სულ ცოტა ხნის წინ დასრულებულმა გამოძიებამ, რომელშიც აშშ-ის გამოძიების ფედერალური ბიუროს ყოფილი თანამშრომელიც იყო ჩართული, დაადგინა იმ ეჭვმიტანილის ვინაობა, რომელმაც ანა ფრანკისა და მისი ოჯახის სამალავის შესახებ ნაცისტებს შეატყობინა.

გამოძიების შედეგების მიხედვით, ამსტერდამელმა ებრაელმა, არნოლდ ვან დენ ბერგმა, სავარაუდოდ, თავისი ოჯახის გადარჩენის მიზნით ფრანკები გასცა. რამდენადაც ცნობილია, იგი ამსტერდამის ებრაული საბჭოს წევრი იყო; ეს ორგანო ნაცისტებმა ებრაულ დასახლებებში შექმნეს, თუმცა, საბჭო 1943 წელს დაიშალა, მისი წევრები კი საკონცენტრაციო ბანაკებში მოხვდნენ. ამის მიუხედავად, გამოძიებაში ჩართული მკვლევრები ასკვნიან, რომ ვან დენ ბერგი საკონცენტრაციო ბანაკში არ გაუგზავნიათ. არსებობს მოსაზრებაც, რომ ებრაული საბჭოს წევრი ნაცისტებს ინფორმაციას აწვდიდა.

"როცა ვან დენ ბერგმა დაკარგა დაცვის ყველა ის ბერკეტი, რომელიც საკონცენტრაციო ბანაკში გაგზავნისგან იხსნიდა, მას მოუწია, ნაცისტებისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაცია მიეწოდებინა თავისი კავშირების შესახებ, რათა ის და მისი ცოლი გადარჩენილიყვნენ", — ჰყვება FBI-ის ყოფილი აგენტი, ვინს პენკოუკი.

არნოლდ ვან დენ ბერგი

ფოტო: CBS News

პენკოუკის გარდა, ექვსწლიან პროცესში ჩართულები იყვნენ ისტორიკოსები და სხვა ექსპერტები, რომლებმაც "ცივი საქმის" გასახსნელად გამოძიების თანამედროვე მეთოდები გამოიყენეს, მათ შორის, კომპიუტერული ალგორითმი ფრანკების ოჯახსა და სხვა ადამიანებს შორის კავშირების დასადგენად.

გამოძიების გუნდის თქმით, მათ ასევე იპოვეს ხელჩასაჭიდი არგუმენტი, რომელიც მიუთითებდა, რომ ოტო ფრანკმა (ანას მამა, რომელიც საკონცენტრაციო ბანაკიდან ცოცხალი დაბრუნდა) სამალავის გამცემის ვინაობა იცოდა, თუმცა, არ გაუმჟღავნებია.

წინა გამოძიების მასალებში ინახება ოტო ფრანკისთვის გაგზავნილი ანონიმური წერილიც, სადაც სამალავის გამცემად სწორედ არნოლდ ვან დენ ბერგი სახელდება.

პენკოუკის აზრით, იმ ფაქტს, რომ ოტო ფრანკს ვან დენ ბერგის ჩადენილი არასდროს გაუმხელია, შეიძლება ანტისემიტური გარემო ხსნიდეს.

"ალბათ იფიქრა, თუკი ამას ხელახლა ამოვატივტივებ, ცეცხლს ისევ გააღვივებსო", — დასძენს გამომძიებელი, — "თუმცა, უნდა გვახსოვდეს, რომ ვან დენ ბერგიც ებრაელი იყო და საკუთარი თავის გადასარჩენად ნაცისტებისგან უდიდესი წნეხის ქვეშ იმყოფებოდა".

ნიდერლანდური გაზეთის ცნობით, ვან დენ ბერგი 1950 წელს გარდაიცვალა.

უახლესი გამოძიების შედეგებს გამოეხმაურა ანა ფრანკის მუზეუმიც, რომელმაც გამომძიებელთა გუნდს თავისი არქივით სარგებლობის უფლება მისცა. მუზეუმის აღმასრულებელი დირექტორის, რონალდ ლეოპოლდის აზრით, კვლევით "მნიშვნელოვანი ახალი ინფორმაცია და განმაცვიფრებელი ჰიპოთეზა შევიტყვეთ, რომელიც უფრო მომდევნო და კიდევ უფრო სიღრმისეული გამოძიებისათვის მყარ ნიადაგს ამზადებს".

ოტო ფრანკს ხელში უჭირავს ლიტერატურული ჯილდო, რომელიც მას წიგნის, ანა ფრანკის დღიურის, მილიონი ასლის გაყიდვისთვის გადაეცა. ლონდონი, 1971 წელი.

ფოტო: AP / Dave Caulkin

წარმოშობით ებრაელი ანა ფრანკი 1945 წლის ზამთარში, ბერგენ-ბელზენის საკონცენტრაციო ბანაკში გარდაიცვალა. ნაცისტური პოლიტიკის გამო, გერმანიაში დაბადებულ ანას, თავის ოჯახთან ერთად, ჯერ ნიდერლანდებში გადასახლება მოუწია, შემდეგ კი — ორი წლის განმავლობაში, ამსტერდამის ერთ-ერთი საწარმოს ოფისის მეორე მხარეს, სამალავში ცხოვრება. სამალავში ყოფნისას ანა დღიურს წერდა და ომის დასრულების შემდეგ მის გამოქვეყნებას ფიქრობდა. ფრანკების ოჯახის დაპატიმრების შემდეგ, დღიურები ოტოს თანამშრომლებმა, მიპ გისმა და ბეპ ვოსკაილმა იპოვეს, რომლებმაც ტექსტი ომის დასრულებამდე შეინახეს, მერე კი, ოჯახიდან გადარჩენილ ერთადერთ წევრს, ანას მამას გადასცეს. ოტომ თავისი შვილის ოცნება აასრულა და დღიურები წიგნად გამოსცა, მას შემდეგ კი ანა ფრანკის დღიური ნაცისტების დანაშაულებრივი რეჟიმის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მტკიცებულებაა. დღესდღეობით, მთელ მსოფლიოში მისი 30 მილიონზე მეტი ეგზემპლარია გაყიდული.