ფეისბუქი ქართულად გვასწავლის, როგორ ამოვიცნოთ ყალბი ამბები 10 მარტივი გზით
"10 რჩევა ყალბი ამბების გამოსაცნობად", - ასე ჰქვია ფეისბუქის მიერ ქართულ ენაზე გავრცელებულ ონლაინ-ბროშურას, რომელიც მობილურ აპლიკაციაში შესაძლოა თქვენც დაგხვდათ.
"ყალბი ამბების შემჩნევა შესაძლებელია. ჩვენი მიზანია მათი გავრცელების შეზღუდვა, რისთვისაც გთავაზობთ ნამდვილი და ყალბი ამბების გარჩევის რამდენიმე გზას", - წერია პოსტში, რომელიც რეკლამაშიცაა ჩაშვებული.
აღნიშნული ბროშურა ფეისბუქმა თავდაპირველად 2017 წლის 6 აპრილს ინგლისურ ენაზე გაავრცელა. ამას წინ უძღოდა ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ არსებული კრიტიკა ფეისბუქის მისამართით იმის შესახებ, რომ სოციალურმა ქსელმა ყალბი ამბებისგან საკუთარი მომხმარებლების დაცვა ვერ შეძლო. ეს კი რუსეთის პროპაგანდისტულმა მანქანამ დონალდ ტრამპის სასიკეთოდ გამოიყენა.
ბროშურა 14 ქვეყანაში ფეისბუქის მილიონობით მომხმარებელმა ნახა. კომპანია მაშინ აცხადებდა, რომ ბროშურა ფეისბუქის მთავარ გვერდზე პირველ ამბად რამდენიმე დღის განმავლობაში გამოჩნდებოდა. ის ასევე ხელმისაწვდომია ფეისბუქის დახმარების ცენტრში.
მაშ ასე, გაეცანით ფეისბუქის 10 რჩევას ყალბი ამბების გამოსაცნობად ახლა უკვე ქართულ ენაზე.
1. იყავით სკეპტიკურები სათაურების მიმართ
ყალბი ამბის სათაური ხშირად მთლიანად მთავრული ასოებით წერია და ბევრ ძახილის ნიშანს იყენებს. თუ შოკისმომგვრელი სათაური არადამაჯერებლად ჟღერს, სავარაუდოდ, ის არც უნდა დაიჯეროთ.
2. კარგად დააკვირდით ბმულს
ყალბი ამბების გამავრცელებელი ბევრი საიტი ახალი ამბების ნამდვილი წყაროების იმიტირებას ცდილობს. დააკვირდით ბმულს, თუ იგი ჰგავს ახალი ამბების რომელიმე სააგენტოს ბმულს, მაგრამ მცირედით განსხვავდება მისგან, ეს შესაძლოა ყალბი ამბის მანიშნებელი იყოს.
3. შეისწავლეთ წყარო
დარწმუნდით, რომ ამბავს ისეთი წყარო ავრცელებს, რომლის რეპუტაციასაც ენდობით; თუ ამბავს თქვენთვის უცნობი ორგანიზაცია ავრცელებს, შეამოწმეთ მათი "ჩვენ შესახებ" განყოფილება, რათა მეტი გაიგოთ ამ ორგანიზაციაზე.
4. ყურადღება მიაქციეთ უჩვეულო ფორმატირებას
ყალბი ამბების გამავრცელებელ ბევრ საიტზე ორთოგრაფიული შეცდომები ან უცნაური წყობა შეგხვდებათ. თუ ამ ნიშნებს შეამჩნევთ, ტექსტი კიდევ უფრო მეტი ყურადღებით წაიკითხეთ.
5. ყურადღება მიაქციეთ ფოტოებს
ხშირად ყალბ ამბებს თან ასევე ყალბი გამოსახულება ახლავს. ზოგჯერ ფოტო ან ვიდეო შეიძლება თავისთავად ნამდვილი იყოს, მაგრამ არანაირ კავშირში არ იყოს ამბავთან. მოძებნეთ გამოსახულება საძიებო სისტემის დახმარებით, რომ გაიგოთ, საიდან არის ის აღებული.
6. დააკვირდით თარიღებს
ყალბი ამბავი შეიძლება შეიცავდეს ურთიერთგამომრიცხავ თარიღებს, ან მოვლენებს დროში უკუღმა განალაგებდეს.
7. შეამოწმეთ დამადასტურებელი ინფორმაცია
შეამოწმეთ მოყვანილი წყაროები მათ სანდოობაში დასარწმუნებლად. წყაროების არარსებობა ან დაუსახელებელ ექსპერტიზებზე დაყრდნობა ყალბი ამბის ნიშანი შეიძლება იყოს.
8. გადახედეთ სხვა ცნობებს
თუ ამბავს არც ერთი სხვა წყარო არ გადმოსცემს, ეს შეიძლება მის სიყალბეზე მიუთითებდეს. თუ სიახლეს თქვენთვის სანდო რამდენიმე წყარო გადმოსცემს, უფრო მეტია ალბათობა, რომ ის ნამდვილია.
9. ხუმრობა ხომ არ არის?
ზოგჯერ ყალბი ამბისა და სატირის ერთმანეთისგან გარჩევა რთულია. შეამოწმეთ, არის თუ არა წყარო ცნობილი პაროდიებით. ხუმრობაზე სტატიის ტონი და სხვა დეტალებიც შეიძლება მიუთითებდეს.
10. ზოგი ამბავი განზრახ ყალბია
კრიტიკულად შეაფასეთ წაკითხული ამბები და მხოლოდ იმ შემთხვევაში გაუზიარეთ სხვებს, თუ მათ უტყუარობაში დარწმუნებული ხართ.
-
გადახედვასაიდან იგებს Google Maps, რომ გზა გადაკეტილია? საიდან იგებს Google Maps, რომ გზა გადაკეტილია?
-
გადახედვა4 წელი გულით ვცდილობდი, დამემტკიცებინა ხალხისთვის, რომ პარლამენტში ხელფასის ასაღებად არ ვიყავი, მაგრამ ახლა ვუერთდებით ბოიკოტს — ელისაშვილი 4 წელი გულით ვცდილობდი, დამემტკიცებინა ხალხისთვის, რომ პარლამენტში ხელფასის ასაღებად არ ვიყავი, მაგრამ ახლა ვუერთდებით ბოიკოტს — ელისაშვილი
-
გადახედვადაკავებულ ლაზარე გრიგორიადისს დაზიანებები აქვს სახისა და თავის არეში — ადვოკატი დაკავებულ ლაზარე გრიგორიადისს დაზიანებები აქვს სახისა და თავის არეში — ადვოკატი
-
გადახედვაბაიდენის პრესსპიკერი: თუ ამ კანონმდებლობას საბოლოოდ მიიღებენ, ეს გვაიძულებს, ფუნდამენტურად გადავაფასოთ ურთიერთობა საქართველოსთან ბაიდენის პრესსპიკერი: თუ ამ კანონმდებლობას საბოლოოდ მიიღებენ, ეს გვაიძულებს, ფუნდამენტურად გადავაფასოთ ურთიერთობა საქართველოსთან
-
გადახედვააქციის დროს დაკავებული კონსტანტინე თოხაძე თავისუფალია აქციის დროს დაკავებული კონსტანტინე თოხაძე თავისუფალია
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ ივანიშვილი ყველაფრის სათავეშია და ამ გზას გააგრძელებს, მაშინ ვფიქრობ, ეს [სანქციები] არის ის, რასაც განვიხილავთ ო'ბრაიენი: თუ ივანიშვილი ყველაფრის სათავეშია და ამ გზას გააგრძელებს, მაშინ ვფიქრობ, ეს [სანქციები] არის ის, რასაც განვიხილავთ
-
გადახედვახვალ პარლამენტში ყვითელი დონე იმოქმედებს — რას ნიშნავს ხვალ პარლამენტში ყვითელი დონე იმოქმედებს — რას ნიშნავს
-
გადახედვა"შემაშფოთებელია იმ ძალადობრივი ქმედებების ხილვა, რასაც სამართალდამცავები იყენებენ" — იოსელიანი ქაცარავას ცემის ფაქტს ეხმიანება "შემაშფოთებელია იმ ძალადობრივი ქმედებების ხილვა, რასაც სამართალდამცავები იყენებენ" — იოსელიანი ქაცარავას ცემის ფაქტს ეხმიანება
-
გადახედვაგმირთა მოედანი გადაიკეტა გმირთა მოედანი გადაიკეტა
-
გადახედვაქაცარავას ცემის ფაქტზე, პოლიციის მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტების მუხლით გამოძიება დაიწყო — საგამოძიებო ქაცარავას ცემის ფაქტზე, პოლიციის მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტების მუხლით გამოძიება დაიწყო — საგამოძიებო
-
გადახედვარა გავიგეთ ო'ბრაიენისგან მოსალოდნელ სანქციებზე, მთავრობასთან პირისპირ საუბრებსა და აშშ-საქართველოს ურთიერთობების კარგ და ცუდ პერსპექტივებზე რა გავიგეთ ო'ბრაიენისგან მოსალოდნელ სანქციებზე, მთავრობასთან პირისპირ საუბრებსა და აშშ-საქართველოს ურთიერთობების კარგ და ცუდ პერსპექტივებზე
-
გადახედვადავით ქაცარავას ოპერაცია ჩაუტარდა — მას სახის ძვლების მოტეხილობები აქვს დავით ქაცარავას ოპერაცია ჩაუტარდა — მას სახის ძვლების მოტეხილობები აქვს
-
გადახედვაგმირთა მოედანზე მოქალაქეებმა გზის გადაკეტვა სცადეს — პოლიციამ მათი ნაწილი ძალის გამოყენებით დააკავა გმირთა მოედანზე მოქალაქეებმა გზის გადაკეტვა სცადეს — პოლიციამ მათი ნაწილი ძალის გამოყენებით დააკავა
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ კანონი არსებული ფორმით დარჩება, თუ დავინახავთ დემოკრატიის შესუსტებას, აშშ-ის მხრიდან დაწესდება შეზღუდვები ო'ბრაიენი: თუ კანონი არსებული ფორმით დარჩება, თუ დავინახავთ დემოკრატიის შესუსტებას, აშშ-ის მხრიდან დაწესდება შეზღუდვები
-
გადახედვა"ქართული კოშმარი" საქართველოს ევროინტეგრაციის შანსებს აკარგვინებს — ამბობენ დასავლელი დიპლომატები, რომლებსაც ხელისუფლება არ შეხვდა "ქართული კოშმარი" საქართველოს ევროინტეგრაციის შანსებს აკარგვინებს — ამბობენ დასავლელი დიპლომატები, რომლებსაც ხელისუფლება არ შეხვდა
-
გადახედვაშსს-მ განაცხადა, რამდენი პირი დააკავა დღეს, 14 მაისს, რუსული კანონის საპროტესტო აქციაზე შსს-მ განაცხადა, რამდენი პირი დააკავა დღეს, 14 მაისს, რუსული კანონის საპროტესტო აქციაზე
-
გადახედვააქციაზე დაკავებული დავით ქაცარავა მძიმედ არის ნაცემი — ის კლინიკაშია გადაყვანილი აქციაზე დაკავებული დავით ქაცარავა მძიმედ არის ნაცემი — ის კლინიკაშია გადაყვანილი
-
გადახედვარუსთაველის გამზირიდან სპეცრაზმი გავიდა — პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიას აქციის მონაწილეები იკავებენ რუსთაველის გამზირიდან სპეცრაზმი გავიდა — პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიას აქციის მონაწილეები იკავებენ
-
გადახედვაო'ბრაიენის ავტომობილი ქართული ოცნების სათავო ოფისში შევიდა — ტვ პირველი ო'ბრაიენის ავტომობილი ქართული ოცნების სათავო ოფისში შევიდა — ტვ პირველი
-
გადახედვამოვუწოდებთ სპეციალური დანიშნულების რაზმის თანამშრომლებს, არ შეასრულონ უკანონო ბრძანებები — საია მოვუწოდებთ სპეციალური დანიშნულების რაზმის თანამშრომლებს, არ შეასრულონ უკანონო ბრძანებები — საია
-
გადახედვასაერთაშორისო ზეწოლის მთელი არსენალია განხილვაში, ამბობს გვარამია ო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ საერთაშორისო ზეწოლის მთელი არსენალია განხილვაში, ამბობს გვარამია ო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ
კომენტარები