რატომ შეიკრიბა ათასობით გერმანელი 1951 წელს ნაცისტებისთვის სოლიდარობის გამოსაცხადებლად
70 წლის წინ, გერმანიის ქალაქ ლანდსბერგში სიკვდილისმისჯილი ნაცისტების მხარდასაჭერად ათასობით ადამიანი შეიკრიბა. ეს მოვლენა მოწმობს, რამდენად ვერ იაზრებდა დანაშაულის სიმძიმეს გერმანიაში მცხოვრები ხალხის ნაწილი.
მიუნხენის დასავლეთით, ქალაქიდან 60 კილომეტრის მოშორებით, მდებარეობს ქალაქი ლანდსბერგი ლეხზე. 1951 წლის 7 იანვარს, კვირა დღეს, საგანგებოდ გამოწყობილი 4 000-მდე ადამიანი, ანუ ქალაქის მაშინდელი მოსახლეობის თითქმის მესამედი, ბაზრის მოედანზე გავიდა. მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან ექვსი წლის შემდეგ, გერმანია ძალების აღდგენას ცდილობდა, ქვეყანაში კი ეგრეთ წოდებული ეკონომიკური სასწაული ხდებოდა.
დემონსტრანტები ირწმუნებოდნენ, რომ ქრისტიანული მიზანი ამოძრავებდათ — ისინი ითხოვდნენ, ლანდსბერგში დაპატიმრებული 28 სიკვდილისმისჯილი შეეწყალებინათ. სასიკვდილო განაჩენი ბრალდებულებს აშშ-ის სამხედრო სამართლის უწყებამ გამოუტანა, ლანდსბერგში კი მალევე გავრცელდა ხმა, რომ მისი აღსრულება ძალიან მალე იყო დაგეგმილი.
"ქალაქის მოსახლეობის ყველა ჯგუფის წარმომადგენლობა იყო შეკრებილი იმ დღეს", — იხსენებს ლანდსბერგში მდებარე ჰოლოკოსტის ევროპული მემორიალის დირექტორი, მანფრედ დაილერი, — "იქ იყო ქალაქის მერი, საბჭოს თანამშრომლები და სახელმწიფო პარლამენტის წევრებიც კი".
თუმცა, გამოცხადებული სოლიდარობა ჩვეულებრივ პატიმრებს როდი მიემართებოდათ. სიკვდილისმისჯილები იყვნენ ის ადამიანები, ვინც კაცობრიობის წინაშე ჩადენილ დანაშაულში ცნეს ბრალდებულებად. მაგალითად, მათ შორის იყო ოსვალდ პოლი, რომელიც შუცშტაფელის სამხედრო ერთეულის მთავარ ეკონომიკურ და ადმინისტრაციულ განყოფილებას ხელმძღვანელობდა, შესაბამისად, ჰოლოკოსტის მოწყობაში დიდი წვლილი მიუძღოდა.
სიკვდილიმისჯილებს შორის იყო ოტო ოლენდორფიც. იგი შუცშტაფელის შესრულებულ იმ დავალებას მეთაურობდა, რომელმაც 90 ათასზე მეტი მოქალაქის სიცოცხლე შეიწირა. 1941 წლის სექტემბერში მისმა ნაწილმა შუცშტაფელის ლიდერს, ჰაინრიხ ჰიმლერსა და რაიხის უშიშროების საბჭოს შეატყობინა, რომ მათზე მინდობილი ადგილები "ებრაელებისგან იყო გაწმენდილი". 19 აგვისტოდან 25 სექტემბრამდე 8 890 ებრაელი და კომუნისტი მოკლეს, მთლიანობაში კი დაღუპულების რაოდენობამ 17 315 შეადგინა.
პოლი და ოლენდორფი მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან მალევე დააკავეს და ასობით სხვა პატიმრის მსგავსად, ლანდსბერგში გაგზავნეს განაჩენის მოლოდინში.
ლანდსბერგი — პატარა ქალაქის მტკივნეული ისტორია
ლანდსბერგის ისტორიის გამორჩეული ნაწილი ჯერ კიდევ მეოცე საუკუნის ადრეულ წლებში იწყება. 1924 წელს აქ ადოლფ ჰიტლერი იყო დაპატიმრებული. სწორედ ტყვეობისას დაწერა მისი ცნობილი ანტისემიტური წიგნი, ჩემი ბრძოლა. ნაცისტური რეჟიმის დამყარებისა და მეორე მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ აქ საკონცენტრაციო ბანაკი შეიქმნა, სადაც 23 ათას ადამიანს გერმანული იარაღის საწარმოებლად ამუშავებდნენ. ბანაკში მოხვედრილი ადამიანების უმეტესობა აღმოსავლეთ ევროპიდან შემოყვანილი ებრაელი იყო; მუშაობის პრინციპი კი ნაცისტური სახელმწიფოსთვის დამახასიათებელი იყო — "განადგურება შრომით".
ომის დასრულების შემდეგ ათასობით ებრაელმა გაჭირვებით განაგრძო ქალაქში, ყოფილი ბარაკების ნაწილში, ცხოვრება. მათი უმეტესობა აშშ-ში ან 1948 წელს შექმნილ ისრაელის სახელმწიფოში წასვლას ელოდებოდა.
ჰოლოკოსტს გადარჩენილების საპასუხო პროტესტი
1951 წლის 7 იანვარს, როცა ჰოლოკოსტს გადარჩენილებმა ლანდსბერგის ბაზრის მოედანზე შეკრებილი ხალხის შესახებ შეიტყვეს, თავადაც გავიდნენ დემონსტრაციაზე და ნაცისტური რეჟიმის მსხვერპლებისადმი გამოხატეს სოლიდარობა.
თუმცა, მოედანზე მისვლისას მათ წამყვანი პოლიტიკური ფიგურებისგანაც მოისმინეს სოლიდარული განცხადებები დამნაშავეებისადმი. დაილერის თქმით, "გებარდ სილოსმა, ბუნდესტაგის წევრმა, სიტყვით გამოსვლისას მკაცრად გააკრიტიკა ნიურნბერგის პროცესი და განაცხადა, რომ ამერიკელების გადაწყვეტილება კანონთან შეუსაბამობაში იყო".
ლიდერების სიტყვით გამოსვლებს მოსდევდა შეძახილები შეკრებილ ხალხში: "განდევნეთ ებრაელები!" და "წადით პალესტინაში!".
ეპოქის იდეა, რომელიც 70 წლის შემდეგაც ცოცხლობს
და მაინც, რამ აიძულა ათასობით მოქალაქე — გარდა გერმანელებს შორის ისევ ფართოდ გავრცელებული ანტისემიტიზმისა — სოლიდარობა გამოეხატათ დანაშაულებრივი რეჟიმის შემოქმედებისადმი? მანფრედ დაილერი აღნიშნავს, რომ ეს დანაშაულის ცნების უარყოფა იყო, რომელიც ომისშემდგომ გერმანიაში გამეფებულიყო.
"იმ დროისათვის ბევრი ადამიანი ამერიკელებს ოკუპანტებად ხედავდა, მიუხედავად იმისა, რომ ფედერაციული რესპუბლიკა უკვე შექმნილიყო. ხალხს კი მიაჩნდა, რომ გერმანიის ომის დანაშაულებები ამერიკულ ოკუპაციას ჯობდა", — ამბობს დაილერი.
დემონსტრაციაზე შეკრებილებს სიტყვით მიმართა რიხარდ იეგერმა, რომელმაც 28 სიკვდილისმისჯილის განაჩენს არაქრისტიანული ქმედება უწოდა. რამდენიმე წლის შემდეგ კი, როცა იგი იუსტიციის მინისტრი გახდა, თავად უჭერდა მხარს კანონმდელობაში სიკვდილით დასჯის შემოღებას. ამისთვის მან მეტსახელიც კი მიიღო — Kopf ab Jaeger — რაც სიტყვასიტყვით "თავი მოკვეთეთ იეგერს" ნიშნავს.
ლანდსბერგერების ნაწილისათვის, როგორც, მაგალითად, მანფრედ დაილერისთვის, იმ ეპოქის იდეა 70 წლის შემდეგაც ცოცხლობს.
"როცა გამოკითხვებს ვუყურებ, როგორი გამოხმაურება აქვს AfD-ის (ულტრამემარჯვენე პარტია გერმანიაში) ქმედებებს და როცა ვუსმენ მათ სლოგანებს, ნაცისტური პერიოდი მახსენდება. ვიტყოდი, რომ მოსახლეობის 20 პროცენტი დღესაც იზიარებს იმ ეპოქის იდეას".
ამ აზრს ეთანხმება ანგელა მერკელიც, რომელმაც გასულ წელს განაცხადა, რომ გერმანიაში "ანტისემიტიზმი და რასიზმი არასდროს გამქრალა" და მეტიც, ეს იდეა უფრო "ხილვადი გახდა და შეზღუდვის გარეშე ვრცელდება".
მიუხედავად საპასუხო პროტესტისა, ნაცისტების მხარდამჭერი დემონსტრანტების მოთხოვნა მაინც გაიზიარეს. 28 სიკვდილმისჯილიდან მხოლოდ 7 მათგანის შემთხვევაში აღსრულდა განაჩენი — მათ შორის იყვნენ პოლი და ოლენდორფი. ფედერაციული რესპუბლიკის ისტორიაში ისინი ბოლო პატიმრები იყვნენ, ვინც სიკვდილით დასაჯეს.
ცივი ომის პერიოდში ქვეყნისათვის ახალი ეპოქა დაიწყო. აშშ-სთვის მთავარ მტრად საბჭოთა კავშირი იქცა, გერმანია კი მოკავშირე გახდა. ამ პროცესმა ბევრ ყოფილ ნაცისტს შესაძლებლობა მისცა, ომისშემდგომი ქვეყნის პოლიტიკასა და ბიზნესსექტორში მნიშვნელოვანი პოზიციები დაეკავებინათ.
-
გადახედვამშვენიერაძე: Airsoft ვისაც უთამაშია, ხომ ყველა ხვდება რა არის ფოტოზე? სათამაშო იარაღები, რომლებიც პატარა პლასტმასის ბურთებს ისვრის მშვენიერაძე: Airsoft ვისაც უთამაშია, ხომ ყველა ხვდება რა არის ფოტოზე? სათამაშო იარაღები, რომლებიც პატარა პლასტმასის ბურთებს ისვრის
-
გადახედვაყველას ვაფრთხილებ, ცეცხლს ეთამაშებიან, ძალიან ფრთხილად იყვნენ — კალაძე ყველას ვაფრთხილებ, ცეცხლს ეთამაშებიან, ძალიან ფრთხილად იყვნენ — კალაძე
-
გადახედვაათონელის ქუჩაზე, ევროპის დღის აღსანიშნავი კონცერტი, ჭავჭავაძის გამზირზე განვითარებული პროცესების გამო შეწყდა — პრეზიდენტის ადმინისტრაცია ათონელის ქუჩაზე, ევროპის დღის აღსანიშნავი კონცერტი, ჭავჭავაძის გამზირზე განვითარებული პროცესების გამო შეწყდა — პრეზიდენტის ადმინისტრაცია
-
გადახედვაუჩა აბაშიძის დაკავების შესახებ შსს განცხადებას ავრცელებს უჩა აბაშიძის დაკავების შესახებ შსს განცხადებას ავრცელებს
-
გადახედვანოდარ მელაძე — ტელეკომპანია პირველთან არის ჩასაფრება, გარე ტერიტორიაზე დგას 2 ჯიპი, ნიღბიანი ადამიანებით ნოდარ მელაძე — ტელეკომპანია პირველთან არის ჩასაფრება, გარე ტერიტორიაზე დგას 2 ჯიპი, ნიღბიანი ადამიანებით
-
გადახედვაიმედი წამყვანებმა დატოვეს — რა ვიცით იმედი წამყვანებმა დატოვეს — რა ვიცით
-
გადახედვაჭავჭავაძეზე დაკავებულებიდან ერთ-ერთი "შენი დილის" თანაწამყვანი, ლევან აბდუშელიშვილია ჭავჭავაძეზე დაკავებულებიდან ერთ-ერთი "შენი დილის" თანაწამყვანი, ლევან აბდუშელიშვილია
-
გადახედვაპოლიციამ თბილისში, ჭავჭავაძის გამზირზე მოქალაქეები დააკავა პოლიციამ თბილისში, ჭავჭავაძის გამზირზე მოქალაქეები დააკავა
-
გადახედვაბორის ჩელე ყურუა: მცემეს, მეც ვურტყი, მაგრამ ყველას რაღაცა ეჭირა და მომერივნენ ბორის ჩელე ყურუა: მცემეს, მეც ვურტყი, მაგრამ ყველას რაღაცა ეჭირა და მომერივნენ
-
გადახედვაზურაბ ჯაფარიძე: ჩელეს დახვდნენ სახლთან და ფიზიკურად გაუსწორდნენ ზურაბ ჯაფარიძე: ჩელეს დახვდნენ სახლთან და ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
-
გადახედვასაია საგამოძიებო უწყებებს მიმართავს: ეს ცალსახად უჩა აბაშიძის დაცვის უფლების შეზღუდვაა, რაც სისხლის სამართლის დანაშაულია საია საგამოძიებო უწყებებს მიმართავს: ეს ცალსახად უჩა აბაშიძის დაცვის უფლების შეზღუდვაა, რაც სისხლის სამართლის დანაშაულია
-
-
გადახედვა"უჩა აბაშიძეს შეუვარდა პოლიცია, არ უშვებენ ტელეფონთან, არ არეკინებენ ადვოკატთან" — აბაშიძის ყოფილი ცოლი, დოდი ხარხელი "უჩა აბაშიძეს შეუვარდა პოლიცია, არ უშვებენ ტელეფონთან, არ არეკინებენ ადვოკატთან" — აბაშიძის ყოფილი ცოლი, დოდი ხარხელი
-
გადახედვაელჩი: ევროკავშირის შემდეგი გაფართოება აუცილებლად მოხდება — საქართველოსთან ერთად თუ მის გარეშე, დამოკიდებულია მხოლოდ საქართველოს მოსახლეობაზე ელჩი: ევროკავშირის შემდეგი გაფართოება აუცილებლად მოხდება — საქართველოსთან ერთად თუ მის გარეშე, დამოკიდებულია მხოლოდ საქართველოს მოსახლეობაზე
-
გადახედვამთავრობის წარმომადგენლები ევროპის დღისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაზე, მიწვევის მიუხედავად, არ მივიდნენ მთავრობის წარმომადგენლები ევროპის დღისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაზე, მიწვევის მიუხედავად, არ მივიდნენ
-
გადახედვაგოჩა ჯავახიშვილი: მე ვეღარ ვხედავ ჩემს როლსა და რესურსს ამ მიმართულებით: ევროპისკენ მივდიოდე და ევროპისგან ვიცავდე თავს გოჩა ჯავახიშვილი: მე ვეღარ ვხედავ ჩემს როლსა და რესურსს ამ მიმართულებით: ევროპისკენ მივდიოდე და ევროპისგან ვიცავდე თავს
-
გადახედვატოივო კლაარი: საით მიდიხარ, საქართველო? ტოივო კლაარი: საით მიდიხარ, საქართველო?
-
გადახედვაკასრაძე: ციხის კადრებმა გადაწყვიტა წინა ხელისუფლების ბედი, მაშინ რასაც აპროტესტებდით, დღეს რატომ არ აპროტესტებთ იმას? კასრაძე: ციხის კადრებმა გადაწყვიტა წინა ხელისუფლების ბედი, მაშინ რასაც აპროტესტებდით, დღეს რატომ არ აპროტესტებთ იმას?
-
გადახედვარუსული კანონის მესამე საკომიტეტო მოსმენა ორშაბათს, 13 მაისს, 9 საათზე დაიწყება რუსული კანონის მესამე საკომიტეტო მოსმენა ორშაბათს, 13 მაისს, 9 საათზე დაიწყება
-
გადახედვანონა ქურდოვანიძე: რა უნდა იცოდეთ, თუ უცხო ნომრიდან დაგირეკეს, მოგაყენეს სიტყვიერი შეურაცხყოფა ან დაგემუქრნენ ნონა ქურდოვანიძე: რა უნდა იცოდეთ, თუ უცხო ნომრიდან დაგირეკეს, მოგაყენეს სიტყვიერი შეურაცხყოფა ან დაგემუქრნენ
კომენტარები