Szomorú Vasárnap (პირქუში კვირადღე), ანუ „უნგრელი თვითმკვლელების სიმღერა“
Gloomy Sunday მუსიკის ისტორიაში ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე ტრაგიკული სიმღერაა. ამ სიმღერაზე დაგროვილი ისტორიები ისეთია, მათზე თავისუფლად შეიძლება მისტიკური თრილერის ჟანრის სერიალის გადაღება, მით უმეტეს, რომ სინამდვილე და მოგონილი ამბები ხშირად ერთმანეთშია აზელილი. „პირქუში კვირადღე“ შეასრულეს ისეთმა დიდებულმა მუსიკოსებმა, როგორებიც არიან: ბილი ჰოლიდეი, სარა ვონი, რეი ჩარლზი, ელვის კოსტელო, მარკ ალმონდი, სერჟ გინსბური, დიამანდა გალასი, შინედ ო’კონორი, ბიორკი და უამრავი სხვა. სულ 90-მდე ოფიციალური გადამღერებული ვერსია არსებობს. სიმღერა ძალიან ლამაზია, თუმცა, რა თქმა უნდა, მეტად სევდიანიც.
ურბანული ლეგენდების მიხედვით: ერთმა კაცმა სიკვდილის წინ წერილი დატოვა სიმღერის ტექსტით; რამდენიმე ადამიანს გარდაცვალების შემდეგ ხელში Szomorú Vasárnap-ის ნოტები აღმოუჩინეს; საკონცენტრაციო ბანაკში გერმანელმა ჯარისკაცმა ებრაელ ტყვე მევიოლინეს ამ სიმღერის შესრულება სთხოვა და მისი მოსმენის შემდეგ მალე გარდაიცვალა; ერთმა მდივანმა ქალმა თავი გაზით მოიწამლა, მის სხეულთან იპოვეს სიმღერის ნოტები და თხოვნა, დაკრძალვაზე ეს მუსიკა დაეკრათ და ა.შ.... თუმცა, ყველაზე მთავარი მაინც ისაა, რომ თავად Gloomy Sunday-ის კომპოზიტორმაც სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა.
სიმღერის შექმნაც ლეგენდის საბურველშია გახვეული. ერთი რამ ეჭვგარეშეა, რომ „პირქუში კვირადღის“ უნგრული ორიგინალი პიანისტმა და კომპოზიტორმა რეჟე შერეშმა დაწერა 1932 წელს და ზუსტად ერთი წლის თავზე გამოაქვეყნა. ერთ-ერთი ვერსიის თანახმად, თავდაპირველად სიმღერას „სამყარო აღსასრულისკენ მიექანება“ ერქვა. იგი ომს, მსოფლიოს დასასრულს ეძღვნებოდა და სიმღერის ბოლოსკენ კაცობრიობის ცოდვებს აღწერდა. სიტყვების ავტორიც შერეშია, თუმცა ტექსტი ზედმეტი პესიმიზმის გამო დაიწუნეს. შეცვლილი მეორე ტექსტის ავტორი ბუდაპეშტელი ჟურნალისტი ლასლო იავორია. თუმცა ბოლომდე გაურკვეველია, ვის ეძღვნება სიმღერის ტექსტი – შერეშის თუ იავორის გოგონას. სამაგიეროდ ცხადია, რომ სიმღერა საყვარელ გოგონასთან სამუდამო განშორებაზეა, ამიტომაც აპირებს გმირი თავისი ცხოვრება თვითმკვლელობით დაასრულოს.
სიმღერის გამოსვლის შემდეგ დაიწყო მთელი ისტერია. გადმოცემის თანახმად, გამოქვეყნების შემდეგ 18 სუიციდის შემთხვევაში სწორედ Szomorú Vasárnap აღმოჩნდა გარეული, დაუმტკიცებელი მონაცემების მიხედვით კი, მან რამდენიმე ასეულ თვითმკვლელობის შემთხვევაზე იქონია ზეგავლენა. ცხედრებთან პოულობდნენ „პირქუში კვირადღის“ ნოტებს ან ტექსტს. ერთ-ერთი სასტიკი ლეგენდის თანახმად, კომპოზიტორი რეჟე შერეში შეეცადა დაბრუნებულიყო იმ გოგონასთან, ვისაც თავისი ნაწარმოები მიუძღვნა. თუმცა გაირკვა, რომ გოგონამაც სხვა თვითმკვლელების ბედი გაიზიარა და მასაც ხელში ქაღალდის ნაგლეჯი ეკავა, რომელზე სიმღერის სახელწოდება ეწერა. საქმე იქამდე მივიდა, რომ უნგრეთში სიმღერა საერთოდ აკრძალეს.
ამ დროს Szomorú Vasárnap-მა ამერიკასა და ინგლისშიც ჩააღწია და Gloomy Sunday-დ გადაიქცა. პირველმა თარგმანმა სუიციდის ფაქტი ვერ გააქარწყლა და ამიტომ სიმღერას ძალიან უხეშად გაუკეთეს ქვესათაური – „უნგრელი თვითმკვლელების პოპულარული სიმღერა“. ალბათ არაა გასაკვირი, რომ სიმღერის თანმხლებმა ურბანულმა ლეგენდამ იგი ოკეანეს გაღმაც ძალიან პოპულარული გახადა. ამ დროს, გაერთიანებულ სამეფოში „პირქუში კვირადღე“ უბრალოდ დაბლოკეს და 2002 წლამდე BBC-ს რადიოსადგურებში არასდროს აჟღერებულა. მიუხედავად ამისა, ინსტრუმენტული ვერსია თავისუფლად ხვდებოდა ეთერში. ისე, უნდა ითქვას, რომ ამერიკაშიც რამდენჯერმე სცადეს სიმღერის აკრძალვა, – რადიოწამყვანებიც წუწუნებდნენ, სიმღერა „ზედმეტად დეპრესიულიაო“, თუმცა შტატებში ბლოკირებას იგი მაინც გადაურჩა.
როგორც ზემოთ აღვნიშნე, კომპოზიტორმა რეჟე შერეშმაც თავი მოიკლა. ეს 1968 წელს მოხდა. მან დატოვა წერილი, სადაც საუბრობდა სუიციდის მიზეზზეც. მისი სიტყვების თანახმად, იგი მიხვდა, რომ Szomorú Vasárnap-ზე უკეთესს ვეღარასოდეს დაწერდა, რადგან სწორედ ამ სიმღერაში ჩადო თავისი გულის ყველა იმედგაცრუება და მთელი ტკივილი. მისი აზრით, ამ სიმღერას მსგავსი ეფექტი არ უნდა მოეხდინა, პირიქით, „პირქუშ კვირადღეს“ ადამიანი განცდების იმ მაღალ ხარისხამდე უნდა მიეყვანა, რომლის იქითაც დაიწყებოდა გზა უკან, – სიხარულისკენ და შვებისკენ...
ისტორიაში არა ერთი მსგავსი ფაქტი არსებობს, როდესაც ლიტერატურული, კინემატოგრაფიული ნაწარმოები, თუ სატელევიზიო პროგრამა ადამიანების მასობრივი სიკვდილის მიზეზი გამხდარა. ამ მოვლენას 1970-იან წლებში ამერიკელმა სოციოლოგმა „ვერტერის ეფექტი“ უწოდა, რომელიც იოჰან ვოლფგანგ გოეთეს ნაწარმოების, „ახალგაზრდა ვერტერის ვნებების“ მიხედვით შეარქვა. დღევანდელი მკვლევარები ამ სიმღერის მიერ გამოწვეულ „ვერტერის ეფექტს“ უკავშირებენ 1930-იანი წლების „დიდ დეპრესიად“ წოდებულ მსოფლიოს ეკონომიკურ კრიზისს, რომელიც ადამიანებზე ძალიან დამთრგუნველად მოქმედებდა და ამას „პირქუში კვირადღის“ მელანქოლიური განწყობა კიდევ უფრო ამძაფრებდა.
მიჩნეულია, რომ ლეგენდარული ბილი ჰოლიდეის ნამღერი „პირქუში კვირადღე“ ამ სიმღერის ერთ-ერთი საუკეთესო გადამღერებული ვერსიაა. Youtube-ზე 1930-იანი წლების უნგრულ ორიგინალსაც იპოვით, თუმცა პირადად მე ყველაზე მეტად მაინც ბიორკის შესრულებული ეს ვერსია მომწონს.
-
გადახედვააშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერის მოადგილე: ჩვენ დამატებით ქმედებებს ვამზადებთ, მათ შორის სანქციებს აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერის მოადგილე: ჩვენ დამატებით ქმედებებს ვამზადებთ, მათ შორის სანქციებს
-
გადახედვასენატორი ბენ კარდინი და მისი ევროპელი კოლეგები ოცნებისთვის ფინანსური სანქციების დაწესებაზე საუბრობენ სენატორი ბენ კარდინი და მისი ევროპელი კოლეგები ოცნებისთვის ფინანსური სანქციების დაწესებაზე საუბრობენ
-
გადახედვაИнтер РАО: საქართველო საგანგებო სიტუაციის დროს რუსეთში ელექტროენერგიის ექსპორტისთვის მზადაა Интер РАО: საქართველო საგანგებო სიტუაციის დროს რუსეთში ელექტროენერგიის ექსპორტისთვის მზადაა
-
გადახედვასაქართველოს პრეზიდენტი სტრასბურგში "თბილისის შვიდეულს" შეხვდა საქართველოს პრეზიდენტი სტრასბურგში "თბილისის შვიდეულს" შეხვდა
-
გადახედვაკოალიცია ცვლილებებისთვის: ბერსეს ვიზიტს ოცნება პროპაგანდისტული მიზნებით იყენებს კოალიცია ცვლილებებისთვის: ბერსეს ვიზიტს ოცნება პროპაგანდისტული მიზნებით იყენებს
-
გადახედვამაკა ბოჭორიშვილი საქართველოში არაბთა გაერთიანებული საემიროების ელჩს აჰმედ ალნუაიმისს შეხვდა მაკა ბოჭორიშვილი საქართველოში არაბთა გაერთიანებული საემიროების ელჩს აჰმედ ალნუაიმისს შეხვდა
-
გადახედვაევროკავშირმა TikTok-ის წინააღმდეგ რუმინეთის არჩევნებთან დაკავშირებით გამოძიება დაიწყო ევროკავშირმა TikTok-ის წინააღმდეგ რუმინეთის არჩევნებთან დაკავშირებით გამოძიება დაიწყო
-
გადახედვააქციის მონაწილეებმა რუსთაველის გამზირზე გზა გადაკეტეს აქციის მონაწილეებმა რუსთაველის გამზირზე გზა გადაკეტეს
-
გადახედვასოხუმი თბილისთან ელექტროენერგიის მიწოდების გაზრდის შესაძლებლობას განიხილავს სოხუმი თბილისთან ელექტროენერგიის მიწოდების გაზრდის შესაძლებლობას განიხილავს
-
გადახედვაევროპარლამენტი საქართველოს პრეზიდენტის სტრასბურგში გამოსვლასთან დაკავშირებით ინფორმაციას აქვეყნებს ევროპარლამენტი საქართველოს პრეზიდენტის სტრასბურგში გამოსვლასთან დაკავშირებით ინფორმაციას აქვეყნებს
-
გადახედვაკავკასიის უნივერსიტეტის სტუდენტები პარლამენტთან მიმდინარე აქციას შეუერთდნენ კავკასიის უნივერსიტეტის სტუდენტები პარლამენტთან მიმდინარე აქციას შეუერთდნენ
-
გადახედვარა მოხდა შავ ზღვაში — ნავთობპროდუქტის ჩაღვრით გამოწვეული პოტენციური ეკოლოგიური კატასტროფა რა მოხდა შავ ზღვაში — ნავთობპროდუქტის ჩაღვრით გამოწვეული პოტენციური ეკოლოგიური კატასტროფა
-
გადახედვაცესკოს განცხადება ინსტიტუციური განვითარების ფარგლებში დაწყებული რეორგანიზაციის თაობაზე ცესკოს განცხადება ინსტიტუციური განვითარების ფარგლებში დაწყებული რეორგანიზაციის თაობაზე
-
გადახედვასხვადასხვა რელიგიური და ეთნიკური ჯგუფები რესპუბლიკის მოედნიდან პარლამენტის მიმართულების მსვლელობას მართავენ სხვადასხვა რელიგიური და ეთნიკური ჯგუფები რესპუბლიკის მოედნიდან პარლამენტის მიმართულების მსვლელობას მართავენ
-
გადახედვაპინა პიჩერნო: ქართველი ხალხის ბრძოლა დემოკრატიისთვის ჩვენი ბრძოლაა პინა პიჩერნო: ქართველი ხალხის ბრძოლა დემოკრატიისთვის ჩვენი ბრძოლაა
-
გადახედვაოკუპირებული აფხაზეთი რუსეთისგან ელექტროენერგიის უფასოდ მიწოდებას ითხოვს ოკუპირებული აფხაზეთი რუსეთისგან ელექტროენერგიის უფასოდ მიწოდებას ითხოვს
-
გადახედვასახალხო დამცველი ევროპის საბჭოს გენერალურ მდივანს შეხვდა სახალხო დამცველი ევროპის საბჭოს გენერალურ მდივანს შეხვდა
-
გადახედვაკომპანიების უარის გამო, შსს-ს სპეცრაზმისა და პოლიციელებისთვის ლანჩის ტენდერი ჩაეშალა კომპანიების უარის გამო, შსს-ს სპეცრაზმისა და პოლიციელებისთვის ლანჩის ტენდერი ჩაეშალა
-
გადახედვაკიტ კელოგი იანვარში კიევსა და ევროპის რამდენიმე ქვეყანაში ვიზიტს გეგმავს კიტ კელოგი იანვარში კიევსა და ევროპის რამდენიმე ქვეყანაში ვიზიტს გეგმავს
-
გადახედვადავით ზედელაშვილი: ბატონ თადუმაძეს არ გააჩნია არსებითი უფლება, რომ მოითხოვოს ან მოლოდინი ჰქონდეს, რომ ლიეტუვამ ის თავის ტერიტორიაზე დაუშვას დავით ზედელაშვილი: ბატონ თადუმაძეს არ გააჩნია არსებითი უფლება, რომ მოითხოვოს ან მოლოდინი ჰქონდეს, რომ ლიეტუვამ ის თავის ტერიტორიაზე დაუშვას
-
გადახედვარობინ ვაგენერი: გერმანიის მთავრობა გადახედავს საქართველოსთან თანამშრომლობას რობინ ვაგენერი: გერმანიის მთავრობა გადახედავს საქართველოსთან თანამშრომლობას
კომენტარები