ფეისბუქი ქართულად გვასწავლის, როგორ ამოვიცნოთ ყალბი ამბები 10 მარტივი გზით
"10 რჩევა ყალბი ამბების გამოსაცნობად", - ასე ჰქვია ფეისბუქის მიერ ქართულ ენაზე გავრცელებულ ონლაინ-ბროშურას, რომელიც მობილურ აპლიკაციაში შესაძლოა თქვენც დაგხვდათ.
"ყალბი ამბების შემჩნევა შესაძლებელია. ჩვენი მიზანია მათი გავრცელების შეზღუდვა, რისთვისაც გთავაზობთ ნამდვილი და ყალბი ამბების გარჩევის რამდენიმე გზას", - წერია პოსტში, რომელიც რეკლამაშიცაა ჩაშვებული.
აღნიშნული ბროშურა ფეისბუქმა თავდაპირველად 2017 წლის 6 აპრილს ინგლისურ ენაზე გაავრცელა. ამას წინ უძღოდა ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ არსებული კრიტიკა ფეისბუქის მისამართით იმის შესახებ, რომ სოციალურმა ქსელმა ყალბი ამბებისგან საკუთარი მომხმარებლების დაცვა ვერ შეძლო. ეს კი რუსეთის პროპაგანდისტულმა მანქანამ დონალდ ტრამპის სასიკეთოდ გამოიყენა.
ბროშურა 14 ქვეყანაში ფეისბუქის მილიონობით მომხმარებელმა ნახა. კომპანია მაშინ აცხადებდა, რომ ბროშურა ფეისბუქის მთავარ გვერდზე პირველ ამბად რამდენიმე დღის განმავლობაში გამოჩნდებოდა. ის ასევე ხელმისაწვდომია ფეისბუქის დახმარების ცენტრში.
მაშ ასე, გაეცანით ფეისბუქის 10 რჩევას ყალბი ამბების გამოსაცნობად ახლა უკვე ქართულ ენაზე.
1. იყავით სკეპტიკურები სათაურების მიმართ
ყალბი ამბის სათაური ხშირად მთლიანად მთავრული ასოებით წერია და ბევრ ძახილის ნიშანს იყენებს. თუ შოკისმომგვრელი სათაური არადამაჯერებლად ჟღერს, სავარაუდოდ, ის არც უნდა დაიჯეროთ.
2. კარგად დააკვირდით ბმულს
ყალბი ამბების გამავრცელებელი ბევრი საიტი ახალი ამბების ნამდვილი წყაროების იმიტირებას ცდილობს. დააკვირდით ბმულს, თუ იგი ჰგავს ახალი ამბების რომელიმე სააგენტოს ბმულს, მაგრამ მცირედით განსხვავდება მისგან, ეს შესაძლოა ყალბი ამბის მანიშნებელი იყოს.
3. შეისწავლეთ წყარო
დარწმუნდით, რომ ამბავს ისეთი წყარო ავრცელებს, რომლის რეპუტაციასაც ენდობით; თუ ამბავს თქვენთვის უცნობი ორგანიზაცია ავრცელებს, შეამოწმეთ მათი "ჩვენ შესახებ" განყოფილება, რათა მეტი გაიგოთ ამ ორგანიზაციაზე.
4. ყურადღება მიაქციეთ უჩვეულო ფორმატირებას
ყალბი ამბების გამავრცელებელ ბევრ საიტზე ორთოგრაფიული შეცდომები ან უცნაური წყობა შეგხვდებათ. თუ ამ ნიშნებს შეამჩნევთ, ტექსტი კიდევ უფრო მეტი ყურადღებით წაიკითხეთ.
5. ყურადღება მიაქციეთ ფოტოებს
ხშირად ყალბ ამბებს თან ასევე ყალბი გამოსახულება ახლავს. ზოგჯერ ფოტო ან ვიდეო შეიძლება თავისთავად ნამდვილი იყოს, მაგრამ არანაირ კავშირში არ იყოს ამბავთან. მოძებნეთ გამოსახულება საძიებო სისტემის დახმარებით, რომ გაიგოთ, საიდან არის ის აღებული.
6. დააკვირდით თარიღებს
ყალბი ამბავი შეიძლება შეიცავდეს ურთიერთგამომრიცხავ თარიღებს, ან მოვლენებს დროში უკუღმა განალაგებდეს.
7. შეამოწმეთ დამადასტურებელი ინფორმაცია
შეამოწმეთ მოყვანილი წყაროები მათ სანდოობაში დასარწმუნებლად. წყაროების არარსებობა ან დაუსახელებელ ექსპერტიზებზე დაყრდნობა ყალბი ამბის ნიშანი შეიძლება იყოს.
8. გადახედეთ სხვა ცნობებს
თუ ამბავს არც ერთი სხვა წყარო არ გადმოსცემს, ეს შეიძლება მის სიყალბეზე მიუთითებდეს. თუ სიახლეს თქვენთვის სანდო რამდენიმე წყარო გადმოსცემს, უფრო მეტია ალბათობა, რომ ის ნამდვილია.
9. ხუმრობა ხომ არ არის?
ზოგჯერ ყალბი ამბისა და სატირის ერთმანეთისგან გარჩევა რთულია. შეამოწმეთ, არის თუ არა წყარო ცნობილი პაროდიებით. ხუმრობაზე სტატიის ტონი და სხვა დეტალებიც შეიძლება მიუთითებდეს.
10. ზოგი ამბავი განზრახ ყალბია
კრიტიკულად შეაფასეთ წაკითხული ამბები და მხოლოდ იმ შემთხვევაში გაუზიარეთ სხვებს, თუ მათ უტყუარობაში დარწმუნებული ხართ.
-
გადახედვაკანონის მიღების შემთხვევაში, ევროკავშირმა სანქციები უნდა დაუწესოს ყველა დეპუტატს, ვინც მის სასარგებლოდ მისცა ხმა — ევროპარლამენტში ინიციირებული რეზოლუცია კანონის მიღების შემთხვევაში, ევროკავშირმა სანქციები უნდა დაუწესოს ყველა დეპუტატს, ვინც მის სასარგებლოდ მისცა ხმა — ევროპარლამენტში ინიციირებული რეზოლუცია
-
გადახედვაკანის კინოფესტივალზე Studio Ghibli-ს საპატიო ოქროს პალმის რტო გადაეცემა კანის კინოფესტივალზე Studio Ghibli-ს საპატიო ოქროს პალმის რტო გადაეცემა
-
გადახედვაუცხოური დაფინანსებით, ქვეშეთის სოფელ კობთან დამაკავშირებელი 9 კმ-იანი გვირაბის გაჭრა დასრულდა უცხოური დაფინანსებით, ქვეშეთის სოფელ კობთან დამაკავშირებელი 9 კმ-იანი გვირაბის გაჭრა დასრულდა
-
გადახედვამზის სისტემაში ერთით მეტი პლანეტა შეიძლება იყოს და ასტრონომებმა ამის ახალ მტკიცებულებას მიაგნეს მზის სისტემაში ერთით მეტი პლანეტა შეიძლება იყოს და ასტრონომებმა ამის ახალ მტკიცებულებას მიაგნეს
-
გადახედვადღეს, 23 აპრილს, 7 საათზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქცია კვლავ გაიმართება დღეს, 23 აპრილს, 7 საათზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქცია კვლავ გაიმართება
-
გადახედვაკრამონი: სანქციები რაც შეიძლება სწრაფად უნდა დავაწესოთ მათ წინააღმდეგ, ვისაც საქართველოს ტრანსფორმაცია რუსული მოდელის მიხედვით სურთ კრამონი: სანქციები რაც შეიძლება სწრაფად უნდა დავაწესოთ მათ წინააღმდეგ, ვისაც საქართველოს ტრანსფორმაცია რუსული მოდელის მიხედვით სურთ
-
გადახედვაკიბოს დიაგნოსტირება სისხლის წვეთით? — ახალი მეთოდი პასუხს რამდენიმე წუთში იძლევა კიბოს დიაგნოსტირება სისხლის წვეთით? — ახალი მეთოდი პასუხს რამდენიმე წუთში იძლევა
-
-
გადახედვაკობახიძე: ძალიან მნიშვნელოვანია სპორტის მხარდაჭერა, მადლობა ამისთვის ქართუს და პირადად ბატონ ბიძინა ივანიშვილს კობახიძე: ძალიან მნიშვნელოვანია სპორტის მხარდაჭერა, მადლობა ამისთვის ქართუს და პირადად ბატონ ბიძინა ივანიშვილს
-
-
-
გადახედვააქციის მშვიდობიან მონაწილეს, რომელზეც პოლიციამ იძალადა, სასამართლომ პატიმრობა შეუფარდა — SJC აქციის მშვიდობიან მონაწილეს, რომელზეც პოლიციამ იძალადა, სასამართლომ პატიმრობა შეუფარდა — SJC
-
-
-
გადახედვაგენდერული კვოტების გაუქმების კანონპროექტზე, სახალხო დამცველმა ეუთო/ოდირს მიმართა გენდერული კვოტების გაუქმების კანონპროექტზე, სახალხო დამცველმა ეუთო/ოდირს მიმართა
-
-
გადახედვაფონდი ქართუ საფეხბურთო ნაკრებს, ქვეჯგუფიდან გასვლის შემთხვევაში, 30 მილიონ ლარს გადასცემს ფონდი ქართუ საფეხბურთო ნაკრებს, ქვეჯგუფიდან გასვლის შემთხვევაში, 30 მილიონ ლარს გადასცემს
-
გადახედვამილიარდობით წლის შემდეგ პირველად, სიცოცხლის ორმა ფორმამ ერთი ორგანიზმი წარმოქმნა მილიარდობით წლის შემდეგ პირველად, სიცოცხლის ორმა ფორმამ ერთი ორგანიზმი წარმოქმნა
-
გადახედვაჟურნალისტის, ია სართანიას თავდასხმის ფაქტზე, მედიის ადვოკატირების კოალიცია გამოძიებას ითხოვს ჟურნალისტის, ია სართანიას თავდასხმის ფაქტზე, მედიის ადვოკატირების კოალიცია გამოძიებას ითხოვს
-
გადახედვავაშაძე: ივანიშვილმა და მისმა დაჯგუფებამ გადაწყვიტეს, საკუთარ მოქალაქეებს კონტრაქცია გაუმართოს, რას ითხოვთ, ევროკავშირში არ შევიდეთ? ვაშაძე: ივანიშვილმა და მისმა დაჯგუფებამ გადაწყვიტეს, საკუთარ მოქალაქეებს კონტრაქცია გაუმართოს, რას ითხოვთ, ევროკავშირში არ შევიდეთ?
-
გადახედვა5-თვიანი სიჩუმის შემდეგ Voyager 1-სგან მონაცემები მივიღეთ 5-თვიანი სიჩუმის შემდეგ Voyager 1-სგან მონაცემები მივიღეთ
კომენტარები