ბრიტანული სამაუწყებლო კორპორაციის, BBC-ს, გამოძიებით, "ქართულმა ოცნებამ" მოქალაქეების წინააღმდეგ პირველი მსოფლიო ომის ქიმიური იარაღი გამოიყენა, რათა საპროტესტო აქციები დაეშალა.

BBC-ს წარმომადგენლები ქიმიური იარაღების ექსპერტებს, პოლიციის ყოფილ მაღალჩინოსნებსა და ექიმებს გაესაუბრნენ; შედეგად მტკიცებულებები მოიპოვეს იმაზე, რომ პოლიციამ სპეციალური ქიმიური აგენტი გამოიყენა, რომელიც კამიტეს სახელითაა ცნობილი. ეს იგივე ბრომობენზილის ციანიდია.

კამიტე ქიმიური ნაერთია, რომელსაც პირველი მსოფლიო ომის დროს იყენებდნენ. მეოცე საუკუნის მეორე ნახევრიდან იგი მოხმარებიდან ამოიღეს. ამის მიზეზი ნივთიერების ხანგრძლივი ზემოქმედება და ტოქსიკურობა იყო. კამიტე CS ტიპის ცრემლსადენი საშუალებით ჩანაცვლდა, რომელიც ნაკლებად ტოქსიკურ და უფრო უსაფრთხო ალტერნატივად მიიჩნევა.

რა არის კამიტე

ვიკიპედიის თანახმად, კამიტე ერთ-ერთი პირველი ცრემლსადენი ქიმიური აგენტია. ის კლასიკურ ცრემლსადენ ნივთიერებათა კატეგორიას განეკუთვნება და თვისებებით თანამედროვე საშუალებებისგან განსხვავდება, რადგან ძლიერად ტოქსიკურია.

ძლიერი მოქმედების გამო ეს ნაერთი მოძველებულ ცრემლმდენ საშუალებად მიიჩნევა. კამიტე მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოსკენ შექმნეს. პირველი მსოფლიო ომის დროს მისი გამოყენება უკვე მოკავშირეებმა დაიწყეს.

ბრძოლის ველზე კამიტეს გამოჩენამ ყურადღება მალევე მიიქცია, რადგან ის უკიდურესად მძლავრი და გამძლე აღმოჩნდა. მას სამხედროები შეტევაზე გადასვლისას იყენებდნენ, ამით კი მოწინააღმდეგის რიგებში დაბნეულობასა და ქაოსს იწვევდნენ.

კამიტე გაზში არ უნდა აგვერიოს. მას აეროზოლის ან წვრილი ფხვნილის ფორმით იყენებდნენ; ეს უკანასკნელი ჰაერში გაიფრქვეოდა და თვალებსა და სასუნთქ გზებს ძლიერად აღიზიანებდა.

როგორია ბრომობენზილის ციანიდის ქიმიური თვისებები

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, კამიტე იგივე ბრომბენზილის ციანიდია. ამერიკის მთავრობის ქიმიური ინფორმაციის ოფიციალური წყაროს მიხედვით, ეს ორგანული ნაერთია ქიმიური ფორმულით C₈H₆BrN. ესაა ნაერთი, რომელშიც ბენზილის ციანიდის ერთ-ერთი კომპონენტი ბრომის ატომითაა ჩანაცვლებული. ეს მას მაღალ რეაქტიულობასა და ძლიერ ტოქსიკურობას ანიჭებს. არსებობს ამ ნივთიერების რამდენიმე იზომერი, რომელთა ფიზიკური თვისებები განსხვავებულია — შეიძლება იყოს თხევადი, კრისტალური და მყარი.

კამიტე წყალში რთულად იხსნება და მასთან შედარებით მძიმეა. ნაერთის ლორწოვან გარსებთან, განსაკუთრებით თვალთან და სასუნთქ სისტემასთან, კონტაქტისას მათ ძლიერად აღიზიანებს.

როგორ ზემოქმედებს კამიტე ჩვენს ჯანმრთელობაზე?

ამერიკის მთავრობის ქიმიური ინფორმაციის ოფიციალური წყაროს მიხედვით, კამიტეს ზემოქმედება შეიძლება იყოს როგორც მოკლევადიანი, ისე გრძელვადიანი. როგორც წესი, ის კონტაქტის ადგილას ძლიერ წვასა და ცრემლდენას იწვევს. ის ლორწოვან გარსებზე ზემოქმედებს, შედეგად კი ყელი, ცხვირი და სასუნთქი გზები ღიზიანდება.

მოკლევადიანი ზემოქმედება შემდეგნაირია:

• თვალის წვა და ცრემლდენა;
• სუნთქვის გაძნელება;
• ყელის ძლიერი წვა;
• ხველა;
• თავბრუსხვევა;
• კანის გაღიზიანება.

გრძელვადიანი ზემოქმედება შემდეგნაირია:

• რქოვანის დაზიანება, მხედველობის გაუარესება;
• ბრონქოსპაზმები;
• ფილტვების დაზიანება;
• ცენტრალური ნერვული სისტემის დარღვევები.

აშშ-ის ოკეანისა და ატმოსფეროს ადმინისტრაციის (NOAA) მონაცემებით, კამიტეს დახურულ სივრცეში გამოყენება შეიძლება მომაკვდინებელიც კი იყოს.

როგორია ნივთიერების ამჟამინდელი სტატუსი

დღეს კამიტე მოძველებულ და არაეთიკურ ქიმიურ საშუალებადაა აღიარებული. თანამედროვე სტანდარტებით მისი გამოყენება მიუღებელია. ამის გამო იგი საპოლიციო პრაქტიკიდან ამოღებულია და (როგორც წესი) მხოლოდ ისტორიულ‑სამხედრო ლიტერატურაში გვხვდება.

ქიმიური იარაღების გამოყენების კონვენციის (CWC) თანახმად, მთავრობის მიერ კამიტის ან მსგავსი მომწამვლელი ნივთიერების გამოყენება შეიძლება დარღვევად ჩაითვალოს, რამაც შეიძლება "ქართულ ოცნებას" საერთაშორისო პასუხისმგებლობა დააკისროს. მსოფლიოს თითქმის ყველა სახელმწიფო აღნიშნული კონვენციის წევრია, მათ შორისაა საქართველოც.

მსგავს შემთხვევებს ზოგჯერ ქიმიური იარაღების აკრძალვის ორგანიზაცია (OPCW) იძიებს. იურიდიული თვალსაზრისით, საქმე შეიძლება საერთაშორისო სანქციებამდეც მივიდეს. მოქალაქეების მძიმედ დაზიანების შემთხვევაში სიტუაცია შეიძლება კიდევ უფრო დამძიმდეს და მთავრობის ქმედება საერთაშორისო დანაშაულად ჩაითვალოს: სახელმწიფოებმა და საერთაშორისო ორგანიზაციებმა გამჭვირვალობა, მტკიცებულებების წარდგენა, რეფორმები და იმ პირების დასჯა მოითხოვონ, ვინც შესაბამისი ბრძანება გასცა.