აშშ-ში, ტენესის შტატის ერთ-ერთი სკოლის სამეურვეო საბჭომ სასკოლო პროგრამიდან პულიცერის პრემიის მფლობელი გრაფიკული რომანის, MAUS-ის, ამოღება გადაწყვიტა. მიზეზი ტექსტში გამოყენებული რვა სალანძღავი სიტყვა და შიშველი თაგვის ილუსტრაციაა.

New Yorker-ის მხატვარ-რედაქტორისა და კომიქსების ავტორის, არტ შპიგელმანის, გრაფიკული რომანი MAUS ხელოვანის მშობლების ისტორიაზე მოგვითხრობს. შპიგელმანის წინაპრები ჰოლოკოსტის პერიოდში აუშვიცის საკონცენტრაციო ბანაკში აღმოჩნდნენ, თუმცა, გადარჩნენ.

პოსტმოდერნისტულმა გრაფიკულმა მემუარმა, სადაც ებრაელები თაგვებად, გერმანელები კატებად, პოლონელები ღორებად, ხოლო ამერიკელები ძაღლებად არიან წარმოდგენილები, იმდენად დიდი მოწონება დაიმსახურა, რომ 1992 წელს პირველი და ამ დრომდე ერთადერთი გრაფიკული რომანი გახდა, რომელმაც პულიცერის პრემია მიიღო.

თუმცა, ასეთი მოწონება ნაწარმოებს მაკმინის ოლქის სკოლაში არ მიუღია. სამეურვეო საბჭოს ათივე წევრმა ერთხმად გადაწყვიტა, რომ MAUS მერვე კლასი პროგრამიდან ამოეღოთ, მიზეზად კი "ქალის შიშველი ილუსტრაციები" და ფრაზის "ღმერთმა დალახვროს" რამდენჯერმე გამოყენება დასახელდა.

დირექტორიც და საბჭოს წევრებიც თავიანთ გადაწყვეტილებას წიგნის "შეუფერებელი და ვულგარული" შინაარსით ხსნიან.

MAUS ქართულად სულაკაურის გამომცემლობამ თარგმნა 2018 წელს.

ფოტო: სულაკაურის გამომცემლობა

"არ უარვყოფ, რომ ეს საშინელი, ბრუტალური და სასტიკი ამბავია", — ამბობს საბჭოს ერთ-ერთი წევრი, ტონი ოლმენი, — "თუმცა, [წიგნში] ნაჩვენებია ადამიანების ჩამოხრჩობა, ბავშვების დახოცვა, რატომ უნდა გაავრცელოს საგანმანათლებლო დაწესებულებამ ასეთი რამ? ეს არაგონივრული და არაჯანსაღია".

ოლმენი რომანის ავტორის, შპიგელმანის, რეპუტაციასაც შეეხო საუბრისას.

"შეიძლება ვცდები, მაგრამ ამ გრაფიკული რომანის შემქმნელი Playboy-ისთვისაც ხატავდა ილუსტრაციებს", — აცხადებს სკოლის სამეურვეო საბჭოს წევრი, — "შეგიძლიათ, მის წარსულს გადახედოთ. და ჩვენ მას უფლებას ვაძლევთ, დაწყებითი სკოლის მოსწავლეებისთვის განკუთვნილი გრაფიკული მასალა შექმნას".

საბჭოს კიდევ ერთი წევრი, მაიკ კოქრენი, წიგნის ზოგიერთ ნაწილს "სრულიად არასაჭიროდ" მიიჩნევს.

"ჩვენ ბავშვებისთვის ეთიკის სწავლებაზე ვლაპარაკობთ, ამ წიგნში კი ამბავი იწყება მამისა და შვილის საუბრით იმაზე, თუ როდის დაკარგა მამამ ვაჟიშვილობა", — ამბობს კოქრენი, — "არ გვჭირდება ეს მასალა, რომ ბავშვებს ისტორია ვასწავლოთ. ჩვენ შეგვიძლია მათ ისტორიაც ვასწავლოთ და გრაფიკული ისტორიაც. შეგვიძლია, მოვუყვეთ, ზუსტად რა მოხდა, მაგრამ ეს სიშიშვლე და სხვა ყველაფერი არ გვჭირდება".

კოქრენმა კურიკულუმის გადახედვაც მოითხოვა, რადგან, მისი აზრით, სასწავლო პროგრამაში შესული ნაწარმოებები "სექსუალობის, სიშიშვლისა და ვულგარული ენის ნორმალიზებას ეწევა".

თუმცა, ეს ერთადერთი შემთხვევა არაა, როცა აშშ-ში კონსერვატიული ჯგუფები სასკოლო პროგრამაში შემავალი წიგნების წინააღმდეგ ილაშქრებენ. მათ ბევრგან მოითხოვეს წიგნების ამოღება სკოლის ბიბლიოთეკებიდანაც, განსაკუთრებით, იმ ნაწარმოებების, სადაც საუბარი რასიზმზე, ლგბტქ საკითხებსა და სხვა მოწყვლად ჯგუფებზეა.

ფოტო: Art Spiegelman

სკოლის გადაწყვეტილებამ გააკვირვა წიგნის ავტორიც. მისი თქმით, საბჭოს გადაწყვეტილებამ ორუელისეული დისტოპია მოაგონა.

შპიგელმანის ორივე მშობელი ებრაელი იყო. ისინი ნაცისტების საკონცენტრაციო ბანაკს გადაურჩნენ, თუმცა, გრაფიკოსის დედამ მოგვიანებით თავი მოიკლა.

"უამრავ ბევრ ახალგაზრდას შევხვედრილვარ, რომელმაც ჩემი წიგნიდან ბევრი რამ ისწავლა", — დასძენს შპიგელმანი, — "ისიც მესმის, რომ ტენესიში შეიშალნენ. მანდ რაღაც ვერაა რიგზე".