Szomorú Vasárnap (პირქუში კვირადღე), ანუ „უნგრელი თვითმკვლელების სიმღერა“
Gloomy Sunday მუსიკის ისტორიაში ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე ტრაგიკული სიმღერაა. ამ სიმღერაზე დაგროვილი ისტორიები ისეთია, მათზე თავისუფლად შეიძლება მისტიკური თრილერის ჟანრის სერიალის გადაღება, მით უმეტეს, რომ სინამდვილე და მოგონილი ამბები ხშირად ერთმანეთშია აზელილი. „პირქუში კვირადღე“ შეასრულეს ისეთმა დიდებულმა მუსიკოსებმა, როგორებიც არიან: ბილი ჰოლიდეი, სარა ვონი, რეი ჩარლზი, ელვის კოსტელო, მარკ ალმონდი, სერჟ გინსბური, დიამანდა გალასი, შინედ ო’კონორი, ბიორკი და უამრავი სხვა. სულ 90-მდე ოფიციალური გადამღერებული ვერსია არსებობს. სიმღერა ძალიან ლამაზია, თუმცა, რა თქმა უნდა, მეტად სევდიანიც.
ურბანული ლეგენდების მიხედვით: ერთმა კაცმა სიკვდილის წინ წერილი დატოვა სიმღერის ტექსტით; რამდენიმე ადამიანს გარდაცვალების შემდეგ ხელში Szomorú Vasárnap-ის ნოტები აღმოუჩინეს; საკონცენტრაციო ბანაკში გერმანელმა ჯარისკაცმა ებრაელ ტყვე მევიოლინეს ამ სიმღერის შესრულება სთხოვა და მისი მოსმენის შემდეგ მალე გარდაიცვალა; ერთმა მდივანმა ქალმა თავი გაზით მოიწამლა, მის სხეულთან იპოვეს სიმღერის ნოტები და თხოვნა, დაკრძალვაზე ეს მუსიკა დაეკრათ და ა.შ.... თუმცა, ყველაზე მთავარი მაინც ისაა, რომ თავად Gloomy Sunday-ის კომპოზიტორმაც სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა.
სიმღერის შექმნაც ლეგენდის საბურველშია გახვეული. ერთი რამ ეჭვგარეშეა, რომ „პირქუში კვირადღის“ უნგრული ორიგინალი პიანისტმა და კომპოზიტორმა რეჟე შერეშმა დაწერა 1932 წელს და ზუსტად ერთი წლის თავზე გამოაქვეყნა. ერთ-ერთი ვერსიის თანახმად, თავდაპირველად სიმღერას „სამყარო აღსასრულისკენ მიექანება“ ერქვა. იგი ომს, მსოფლიოს დასასრულს ეძღვნებოდა და სიმღერის ბოლოსკენ კაცობრიობის ცოდვებს აღწერდა. სიტყვების ავტორიც შერეშია, თუმცა ტექსტი ზედმეტი პესიმიზმის გამო დაიწუნეს. შეცვლილი მეორე ტექსტის ავტორი ბუდაპეშტელი ჟურნალისტი ლასლო იავორია. თუმცა ბოლომდე გაურკვეველია, ვის ეძღვნება სიმღერის ტექსტი – შერეშის თუ იავორის გოგონას. სამაგიეროდ ცხადია, რომ სიმღერა საყვარელ გოგონასთან სამუდამო განშორებაზეა, ამიტომაც აპირებს გმირი თავისი ცხოვრება თვითმკვლელობით დაასრულოს.
სიმღერის გამოსვლის შემდეგ დაიწყო მთელი ისტერია. გადმოცემის თანახმად, გამოქვეყნების შემდეგ 18 სუიციდის შემთხვევაში სწორედ Szomorú Vasárnap აღმოჩნდა გარეული, დაუმტკიცებელი მონაცემების მიხედვით კი, მან რამდენიმე ასეულ თვითმკვლელობის შემთხვევაზე იქონია ზეგავლენა. ცხედრებთან პოულობდნენ „პირქუში კვირადღის“ ნოტებს ან ტექსტს. ერთ-ერთი სასტიკი ლეგენდის თანახმად, კომპოზიტორი რეჟე შერეში შეეცადა დაბრუნებულიყო იმ გოგონასთან, ვისაც თავისი ნაწარმოები მიუძღვნა. თუმცა გაირკვა, რომ გოგონამაც სხვა თვითმკვლელების ბედი გაიზიარა და მასაც ხელში ქაღალდის ნაგლეჯი ეკავა, რომელზე სიმღერის სახელწოდება ეწერა. საქმე იქამდე მივიდა, რომ უნგრეთში სიმღერა საერთოდ აკრძალეს.
ამ დროს Szomorú Vasárnap-მა ამერიკასა და ინგლისშიც ჩააღწია და Gloomy Sunday-დ გადაიქცა. პირველმა თარგმანმა სუიციდის ფაქტი ვერ გააქარწყლა და ამიტომ სიმღერას ძალიან უხეშად გაუკეთეს ქვესათაური – „უნგრელი თვითმკვლელების პოპულარული სიმღერა“. ალბათ არაა გასაკვირი, რომ სიმღერის თანმხლებმა ურბანულმა ლეგენდამ იგი ოკეანეს გაღმაც ძალიან პოპულარული გახადა. ამ დროს, გაერთიანებულ სამეფოში „პირქუში კვირადღე“ უბრალოდ დაბლოკეს და 2002 წლამდე BBC-ს რადიოსადგურებში არასდროს აჟღერებულა. მიუხედავად ამისა, ინსტრუმენტული ვერსია თავისუფლად ხვდებოდა ეთერში. ისე, უნდა ითქვას, რომ ამერიკაშიც რამდენჯერმე სცადეს სიმღერის აკრძალვა, – რადიოწამყვანებიც წუწუნებდნენ, სიმღერა „ზედმეტად დეპრესიულიაო“, თუმცა შტატებში ბლოკირებას იგი მაინც გადაურჩა.
როგორც ზემოთ აღვნიშნე, კომპოზიტორმა რეჟე შერეშმაც თავი მოიკლა. ეს 1968 წელს მოხდა. მან დატოვა წერილი, სადაც საუბრობდა სუიციდის მიზეზზეც. მისი სიტყვების თანახმად, იგი მიხვდა, რომ Szomorú Vasárnap-ზე უკეთესს ვეღარასოდეს დაწერდა, რადგან სწორედ ამ სიმღერაში ჩადო თავისი გულის ყველა იმედგაცრუება და მთელი ტკივილი. მისი აზრით, ამ სიმღერას მსგავსი ეფექტი არ უნდა მოეხდინა, პირიქით, „პირქუშ კვირადღეს“ ადამიანი განცდების იმ მაღალ ხარისხამდე უნდა მიეყვანა, რომლის იქითაც დაიწყებოდა გზა უკან, – სიხარულისკენ და შვებისკენ...
ისტორიაში არა ერთი მსგავსი ფაქტი არსებობს, როდესაც ლიტერატურული, კინემატოგრაფიული ნაწარმოები, თუ სატელევიზიო პროგრამა ადამიანების მასობრივი სიკვდილის მიზეზი გამხდარა. ამ მოვლენას 1970-იან წლებში ამერიკელმა სოციოლოგმა „ვერტერის ეფექტი“ უწოდა, რომელიც იოჰან ვოლფგანგ გოეთეს ნაწარმოების, „ახალგაზრდა ვერტერის ვნებების“ მიხედვით შეარქვა. დღევანდელი მკვლევარები ამ სიმღერის მიერ გამოწვეულ „ვერტერის ეფექტს“ უკავშირებენ 1930-იანი წლების „დიდ დეპრესიად“ წოდებულ მსოფლიოს ეკონომიკურ კრიზისს, რომელიც ადამიანებზე ძალიან დამთრგუნველად მოქმედებდა და ამას „პირქუში კვირადღის“ მელანქოლიური განწყობა კიდევ უფრო ამძაფრებდა.
მიჩნეულია, რომ ლეგენდარული ბილი ჰოლიდეის ნამღერი „პირქუში კვირადღე“ ამ სიმღერის ერთ-ერთი საუკეთესო გადამღერებული ვერსიაა. Youtube-ზე 1930-იანი წლების უნგრულ ორიგინალსაც იპოვით, თუმცა პირადად მე ყველაზე მეტად მაინც ბიორკის შესრულებული ეს ვერსია მომწონს.
-
გადახედვანათია მეზვრიშვილი: “ქართული ოცნება” უკვე დამარცხებულია, მორიგი სიგიჟე გამოაქვეყნეს, თავს იმშვიდებენ ნათია მეზვრიშვილი: “ქართული ოცნება” უკვე დამარცხებულია, მორიგი სიგიჟე გამოაქვეყნეს, თავს იმშვიდებენ
-
გადახედვაანტიკორუფციული ბიუროს ბიუჯეტი 3 მილიონი ლარით იზრდება ანტიკორუფციული ბიუროს ბიუჯეტი 3 მილიონი ლარით იზრდება
-
გადახედვაგიორგი კალანდარიშვილი: დღეს დასრულდა ამომრჩეველთა ერთიან სიებში გადამოწმების ვადა გიორგი კალანდარიშვილი: დღეს დასრულდა ამომრჩეველთა ერთიან სიებში გადამოწმების ვადა
-
გადახედვარუსი მესაზღვრეები ირან-სომხეთის საზღვარს ტოვებენ რუსი მესაზღვრეები ირან-სომხეთის საზღვარს ტოვებენ
-
გადახედვარაფაელ გლუკსმანი: "ქართული ოცნება" ერს რუსულ კოშმარში დაბრუნებით ემუქრება რაფაელ გლუკსმანი: "ქართული ოცნება" ერს რუსულ კოშმარში დაბრუნებით ემუქრება
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე: მხარს ვუჭერთ, რომ ზურაბიშვილი გახდეს შემდეგ ვადაში პრეზიდენტი მამუკა ხაზარაძე: მხარს ვუჭერთ, რომ ზურაბიშვილი გახდეს შემდეგ ვადაში პრეზიდენტი
-
გადახედვაბათუმში ცეკვის მასწავლებელმა 12 წლის მოზარდს სცემა – დაწყებულია გამოძიება ბათუმში ცეკვის მასწავლებელმა 12 წლის მოზარდს სცემა – დაწყებულია გამოძიება
-
გადახედვარიჰო ტერასი: საქართველოში მმართველი რეჟიმის ქმედებები არა უბრალოდ უნდა დავგმოთ, ძალიან ნათელი სიგნალი მივცეთ სანქციების დაწესებით — ოლიგარქ ივანიშვილით უნდა დავიწყოთ რიჰო ტერასი: საქართველოში მმართველი რეჟიმის ქმედებები არა უბრალოდ უნდა დავგმოთ, ძალიან ნათელი სიგნალი მივცეთ სანქციების დაწესებით — ოლიგარქ ივანიშვილით უნდა დავიწყოთ
-
გადახედვარასა იუკნევიჩიენე: თუ "ქართული ოცნება" გააგრძელებს ლუკაშენკოს გზას, ევროკავშირი რეაგირებას მოახდენს რასა იუკნევიჩიენე: თუ "ქართული ოცნება" გააგრძელებს ლუკაშენკოს გზას, ევროკავშირი რეაგირებას მოახდენს
-
გადახედვათბილისში საცხოვრებელ კორპუსში გაჩენილი ხანძრის შედეგად ორი ადამიანი დაშავდა თბილისში საცხოვრებელ კორპუსში გაჩენილი ხანძრის შედეგად ორი ადამიანი დაშავდა
-
გადახედვაპირის ღრუს ტესტით ბიოლოგიური ასაკის დადგენა შეგვეძლება — როგორ პირის ღრუს ტესტით ბიოლოგიური ასაკის დადგენა შეგვეძლება — როგორ
-
გადახედვაშოლცი უკრაინაზე მოსალაპარაკებლად ბაიდენს, მაკრონსა და სტარმერს უმასპინძლებს შოლცი უკრაინაზე მოსალაპარაკებლად ბაიდენს, მაკრონსა და სტარმერს უმასპინძლებს
-
გადახედვასვენ მიქსერი: სამწუხაროდ, საქართველოს ხელისუფლება ევროპული მისწრაფებების საწინააღმდეგოდ მუშაობს სვენ მიქსერი: სამწუხაროდ, საქართველოს ხელისუფლება ევროპული მისწრაფებების საწინააღმდეგოდ მუშაობს
-
გადახედვავერა იუროვა: საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი შეჩერდა ვერა იუროვა: საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი შეჩერდა
-
გადახედვარასა იუკნევიჩიენე: ევროკავშირში გაწევრიანება შეუთავსებელია მათ პოლიტიკასთან რასა იუკნევიჩიენე: ევროკავშირში გაწევრიანება შეუთავსებელია მათ პოლიტიკასთან
-
გადახედვაევროკომისიის ვიცე-პრეზიდენტი: მმართველი ოფიციალური პირები გამოვიდნენ კანონების წინადადებებით, რომელთაც ქვეყანა ამ მიზანს [ევროკავშირში გაწევრიანებას] დააშორეს. ევროკომისიის ვიცე-პრეზიდენტი: მმართველი ოფიციალური პირები გამოვიდნენ კანონების წინადადებებით, რომელთაც ქვეყანა ამ მიზანს [ევროკავშირში გაწევრიანებას] დააშორეს.
-
გადახედვასენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტი შიო: კიდევ უფრო მეტი ნაბიჯია გადასადგმელი, ხელისუფლებასთან ერთად, იმ მიზნამდე, რასაც შერიგება და ურთიერთმიტევება ჰქვია სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტი შიო: კიდევ უფრო მეტი ნაბიჯია გადასადგმელი, ხელისუფლებასთან ერთად, იმ მიზნამდე, რასაც შერიგება და ურთიერთმიტევება ჰქვია
-
გადახედვაიენს სტოლტენბერგი მიუნხენის უსაფრთხოების კონფერენციის თავმჯდომარე გახდება იენს სტოლტენბერგი მიუნხენის უსაფრთხოების კონფერენციის თავმჯდომარე გახდება
-
გადახედვაგალანტი: სავარაუდოდ, ნასრალას შემცვლელია მოკლული გალანტი: სავარაუდოდ, ნასრალას შემცვლელია მოკლული
-
გადახედვაშიიტური ნახევარმთვარის შემოდგომა — როგორია ირანის რეგიონული გავლენა ჰასან ნასრალას შემდეგ შიიტური ნახევარმთვარის შემოდგომა — როგორია ირანის რეგიონული გავლენა ჰასან ნასრალას შემდეგ
-
გადახედვათბილისში, ხუდადოვის ქუჩაზე საცხოვრებელი სახლი იწვის თბილისში, ხუდადოვის ქუჩაზე საცხოვრებელი სახლი იწვის
კომენტარები