ეგვიპტური მუმიფიკაციის რიტუალებიდან თანამედროვე კვების ინდუსტრიამდე, დარიჩინი ერთ-ერთი უძველესი და ყველაზე ფართოდ გამოყენებადი სანელებელია. ეს ტკბილი არომატის მქონე ნივთიერება ტროპიკული ხეების გამხმარი და სურნელოვანი ქერქისგან მიიღება. საუკუნეების განმავლობაში იგი კულინარიაში, მედიცინასა და რიტუალებში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა.

საინტერესოა, რომ საერთო სახელწოდების მიუხედავად, დარიჩინი ერთგვაროვანი პროდუქტი არ არის — ბაზარზე არსებული სხვადასხვა სახეობა ქიმიური შემადგენლობითა და ეფექტით მნიშვნელოვნად განსხვავდება, რაც მომხმარებლებისთვის "ყალბი" ან ნაკლებად სასურველი ალტერნატივების პრობლემას აჩენს.

ნამდვილი დარიჩინი იმ ხის სახეობისგან მიიღება, რომელსაც Cinnamomum verum-ს ან Cinnamomum zeylanicum-ს უწოდებენ. დაფნისებრთა ოჯახის ამ მარადმწვანე მცენარის ბუნებრივი არეალი სამხრეთ აზიაში, კერძოდ შრი-ლანკაშია. ისტორიულად მას ხშირად ცეილონის დარიჩინადაც მოიხსენიებდნენ, რადგან 1972 წლამდე ბრიტანეთის კოლონიური მმართველობის პერიოდში შრი-ლანკას სახელწოდება ცეილონი იყო.

დროთა განმავლობაში, ეს სახეობა სამხრეთ აზიის გარდა, სამხრეთ ამერიკის გარკვეულ ნაწილებშიც გავრცელდა. ამ ადგილებში სტაბილურად თბილი და ნოტიო კლიმატი დარიჩინის ზრდისთვის ხელსაყრელ პირობებს ქმნის.

როგორც წესი, დარიჩინის სანელებლის მისაღებად ხეებს ორიდან ხუთ წლამდე ასაკში ჭრიან, რათა მათ ახალი ყლორტები ამოეზარდოს. მოსავალი სწორედ ამ ახალგაზრდა ტოტებისგან მიიღება. დარიჩინის დასამზადებლად, ხის ქერქს გარე შრეს აშორებენ, ხოლო შიდა, არომატულ ნაწილს საგულდაგულოდ ასუფთავებენ და თხელ შრეებად ჭრიან. მოგვიანებით ამ შრეებს აშრობენ, ხელით ახვევენ და ჩვენთვის ცნობილ ჩხირის ფორმას აძლევენ.

გაშრობის შემდეგ დარიჩინის ჩხირები მტვრევადი და ხრაშუნა ხდება, რის შემდეგაც მათ სისქისა და ხარისხის მიხედვით ყოფენ. ყველაზე მაღალი ხარისხის ჩხირები, რომლებიც "ალბას" სახელით არის ცნობილი, ძალიან თხელია და მათი წარმოება განსაკუთრებულ სიზუსტესა და ბევრ დროს მოითხოვს. დაბალი ხარისხის ნედლეული კი უმეტესად ფხვნილის სახით იყიდება.

ისტორიულად ნაზი და დახვეწილი არომატის გამო ნამდვილი დარიჩინი ერთ-ერთ ყველაზე ძვირადღირებულ სანელებლად მიიჩნეოდა. ევროპაში იგი აზიიდან აბრეშუმის გზის მეშვეობით მოხვდა და ხშირად ევროპულ ბაზარზე საწყის ფასთან შედარებით ასჯერ ძვირად ყიდდნენ.

XV–XVI საუკუნეებში დარიჩინისა და მსგავსი სანელებლებისადმი მაღალი მოთხოვნა დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების ეპოქის დაწყების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყო. მიუხედავად იმისა, რომ დღეს გლობალური ვაჭრობა გაცილებით მარტივია, მაღალი ხარისხის დარიჩინის ჩხირები კვლავ ძვირად ფასობს და ხშირად ერთი კილოგრამის ღირებულება 60 დოლარსაც კი აღწევს.

როგორც წესი, მაღალი ღირებულების პროდუქტებს ბაზარზე იაფი ალტერნატივებიც გააჩნია. კასია დარიჩინს ჩინურ დარიჩინსაც უწოდებენ და იგი იმავე ოჯახის სხვა სახეობის ხის — Cinnamomum cassia-ს — ქერქისგან მიიღება. მასთან ერთად ფართოდ გამოიყენება Cinnamomum burmannii (ინდონეზიური დარიჩინი ანუ პადანგ კასია) და Cinnamomum loureiroi (საიგონის დარიჩინი).

ამ სახეობებს ნამდვილი Cinnamomum verum-ის მსგავსი არომატი აქვს, მაგრამ განსხვავებები მაინც საგრძნობია. როგორც წესი, მათი სუნი და გემო ცეილონის ნაზ არომატთან შედარებით უფრო მკვეთრი და ნაკლებად დახვეწილია. სწორედ ამიტომ გამოცდილი მზარეულებისა და სპეციალისტებისთვის ამ სახეობების ერთმანეთისგან გარჩევა ადვილია.

დარიჩინის დამახასიათებელ არომატზე პასუხისმგებელი ცინამალდეჰიდია. ზოგიერთი კვლევის მიხედვით, ამ ნივთიერებას შეიძლება ანთების საწინააღმდეგო, ანტიბაქტერიული და სხვა დადებითი ეფექტები ჰქონდეს, მაგრამ ამის დასადასტურებლად არსებული სამეცნიერო მტკიცებულებები არასაკმარისია.

ამის მიუხედავად, დარიჩინის გამოყენებას მედიცინაში მაინც ხანგრძლივი ისტორია აქვს. ძველ ეგვიპტეში მას ბალზამირების პროცესისა და საკვების არომატიზაციისთვის იყენებდნენ. რომაელები კი დარიჩინს ძირითადად სამკურნალო საშუალებად აღიქვამდნენ. ეს მცენარე ტრადიციულ ჩინურ და აიურვედულ მედიცინაშიც მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა, რადგან მას ხშირად საჭმლის მონელების გაუმჯობესებას, სისხლის მიმოქცევის გაძლიერებასა და ინფექციების პრევენციას უკავშირებდნენ.

თანამედროვე მეცნიერება ამ მრავალსაუკუნოვან პრაქტიკებს ჯერ-ჯერობით ვერ ადასტურებს. ამის მიუხედავად, დარიჩინის სხვადასხვა კულტურაში უწყვეტი გამოყენება მიანიშნებს, რომ ეს სანელებელი მხოლოდ არომატული დანამატი არ არის და მას ადამიანისთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს.