5 თაღლითური სქემა — როგორ ავირიდოთ თავი კიბერდამნაშავეების ხრიკებისგან?
თუ სხვადასხვა ვებგვერდის დათვალიერებისას უეცრად დიდი თანხა "მოგიგია", ან თუ მეილზე კომპანიები საჩუქრის შესახებ გწერენ და თან პერსონალურ მონაცემებსაც გთხოვენ, ესე იგი კიბერდანაშაულის პოტენციური მსხვერპლი ყოფილხარ. გამომდინარე იქიდან, რომ ტექნიკა და ინტერნეტი ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია, კიბერდანაშაულიც ყოველდღიურად ვითარდება და ახალ-ახალ ფორმებს იძენს.
არ დაგავიწყდეს, რომ კიბერდამნაშავეების ამოცნობა არც ისე მარტივი საქმეა და ჩვენს მოსატყუებლად ისინი საკმაოდ ბევრ ხერხს იყენებენ. რადგან კიბერდანაშაულისგან არავინაა დაზღვეული, სტატიაში 5 ყველაზე გავრცელებულ თაღლითურ სქემას გიზიარებთ და იმასაც გირჩევთ, თუ როგორ უნდა აარიდოთ თავი კიბერთაღლითების ხრიკებს.
სქემა №1 — ვებგვერდზე განთავსებულ შენს ნივთს ყიდულობენ ან უძრავ ქონებას ქირაობენ
როცა WhatsApp-სა და Viber-ში ინტერნეტში განთავსებული ნივთის შესახებ შეკითხვას გწერენ, ალბათ, ეს ამბავი ნაკლებად გაკვირვებს. თუმცა ამ ტიპის კიბერდანაშაულის დროს, ინტერნეტთაღლითები ბარათის მონაცემებს გთხოვენ და არა ანგარიშის ნომერს, რათა ნივთის ყიდვა შეძლონ და თანხა ჩარიცხონ. რეალურად კი, ისევ პირადი მონაცემების გაგებასა და მითვისებას ცდილობენ.
იგივე ხდება, როცა უძრავი ქონების გაყიდვა ან გაქირავება გვსურს და ვებგვერდებზე ჩვენს საკონტაქტო ტელეფონის ნომერს ვუთითებთ. კიბერთაღლითები კი სწორედ ამას იყენებენ და თანხის ჩასარიცხად ბარათის მონაცემებს ან პირდაპირ გთხოვენ, ან ვითომ ბანკის გზავნილის ბმულს გიგზავნიან, რომელიც პირადი მონაცემების შევსებას ითხოვს. ორივე შემთხვევაში თუ მათ ინსტრუქციებს მიჰყვები, მახეში მარტივად გაებმები.
რჩევა:
კარგად დააკვირდი შეტყობინების შინაარს და გახსოვდეს, რომ გაყიდული ნივთის საფასურის მისაღებად მხოლოდ ანგარიშის ნომრის გაზიარებაა საჭირო და არა — ბარათის ნომრის, ვადის გასვლის თარიღისა და უსაფრთხოების კოდის. გარდა ამისა, თუ Mymarket-ით სარგებლობ, უნდა იცოდე, რომ მას არ აქვს მომსახურება ან ვებგვერდი, სადაც ნივთის გასაყიდად ბარათის მონაცემების — მისი 16-ნიშნა ნომრის, ვადის გასვლის თარიღისა და უსაფრთხოების კოდის შეყვანა დაგჭირდება. აქ ვაჭრობისთვის მხოლოდ ანგარიშის ნომერი დაგჭირდება და თუ ვინმე პირად მონაცემებს გთხოვს, ესე იგი კიბერდანაშაულის შემთხვევასთან გაქვს საქმე.
ასევე, არასდროს გადახვიდე საეჭვო ბმულებზე და რაც მთავარია, არ შეიყვანო შენი პირადი მონაცემები! თუ შეტყობინების ავტორის ინსტრუქციას მიჰყვები, ის შენს პირად მონაცემებს მოიპოვებს, და მიითვისებს შენს იდენტობას. ისევ გახსოვდეს, რომ თანხის ჩასარიცხად საბანკო ანგარიშის ნომერი სრულიად საკმარისია!
სქემა №2 — ნაცნობი კომპანია გთხოვს, რომ უსაფრთხოებისთვის პაროლი განაახლო
ასეთ დროს ის კომპანია, რომლითაც მანამდეც გისარგებლია, ტელეფონზე ან სხვა სოციალურ ქსელებში SMS გწერს და გთხოვს, რომ პაროლი დაუყოვნებლივ უნდა განაახლო. ამისთვის კი კონკრეტულ ბმულს გიგზავნის და გადასვლას გთხოვს. არ არის რთული მისახვედრი, რომ ბმულზე გადასვლითა და პაროლის შეცვლით მთელ ინფორმაციას თაღლითებს აძლევ.
რჩევა:
დააკვირდი იმ კომპანიის სახელს, რომლისგანაც შეტყობინებას იღებ. კიბერდანაშაულის დროს კომპანიის დასახელება მხოლოდ ერთი სიმბოლოთი განსხვავდება რეალური კომპანიის სახელისგან, რაც რთული შესამჩნევია. იგივე ხდება მათ მიერ გამოგზავნილი ვებგვერდის ბმულის შემთხვევაშიც — გაყალბებული ვებგვერდის მისამართი შეიძლება მხოლოდ ერთი სიმბოლოთი განსხვავდებოდეს რეალურისგან.
სქემა №3 —საოცნებო ნივთს ნაცნობ ვებგვერდზე ძალიან იაფად გთავაზობენ
ერთი შეხედვით, ამაში უცნაური არაფერია და კიბერთაღლითები სწორედ ამით სარგებლობენ. ისინი ცნობილი ვებგვერდების მსგავს ვერსიებს ძალიან მარტივად ქმნიან, რომლებზეც სინამდვილეში არაფერი იყიდება. მომხმარებელი სასურველი ნივთის შესაძენად თანხას რიცხავს, რეალურად კი არაფერს ყიდულობს.
რჩევა:
ონლაინვაჭრობისას თანხის გადახდამდე ყველაფერი დეტალურად უნდა შეამოწმო. მაგალითად, ონლაინ მაღაზია Mymarket.ge ქართულ ბაზარზე საკმაოდ ცნობილია, თუმცა თაღლითები მიმსგავსებულ ვებგვერდებს ქმნიან და მომხმარებლებს ატყუებენ. კარგად დააკვირდი ვებგვერდის მისამართს, რადგან გარეგნული მსგავსების მიუხედავად, ერთი ან რამდენიმე ასო მაინც იქნება შეცვლილი.
თუ Mymarket.ge-ის მსგავს ვებგვერდზე ტრანსპორტირების სერვისისთვის ბარათის მონაცემებს გთხოვენ, მაშინ კიბერთაღლითობას აქვს ადგილი. რეალურად, Mymarket.ge-ზე ხელმისაწვდომია მეორადი ნივთების ტრანსპორტირების სერვისი, თუმცა მის გამოსაყენებლად ბარათის ნომრის, ვადის გასვლის თარიღისა და უსაფრთხოების კოდის (CVV) ჩაწერა საჭირო არაა.
სქემა №4 — უცხოური ნომერი გირეკავს და კანონდარღვევისთვის ჯარიმის გადახდას გთხოვს
სატელეფონო ზარები პირადი მონაცემებისა და ფულის გამოძალვის ერთ-ერთი საშუალებაა. როცა უცხოური ნომერი გირეკავს და კანონდარღვევის შესახებ გაცნობებს, ამ დროს შენი დაბნევა და შეშინება სურთ. იმისათვის, რომ კანონდარღვევას მცირე ჯარიმით გადაურჩე, თანხის ჩარიცხვას გთავაზობენ, რეალურად კი არაფერი დაგიშავებია.
რჩევა:
გახსოვდეს, რომ მოქალაქეებს პოლიციიდან ან სახელმწიფო ორგანოდან დაკავშირებისას დაუყოვნებლივ ჯარიმის გადახდას არავინ მოსთხოვს. საუკეთესო შემთხვევაში, უცხოურ ან დაფარულ ნომერს არ უნდა უპასუხო, თუ მსგავს ზარს არ ელოდები. პასუხის შემდეგ კი, თუ მსგავს შემოთავაზებას მოისმენ, შეგიძლია ზარი მაშინვე გათიშო და მომხდარის შესახებ პოლიციას აცნობო.
სქემა №5 — ნაცნობი ორგანიზაცია გწერს, რომ მეილზე მიბმული ფაილი გადმოწერო
ერთი შეხედვით, აქ რა პრობლემა უნდა იყოს? ალბათ, საჭიროა, რომ როგორც მომხმარებელმა, მიბმული ფაილი აუცილებლად გახსნა და ამიტომაც გიგზავნიან. არა, რეალობა ეს სულაც არ არის და ფაილის გადმოწერით შენს მოწყობილობასა და პირად ინფორმაციაზე წვდომას უცხო ადამიანს აძლევ.
რჩევა:
პირველ რიგში, დააკვირდი მეილის გამომგზავნის მისამართს, რომელიც უმეტესად მხოლოდ რამდენიმე სიმბოლოთი განსხვავდება რეალური ორგანიზაციის მეილისგან. ამასთანავე, არასდროს გახსნა მეილზე მიბმული საეჭვო ფაილები და არც საეჭვო ბმულებზე გადახვიდე. თუ მეილს საეჭვოდ ჩათვლი, ყოველთვის შეგიძლია კომპანიას ნომრის ან იმ მეილის მეშვეობით დაუკავშირდე, რომელიც ოფიციალურ გვერდებზე აქვს მითითებული და გაარკვიო, შეტყობინება მათ ეკუთვნოდათ თუ არა.
-
გადახედვაატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს ატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს
-
გადახედვავცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო ვცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო
-
გადახედვამეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს მეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს
-
გადახედვაLIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა LIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა
-
გადახედვა126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს 126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს
-
გადახედვაკროსვორდი: გამოიცანი ევროპის ქალაქი ღირშესანიშნაობით კროსვორდი: გამოიცანი ევროპის ქალაქი ღირშესანიშნაობით
-
-
-
გადახედვაჰაბლის მონაცემებში 1000-ზე მეტი ახალი ასტეროიდი აღმოაჩინეს ჰაბლის მონაცემებში 1000-ზე მეტი ახალი ასტეროიდი აღმოაჩინეს
-
გადახედვაშსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა შსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა
-
გადახედვამანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა მანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა
-
გადახედვასანქციები ივანიშვილს და უვიზო რეჟიმის პუნქტების გადახედვა — ევროპარლამენტმა საქართველოზე რეზოლუცია შესწორებებით მიიღო სანქციები ივანიშვილს და უვიზო რეჟიმის პუნქტების გადახედვა — ევროპარლამენტმა საქართველოზე რეზოლუცია შესწორებებით მიიღო
-
გადახედვანიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს ნიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს
-
გადახედვათვითმკვლელობამდე მიყვანის და ადევნების ფაქტებზე ერთ პირს ბრალდება წარედგინა თვითმკვლელობამდე მიყვანის და ადევნების ფაქტებზე ერთ პირს ბრალდება წარედგინა
-
გადახედვა"ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს "ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს
-
გადახედვაჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა ჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა
-
გადახედვადააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს დააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს
-
გადახედვარამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა რამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა
-
გადახედვაემა სტოუნს უნდა, თავისი ნამდვილი სახელი დავუძახოთ ემა სტოუნს უნდა, თავისი ნამდვილი სახელი დავუძახოთ
-
გადახედვახატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად ხატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე როგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე
კომენტარები