როგორ გადაუმალეს ბრიტანელებმა ჰიტლერს ეროვნული გალერეის განძეულობა
თითქმის ოთხმოცი წლის წინ მსოფლიოს რამდენიმე ყველაზე ძვირფას ნახატს სნოუდონიას მთიან რეგიონში გერმანელებისგან გადასამალად ამზადებდნენ.
ამ დროისათვის ფაშისტებს ევროპის გარშემო უკვე მილიონობით ფუნტის ღირებულების ხელოვნების ნიმუშების მოპარვა და განადგურება მოესწროთ.
მაშინ, როცა ანტიჰიტლერული კოალიციის წევრი ქვეყნების ჯარები ქალაქ დიუნკერკიდან გამოჰყავდათ, ლონდონი იბომბებოდა და გერმანელების ინგლისში შეჭრაც გარდაუვალი ჩანდა, ბრიტანელებმა იმაზე დაიწყეს ფიქრი, თუ როგორ გადაერჩინათ ეროვნული გალერეის განძეულობა.
მეორე მსოფლიო ომის დაწყების დღიდან ნახატებს უელსში სხვადასხვა ადგილას დროებით მალავდნენ, მაგრამ მათი ხანგრძლივად შესანახად ამ სამალავთაგან არცერთი გამოდგებოდა.
1940 წელს პრემიერ-მინისტრმა უინსტონ ჩერჩილმა ხელოვნების ნიმუშებზე ცნობილი განცხადება გააკეთა: "დამალეთ ისინი გამოქვაბულებში და სარდაფებში, მაგრამ ამ კუნძულს ერთი ნახატიც არ დატოვებს".
ექსპერტები სამალავს დიდი ბრიტანეთის მთელ ტერიტორიაზე მანამ ეძებდნენ, სანამ გვინედის საგრაფოს ქალაქ ბლაენაუ ფესტინიოგში მანოდის კარიერს არ მიაგნეს.
იქამდე მანოდის მთის საბადო საუკუნეზე მეტ ხანს ფუნქციონირებდა. ამ პერიოდში ჩატარებულმა გათხრებმა მთის შუაგულში გამოქვაბულის მსგავსი სივრცე შექმნა, რომელიც ასობით მეტრი სისქის ფიქალითა და გრანიტით იყო დაფარული. ეს გარემოება ამ ადგილს, ფაქტობრივად, ბომბებისთვის შეუვალად აქცევდა.
კარიერის დიდი ქალაქებიდან ასეთი მოშორებული მდებარეობა კი ნახატების გადამალვის ოპერაციის საიდუმლოდ შენახვასაც აადვილებდა.
ეროვნული გალერეის ნახატების უფროსი მკვლევარი და წიგნის, ეროვნული გალერეა ომის დროს, ავტორი, სუზან ბოსმენი ამბობს, რომ ლეონარდო და ვინჩის, რემბრანდტის, ვან დეიკის, უილიამ ტერნერის, ჯონ კონსტაბლის და სხვა მხატვართა ხელით შესრულებული ორი ათასამდე ნახატისთვის ადგილმდებარეობის შეცვლა ადვილი საქმე არ ყოფილა.
"ცივი, ნესტიანი მთის საბადო ხელოვნების შეუფასებელი ნიმუშების შესანახად შესაფერისი ადგილი სულაც არ არის. ამიტომაც მათი იქ გადატანამდე კარიერში აგურებისგან ექვსი ჰაერგაუმტარი სათავსო ააშენეს", - გვიხსნის ბოსმენი, - "შედეგად, ნახატები მანოდის მთაში ბევრად უკეთეს პირობებში აღმოჩნდნენ, ვიდრე ეროვნულ გალერეაში იყვნენ ომამდე. მუზეუმის თანამშრომლებს ამ ევაკუაციამ ხელოვნების ნიმუშების შენახვაზე ბევრი რამ ასწავლა და ამ ცოდნის გამოყენება ომის შემდეგაც განაგრძეს".
ყველაზე დიდი ზომის ნახატებს სპეციალურად ამ მიზნით შექმნილ ეგრეთ წოდებულ სპილოს ყუთებში აწყობდნენ და სახმელეთო ტრანსპორტით გადაჰქონდათ. შედარებით პატარა ზომის ნახატები კი, ზედმეტი ყურადღების თავიდან ასარიდებლად, საფოსტო ფურგონებით და საკონდიტრო კომპანიის ქედბარის სატვირთო მანქანებით გადაჰქონდათ.
მთის ძირამდე მისვლის შემდეგ ისინი სპეციალურად შექმნილი ვიწრო სარკინიგზო გზაზე დახუფული ვაგონებით ზუსტად სათავსოების კარამდე მიჰქონდათ. ნახატებს მხოლოდ მას შემდეგ ათავისუფლებდნენ ყუთებიდან, რაც ისინი მკაცრად გაკონტროლებული ტემპერატურის მქონე სივრცეში აღმოჩნდებოდნენ.
თუმცა, ბოსმენისვე თქმით, ხელოვნების ნიმუშების გადაადგილება ყოველთვის შეუფერხებლად ვერ ხერხდებოდა: "ვან დეიკის ცხენზე ამხედრებული ჩარლზ I-ის პორტრეტი უზარმაზარია. ყუთში მოთავსების მერე აღმოჩნდა, რომ ის სიმაღლეში მნიშვნელოვნად აღემატებოდა სატვირთო მანქანას. კარიერთან მიახლოებისას, სარკინიგზო ხიდის თაღის ქვეშ გამავალი გზა მიხვეულ-მოხვეულია. ნახატის ამ ადგილზე გაძვრენა დაახლოებით ხვეულ კიბეზე დივანის ატანას ჰგავდა; სიმაღლე საკმარისი კი იყო, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ნახატს ზუსტი კუთხით დახრიდი. საბოლოოდ, გზის ზედაპირის გათხრა მოუწიათ, რათა ის რამდენიმე სანტიმეტრით დაბლა დაეწიათ. დღესაც კი ამ ადგილას ბორდიური შესამჩნევად უფრო მაღალია; ეს დეტალი იმის დავიწყების საშუალებას არ გვაძლევს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანი იყო სურათთა ევაკუაცია", - ამბობს ბოსმენი.
მთავრობა მანოდის საბადოს ქირაობას 1950-იან წლებამდე განაგრძობდა, რადგან მას მესამე მსოფლიო ომის დაწყების შემთხვევაში იგივე ფუნქცია უნდა შეესრულებინა. თუმცა კარიერი და სამალავი კაბინები ახლა ცუდ მდგომარეობაშია და იქ მოხვედრა მკაცრად კონტროლდება.
ბოსმენი ამ სათავსოებში მიმდინარე საუკუნეში მოხვედრილთა მცირერიცხოვანი ჯგუფის წევრი მას შემდეგ გახდა, რაც მწერალსა და მკვლევარს, უილ მილარდს BBC-ის დოკუმენტური სერიალის, დამალული უელსის, გადაღებისას შეუერთდა. მილარდმა ამ ვიზიტს თავისი პროფესიული ცხოვრების ერთ-ერთი ყველაზე შთამბეჭდავი გამოცდილება უწოდა.
"სრულიად გაოცებული დავრჩი, როცა ვნახე, რამდენის მიღწევა შეძლეს მხოლოდ ექვს თვეში. ეს იმის მტკიცებულებაა, თუ როგორი გამჭრიახობა და სიმტკიცე გამოიჩინა ბრიტანეთმა ომის დროს", - ამბობს მილარდი, - "კედლებზე დღემდე შეიმჩნევა ნიშნები, რომლის მიხედვითაც ხვდები, სად ეკიდა ნახატები. იატაკზე კი ის ჰიგირომეტრები და თერმომეტრებია მიმოყრილი, რომლებიც გარემო პირობების ყველა პარამეტრის საზომად გამოიყენებოდა. ძალიან სამწუხაროა, რომ მომავალში ამ ადგილის მონახულებას ცოტა ადამიანიღა თუ შეძლებს. ჩვენ ეროვნული მემკვიდრეობის ნაწილს გაქრობის საშუალება მივეცით".
-
გადახედვაო'ბრაიენის ავტომობილი ქართული ოცნების სათავო ოფისში შევიდა — ტვ პირველი ო'ბრაიენის ავტომობილი ქართული ოცნების სათავო ოფისში შევიდა — ტვ პირველი
-
გადახედვამოვუწოდებთ სპეციალური დანიშნულების რაზმის თანამშრომლებს, არ შეასრულონ უკანონო ბრძანებები — საია მოვუწოდებთ სპეციალური დანიშნულების რაზმის თანამშრომლებს, არ შეასრულონ უკანონო ბრძანებები — საია
-
გადახედვასაერთაშორისო ზეწოლის მთელი არსენალია განხილვაში, ამბობს გვარამია ო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ საერთაშორისო ზეწოლის მთელი არსენალია განხილვაში, ამბობს გვარამია ო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ
-
გადახედვალელო: უნდა შეიქმნას ეროვნული წინააღმდეგობის ევროპული პლატფორმა,სალომე ზურაბიშვილთან მჭიდრო კოორდინაციით ლელო: უნდა შეიქმნას ეროვნული წინააღმდეგობის ევროპული პლატფორმა,სალომე ზურაბიშვილთან მჭიდრო კოორდინაციით
-
გადახედვალევან ბეჟაშვილი: ოცნებამ ქვეყანა წაგვართვა და ჩააბარა რუსეთს, ქვეყანაში რუსული რეჟიმი გაფორმდა ლევან ბეჟაშვილი: ოცნებამ ქვეყანა წაგვართვა და ჩააბარა რუსეთს, ქვეყანაში რუსული რეჟიმი გაფორმდა
-
გადახედვათავისუფლების მოედანზე განლაგებული პოლიციის კორდონი მოქალაქეებს მეტროში არ უშვებს თავისუფლების მოედანზე განლაგებული პოლიციის კორდონი მოქალაქეებს მეტროში არ უშვებს
-
გადახედვააქციაზე ინტერპრესნიუსის ფოტორეპორტიორს სამართალდამცველებმა სცემეს აქციაზე ინტერპრესნიუსის ფოტორეპორტიორს სამართალდამცველებმა სცემეს
-
გადახედვაბოიკოტს ვაცხადებთ როგორც საპარლამენტო საქმიანობაში, ისე ყველა მუნიციპალიტეტის საკრებულოში — ენმ ბოიკოტს ვაცხადებთ როგორც საპარლამენტო საქმიანობაში, ისე ყველა მუნიციპალიტეტის საკრებულოში — ენმ
-
გადახედვამოვუწოდებ შსს-ს, არ გამოიყენოს სპეციალური საშუალებები, აქციის მთლიანად დაშლის აუცილებლობა არ არის საჭირო — სახალხო დამცველი მოვუწოდებ შსს-ს, არ გამოიყენოს სპეციალური საშუალებები, აქციის მთლიანად დაშლის აუცილებლობა არ არის საჭირო — სახალხო დამცველი
-
გადახედვაო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ ბოკუჩავა ამბობს, რომ აშშ განიხილავს დაასანქციროს ივანიშვილი, მისი გარემოცვა და რუსული კანონის მხარდამჭერი დეპუტატები ო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ ბოკუჩავა ამბობს, რომ აშშ განიხილავს დაასანქციროს ივანიშვილი, მისი გარემოცვა და რუსული კანონის მხარდამჭერი დეპუტატები
-
გადახედვასენატორი რიში რუსული კანონის მიღებაზე: ეს არის სილის გაწვნა საქართველოს მოსახლეობის 80%-ისთვის სენატორი რიში რუსული კანონის მიღებაზე: ეს არის სილის გაწვნა საქართველოს მოსახლეობის 80%-ისთვის
-
გადახედვასპეცრაზმმა აქციის მონაწილეებისგან პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორია ძალის გამოყენებით გაწმინდა სპეცრაზმმა აქციის მონაწილეებისგან პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორია ძალის გამოყენებით გაწმინდა
-
გადახედვალაზარე გრიგორიადისი დააკავეს ლაზარე გრიგორიადისი დააკავეს
-
გადახედვაპარლამენტის წინ საპოლიციო ძალები განლაგდნენ — ისმის გამაფრთხილებელი სიგნალი პარლამენტის წინ საპოლიციო ძალები განლაგდნენ — ისმის გამაფრთხილებელი სიგნალი
-
გადახედვააქცია გასცდა კანონით დადგენილ ნორმებს, გამოვიყენეთ სპეციალური საშუალებები — შსს-ს განცხადება აქცია გასცდა კანონით დადგენილ ნორმებს, გამოვიყენეთ სპეციალური საშუალებები — შსს-ს განცხადება
-
-
გადახედვარუსული კანონის მიღების შემდეგ, პარლამენტის შენობაში უსაფრთხოების წითელი დონე ამოქმედდა რუსული კანონის მიღების შემდეგ, პარლამენტის შენობაში უსაფრთხოების წითელი დონე ამოქმედდა
-
გადახედვაპარტია ლელო და ენმ-ს დეპუტატები ბოიკოტის რეჟიმში გადადიან პარტია ლელო და ენმ-ს დეპუტატები ბოიკოტის რეჟიმში გადადიან
-
გადახედვაკახა შენგელია: სოსო ბერიკაშვილი იყო ყველაზე ზარმაცი თანამშრომელი უნივერსიტეტში კახა შენგელია: სოსო ბერიკაშვილი იყო ყველაზე ზარმაცი თანამშრომელი უნივერსიტეტში
-
გადახედვა84 დეპუტატის სია, რომლებმაც ხმა მისცეს რუსულ კანონს, მესამე მოსმენით 84 დეპუტატის სია, რომლებმაც ხმა მისცეს რუსულ კანონს, მესამე მოსმენით
-
გადახედვაშსს განცხადებას ავრცელებს: ყველა სამართალდარღვევას პოლიციის მხრიდან შესაბამისი რეაგირება მოჰყვება შსს განცხადებას ავრცელებს: ყველა სამართალდარღვევას პოლიციის მხრიდან შესაბამისი რეაგირება მოჰყვება
კომენტარები