როცა ჯიბე ცარიელი და სახლი არასაჭირო ნივთებით სავსე გაქვს — რა არის კომპულსიური ყიდვის აშლილობა
ყველაფერი იმის გააზრებით დაიწყო, რომ ბოლო წლებში ნაყიდი ბლოკნოტების მთელი კოლექციიდან არცერთში წერტილიც კი არ მქონდა დასმული. თავიდან ამაყად ვაცხადებდი, რომ კოლექციონერი ვიყავი და ბლოკნოტების შეგროვებაც გატაცება იყო, მაგრამ მალევე მივხვდი, რომ ამ ფრიად პრაქტიკული ნივთის გარდა, კიდევ ათობით სხვა დასახელების სრულიად გამოუსადეგარი რამ მქონდა ნაყიდი. ამ ნივთებს ერთმანეთთად სწორედ ყიდვის პროცესი აკავშირებდა — დაუძლეველი სურვილით მიღებული გადაწყვეტილება, ეფემერული სიხარული ყიდვის მომენტის შემდეგ და დანაშაულის შეგრძნება, როცა იაზრებ, რომ დანაზოგს ვერც ამ თვეში გააკეთებ.
მსგავსი სიტუაცია მსოფლიოში მილიონობით ადამიანისთვისაა ნაცნობი. საქმე კი არა კოლექციონერობასთან, არამედ ონიომანიასთან გვაქვს. ონიომანია ფსიქიკური ჯანმრთელობის კვლევის საგანია და სახელიც შესაბამისი აქვს — კომპულსიური ყიდვის აშლილობა. უფრო პოპულარულ ენაზე და ცოტათი დამახინჯებული შინაარსით მას შოპოჰოლიკობასაც უწოდებენ ხოლმე და ალბათ სწორედ ამიტომ აქვს "არასერიოზული ჩვევის" სახელი. არადა, ონიომანია და მისი თანმხლები შფოთვა სრულფასოვან ცხოვრებაშიც გვიშლის ხელს.
მხოლოდ აშშ-ში კომპულსიური ყიდვის აშლილობა, დაახლოებით, 18 მილიონ ადამიანს აქვს. თუმცა, ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ მსგავსი პრობლემის წინაშე მხოლოდ განვითარებული ქვეყნის შეძლებული მოქალაქე შეიძლება აღმოჩნდეს. ინტერნეტსივრცეში ამ აშლილობას ზოგჯერ "მესამე მსოფლიოს პრობლემად" მოიხსენებენ და ამით ცინიკურად მიანიშნებენ, რომ ეს "თითიდან გამოწოვილი საკითხია", რომლის ქონაც საზოგადოების ნაწილში "მოდურად" მიიჩნევა.
არამც და არამც. ამ პრობლემას ნებისმიერი ადამიანი შეიძლება წააწყდეს, მიუხედავად მისი ფინანსური მდგომარეობისა და სოციალური სტატუსისა.
კომპულსიური ყიდვის აშლილობა უარყოფითად აისახება არა მხოლოდ ჩვენს მენტალურ მდგომარეობაზე, არამედ სოციალურ როლსა და ფინანსურ მდგომარეობაზეც კი. მსგავსი კომპულსიური ქმედება ყიდვისკენ გიბიძგებს არა მხოლოდ მაშინ, როცა საბანკო ანგარიშზე თანხა გეგულება, არამედ მაშინაც, როცა უკვე ჯიბეგამოცარიელებულს ყველა შესაძლო თუ შეუძლებელი გზის ძებნა გიწევს, რათა საყიდლებზე წასვლა შეძლო.
რატომ ვყიდულობთ?
ამ შეკითხვაზე ორი პასუხი არსებობს. ერთი ისაა, რომ გვგონია, ნივთის ყიდვა გაგვაბედნიერებს; რაც ასეცაა, ოღონდ — მხოლოდ მცირე ხნით. რეალურად, სწორედაც რომ ყიდვა გვაბედნიერებს და არა — ნივთის ქონა. წამიერ სიხარულს მხოლოდ მაღაზიაში, სალაროს რიგში და გადახდისას გრძნობ, თუმცა, ამ გრძნობას მალევე ანაცვლებს საპირისპირო — დანაშაულისა და უპასუხისმგებლობის განცდა.
ზემოხსენებულ კითხვაზე მეორე პასუხი სწორედ ეს არის — დანაშაულის და მარტოობის განცდა, დაქვეითებული თვითშეფასება, ან განწყობის აშლილობის სხვა გამოვლინება. ეს ის გამომწვევი მიზეზებია, რომლებიც ონიომანიის მქონე ადამიანებს მაღაზიაში წასვლისკენ უბიძგებს — ისინი ფიქრობენ, რომ უსიამოვნო გრძნობებთან გამკლავებას "სასურველი" ნივთის ყიდვით შეძლებენ, თუმცა, ყიდვის შემდეგ ეს გრძნობები უფრო მძაფრდება. სწორედ აქ იკვრება მანკიერი წრე, რომელზეც მანამდე შეიძლება იტრიალო, სანამ პრობლემის ამოცნობას და მასთან გამკლავებას არ ეცდები.
რატომ და როგორ უნდა ამოვიცნოთ პრობლემა?
შეკითხვაზე "რატომ" პასუხი ალბათ იმდენივეა, რამდენი გამოგონილი გარემოებაც შეგვიძლია მოვიმიზეზოთ არასაჭირო ნივთის საყიდლად. კომპულსიური ყიდვის აშლილობის ამოცნობა, უპირველესად, იმიტომ არის საჭირო, რომ ეს პირდაპირ კავშირშია ჩვენს მენტალურ კეთილდღეობასთან. მენტალურ მდგომარეობაზე კი უარყოფითად აისახება არა მხოლოდ დანაშაულის განცდა ყიდვის მომენტის შემდეგ, არამედ მთელი რიგი პრობლემები, რომელიც შეიძლება ონიომანიამ წარმოქმნას. ეს ეხება უპირველესად ფინანსურ მხარეს — თითქმის არასდროს გვაქვს დანაზოგი, რადგან საბანკო ანგარიშზე მცირედი თანხის არსებობაც კი "გვიბიძგებს", რაიმე ვიყიდოთ. შემდეგ კი, ეს უკვე სოციალურ კავშირებზეც აისახება: სამეგობრო და სანათესავო წრეში, სამსახურში ან სხვაგან, სადაც შეიძლება ფულის მეტისმეტი ხარჯვისგან გამოწვეულმა ფინანსურმა პრობლემამ თავი შეგვახსენოს.
განსაკუთრებულად საყურადღებოა, როგორ უდგება საკითხს ოჯახი. ონიომანიის მქონე ადამიანებს ზოგჯერ, უბრალოდ, "მხარჯველის" რეპუტაცია აქვთ და დამუნათების სამიზნედ, უმეტესად, სწორედ ახლობლების მხრიდან იქცევიან ხოლმე. ამდენად, აქ იკვეთება ცნობიერების ამაღლების საჭიროება, რათა მსგავს პრობლემასთან აღმოჩენილ ადამიანს დაყვედრებით კიდევ უფრო არ გაუმძაფრდეს მარტოობისა და დანაშაულის განცდა (რაც ისედაც არის ამ კომპულსიის გამომწვევი და შედეგი). ეს ყველაფერი ზოგჯერ იწვევს იმასაც, რომ შენაძენის შესახებ ინფორმაციას ოჯახის წევრებს ვუმალავთ.
მეორე საკითხია, როგორ უნდა ამოვიცნოთ მიდრეკილება კომპულსიური ყიდვისკენ. აქ ჩნდება მნიშვნელოვანი გარემოება — კომპულსიური და იმპულსური ყიდვის გამიჯვნა. პირველ შემთხვევაში ყიდვის გადაწყვეტილება, უმეტესად, წინასწარაა დაგეგმილი და მას ქვეცნობიერად მაინც აქვს მიზანი, რომ ამგვარად უსიამოვნო განცდები და შფოთვა შეამსუბუქოს. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში გამომწვევი მიზეზი შინაგანია, განსხვავებით იმპულსური ყიდვისგან, როცა გადაწყვეტილებას დაუგეგმავად იღებენ. ასეთ დროს მიზეზი, ძირითადად, გარეგანი ფაქტორია — მაგალითად, ნანახი რეკლამა ან მიმზიდველი ნივთი მაღაზიის ვიტრინაში. თავის მხრივ, ეს უკანასკნელი შეიძლება იმპულსურ და მოსაზღვრე პიროვნულ აშლილობებს უკავშირდებოდეს.
მნიშვნელოვანია გამომწვევი მდგომარეობის ამოცნობაც — როგორც უკვე ვთქვით, ეს ხშირად შფოთვა ან/და განწყობის აშლილობის სხვა გამოხატულებაა. ამის გაგება დაგეხმარებათ, პროფესიონალთან ვიზიტისას საკუთარი მდგომარეობა უკეთ ახსნათ, შესაბამისად, უფრო ეფექტურად შეძლოთ კომპულსიისგან გათავისუფლება.
Responsible.ge ევროპაბეთის პლატფორმაა, რომელიც საზოგადოებაში აზარტული თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებასა და პასუხისმგებლობიანი თამაშის პოპულარიზაციას ემსახურება. ამასთანავე, პლატფორმის დახმარებით, შეგიძლიათ, გაეცნოთ პასუხისმგებლობიანი თამაშის ხელსაწყოებსა და ანგარიშებს, ასევე ინფორმაციას ევროპაბეთის პასუხისმგებლობის შესახებ საზოგადოების მიმართ, ბიზნესსა და კომუნიკაციაში.
-
გადახედვაკახა კალაძემ საპატიო თბილისელის წოდება 25 მოქალაქეს მიანიჭა კახა კალაძემ საპატიო თბილისელის წოდება 25 მოქალაქეს მიანიჭა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: ხელისუფლება მოსკოვის მუსიკაზე უკრავს და ცეკვავს სალომე ზურაბიშვილი: ხელისუფლება მოსკოვის მუსიკაზე უკრავს და ცეკვავს
-
გადახედვამედიის ადვოკატირების კოალიცია: ტელეკომპანიებისთვის ჯარიმების საფრთხე საგანგაშო ტაქტიკაა მედიის ადვოკატირების კოალიცია: ტელეკომპანიებისთვის ჯარიმების საფრთხე საგანგაშო ტაქტიკაა
-
გადახედვააშშ-ში სანგუ-ს დელეგაციას ბოდბელი მთავარეპისკოპოსი იაკობი ხელმძღვანელობს აშშ-ში სანგუ-ს დელეგაციას ბოდბელი მთავარეპისკოპოსი იაკობი ხელმძღვანელობს
-
გადახედვაპრემიერი ირაკლი კობახიძე თსუ-ში ამ სემესტრში ლექციებს არ წაიკითხავს პრემიერი ირაკლი კობახიძე თსუ-ში ამ სემესტრში ლექციებს არ წაიკითხავს
-
გადახედვაკალაძე: შემიძლია დავიტრაბახო, რომ სრულად, სწორად მაქვს შევსებული დეკლარაცია კალაძე: შემიძლია დავიტრაბახო, რომ სრულად, სწორად მაქვს შევსებული დეკლარაცია
-
გადახედვაგიორგი კალანდარიშვილის თქმით, უსაფუძვლოა შეფასებები — თითქოს ცესკო მმართველი პარტიის რაიმე გავლენის ქვეშაა გიორგი კალანდარიშვილის თქმით, უსაფუძვლოა შეფასებები — თითქოს ცესკო მმართველი პარტიის რაიმე გავლენის ქვეშაა
-
გადახედვაReuters: ჰასან ნასრალას სავარაუდო შემცვლელ ჰაშემ საფიედინთან დაკავშირება ვერ ხერხდება Reuters: ჰასან ნასრალას სავარაუდო შემცვლელ ჰაშემ საფიედინთან დაკავშირება ვერ ხერხდება
-
გადახედვამასკი პენსილვანიაში ტრამპის საარჩევნო ყრილობაზე გეგმავს დასწრებას მასკი პენსილვანიაში ტრამპის საარჩევნო ყრილობაზე გეგმავს დასწრებას
-
გადახედვათამარ კორძაია: კომუნიკაციების ეროვნული კომისია ნომერ პირველი ცენზორი, გამოხატვის თავისუფლების ჯალათი გახდა და არა დამცველი თამარ კორძაია: კომუნიკაციების ეროვნული კომისია ნომერ პირველი ცენზორი, გამოხატვის თავისუფლების ჯალათი გახდა და არა დამცველი
-
გადახედვაDW: რუსეთი თალიბანს ტერორისტული ორგანიზაციების სიიდან ამოიღებს DW: რუსეთი თალიბანს ტერორისტული ორგანიზაციების სიიდან ამოიღებს
-
გადახედვალევან იოსელიანი: საზღვარგარეთ მცხოვრები ქართველი დევნილები 26 ოქტომბრის არჩევნებში მონაწილეობას მიიღებენ ლევან იოსელიანი: საზღვარგარეთ მცხოვრები ქართველი დევნილები 26 ოქტომბრის არჩევნებში მონაწილეობას მიიღებენ
-
გადახედვა"არ ვაპირებთ, ხელი შევუწყოთ "ქართული ოცნების" რუსულ პროპაგანდას და უკრაინელი ხალხის დაცინვას" — სამი ტელევიზიის განცხადება "არ ვაპირებთ, ხელი შევუწყოთ "ქართული ოცნების" რუსულ პროპაგანდას და უკრაინელი ხალხის დაცინვას" — სამი ტელევიზიის განცხადება
-
გადახედვასანქცირებული "ხარება" საარჩევნოდ შექმნილი "ტერიტორიული ჯგუფების" დაკომპლექტებაში მიიღებს მონაწილეობას სანქცირებული "ხარება" საარჩევნოდ შექმნილი "ტერიტორიული ჯგუფების" დაკომპლექტებაში მიიღებს მონაწილეობას
-
გადახედვაბექა ოდიშარია: მეამაყება ჩემი შვილი, მისი საქციელიც ბექა ოდიშარია: მეამაყება ჩემი შვილი, მისი საქციელიც
-
გადახედვაცესკო: უცხოეთში მყოფი დევნილები არჩევნებში მონაწილეობას ფაქტობრივ მისამართზე შეძლებენ ცესკო: უცხოეთში მყოფი დევნილები არჩევნებში მონაწილეობას ფაქტობრივ მისამართზე შეძლებენ
-
-
-
გადახედვა9-წლიანი პაუზის შემდეგ, ინდოეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი პაკისტანს ესტუმრება 9-წლიანი პაუზის შემდეგ, ინდოეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი პაკისტანს ესტუმრება
-
გადახედვაჯიმ ო'ბრაიენმა ანტი-ლგბტ კანონის მიღებასთან დაკავშირებით შეშფოთება გამოთქვა ჯიმ ო'ბრაიენმა ანტი-ლგბტ კანონის მიღებასთან დაკავშირებით შეშფოთება გამოთქვა
-
გადახედვაკახა კალაძე: ვფიქრობ, რომ ამერიკის საელჩოს დიდი პრობლემა აქვს — მგონი ფეისბუქის ადმინად ხაბეიშვილი "ჩაუდეს" კახა კალაძე: ვფიქრობ, რომ ამერიკის საელჩოს დიდი პრობლემა აქვს — მგონი ფეისბუქის ადმინად ხაბეიშვილი "ჩაუდეს"
კომენტარები