებია მისაღები".
-
გადახედვააქციის მონაწილეებმა ღამე ჭავჭავაძის გამზირზე გაათიეს — ფოტობი აქციის მონაწილეებმა ღამე ჭავჭავაძის გამზირზე გაათიეს — ფოტობი
-
გადახედვაჭავჭავაძის გადაკეტვის გამო თსუ-ში ლექციები 1 დღით უქმდება ჭავჭავაძის გადაკეტვის გამო თსუ-ში ლექციები 1 დღით უქმდება
-
გადახედვაბაიდენი უკრაინას ნებას რთავს, რუსეთის წინააღმდეგ შორი მოქმედების ამერიკული ATACMS რაკეტები გამოიყენოს ბაიდენი უკრაინას ნებას რთავს, რუსეთის წინააღმდეგ შორი მოქმედების ამერიკული ATACMS რაკეტები გამოიყენოს
-
გადახედვარუსეთის მოთხოვნით, Apple-მა რადიო თავისუფლების აპლიკაცია App Store-იდან წაშალა რუსეთის მოთხოვნით, Apple-მა რადიო თავისუფლების აპლიკაცია App Store-იდან წაშალა
-
გადახედვანიკა გვარამია: ჩვენ არ გვაქვს უფლება ეს ქვეყანა დავკარგოთ და ბიძინას წავაღებინოთ რუსეთში! ნიკა გვარამია: ჩვენ არ გვაქვს უფლება ეს ქვეყანა დავკარგოთ და ბიძინას წავაღებინოთ რუსეთში!
-
გადახედვახატია დეკანოიძე: მინდა მოქალაქეებს მოვუწოდო, ჩვენი გასაკეთებელი საქმე ჩვენ უნდა გავაკეთოთ, გამოდით ქუჩაში ყველა! ხატია დეკანოიძე: მინდა მოქალაქეებს მოვუწოდო, ჩვენი გასაკეთებელი საქმე ჩვენ უნდა გავაკეთოთ, გამოდით ქუჩაში ყველა!
-
გადახედვახოშტარია: წინააღმდეგობის მოძრაობა დაწყებულია, 24 საათი არ ვიცვლით აქედან ფეხს ხოშტარია: წინააღმდეგობის მოძრაობა დაწყებულია, 24 საათი არ ვიცვლით აქედან ფეხს
-
გადახედვაპარლამენტთან შეკრებილი აქციის მონაწილეები მსვლელობით თსუ-სკენ დაიძრნენ პარლამენტთან შეკრებილი აქციის მონაწილეები მსვლელობით თსუ-სკენ დაიძრნენ
-
გადახედვათსუ-ს პირველ კორპუსთან, 24-საათიანი უწყვეტი აქციის მონაწილეები, კარვებს შლიან თსუ-ს პირველ კორპუსთან, 24-საათიანი უწყვეტი აქციის მონაწილეები, კარვებს შლიან
-
გადახედვანიკა მელია: შემდეგი 24 საათის განმავლობაში აქციაზე ვრჩებით ნიკა მელია: შემდეგი 24 საათის განმავლობაში აქციაზე ვრჩებით
-
გადახედვა"მოძრაობა არ იქნება" — ნიკა გვარამიამ ჭავჭავაძის გამზირის 24 საათით გადაკეტვა დააანონსა "მოძრაობა არ იქნება" — ნიკა გვარამიამ ჭავჭავაძის გამზირის 24 საათით გადაკეტვა დააანონსა
-
გადახედვარუსთაველის გამზირი გადაიკეტა — პარლამენტთან აქცია "დაიბრუნე ხმა" მიმდინარეობს რუსთაველის გამზირი გადაიკეტა — პარლამენტთან აქცია "დაიბრუნე ხმა" მიმდინარეობს
-
გადახედვასტუდენტების მანიფესტი: არ ვცნობთ ჩატარებულ არჩევნებს და პარლამენტს ლეგიტიმურად სტუდენტების მანიფესტი: არ ვცნობთ ჩატარებულ არჩევნებს და პარლამენტს ლეგიტიმურად
-
გადახედვაზარქუა: "ლუსულ" ნომრიანი მანქანით ისეირნა ზარქუამო — ნათესავისაა ზარქუა: "ლუსულ" ნომრიანი მანქანით ისეირნა ზარქუამო — ნათესავისაა
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე: ფაქტია, რომ არჩევნები ქართველ ხალხს წაართვეს და ახლა ამის შენარჩუნებას ცდილობენ მამუკა ხაზარაძე: ფაქტია, რომ არჩევნები ქართველ ხალხს წაართვეს და ახლა ამის შენარჩუნებას ცდილობენ
-
გადახედვათბილისის რამდენიმე ლოკაციიდან სტუდენტები და ოპოზიციის წარმომადგენლები საპროტესტო მსვლელობით პარლამენტისკენ მიდიან თბილისის რამდენიმე ლოკაციიდან სტუდენტები და ოპოზიციის წარმომადგენლები საპროტესტო მსვლელობით პარლამენტისკენ მიდიან
-
გადახედვამდინარაძე ილია II-ის განცხადებაზე: სახალხო ლეგიტიმაციას უზრუნველყოფს ასეთი პოზიცია მდინარაძე ილია II-ის განცხადებაზე: სახალხო ლეგიტიმაციას უზრუნველყოფს ასეთი პოზიცია
-
გადახედვაოკუპირებული აფხაზეთის ე.წ. "ოპოზიცია" დროებითი "მთავრობის" შექმნას გეგმავს ოკუპირებული აფხაზეთის ე.წ. "ოპოზიცია" დროებითი "მთავრობის" შექმნას გეგმავს
-
გადახედვაკეზერაშვილი მოსკოვის სასამართლოზე: საქართველოს რუსულმა მთავრობამ, როგორც ჩანს "უფროსი ძმაც" მოიხმო დასახმარებლად კეზერაშვილი მოსკოვის სასამართლოზე: საქართველოს რუსულმა მთავრობამ, როგორც ჩანს "უფროსი ძმაც" მოიხმო დასახმარებლად
-
გადახედვანაომარი ქალაქი ბოდიშს არ იხდის — ინსტალაცია გორის ხელოვნების სახლში ნაომარი ქალაქი ბოდიშს არ იხდის — ინსტალაცია გორის ხელოვნების სახლში
-
გადახედვაარძინბა ზურაბიშვილს: ენგურის მეორე ნაპირიდან არც ერთი პოლიტიკოსის სოლიდარობა არ გვჭირდება არძინბა ზურაბიშვილს: ენგურის მეორე ნაპირიდან არც ერთი პოლიტიკოსის სოლიდარობა არ გვჭირდება
კომენტარები