კითხვის სწავლა იმაზე ადრე იწყება, ვიდრე წარმოგვიდგენია — 5 რჩევა ექსპერტებისგან
კითხვის სწავლა არ იწყება მაშინ, როცა ბავშვი პირველად ცდილობს პაზლის ნაწილებივით ააწყოს წიგნში ამოკითხული ასოები.
არა მხოლოდ სიცოცხლის პირველ კვირებში, არამედ მუცლად ყოფნის პერიოდშიც კი, ბავშვები იღებენ და ამუშავებენ ყველა სახის ბგერას, რომელიც ესმით. ისინი ეჩვევიან ტონებს, ენობრივ მოდელებს და იწყებენ უფროსების უკვე ნაცნობი ხმების გარჩევას. ხმების, ტონების, სიტყვების და წინადადებების აღქმა და ანალიზი მნიშვნელოვანი უნარია, რომელიც შემდგომში ბავშვს კითხვის სწავლის პროცესში ეხმარება.
სამ წლამდე ასაკის ბავშვებში ადრეული კითხვის უნარი ყოველდღიურობაში გამომუშავდება. მისი განვითარება იწყება არა მხოლოდ წიგნის გვერდებიდან, არამედ მაშინაც, როცა ბავშვი ჩართულია მოსმენასთან, კომუნიკაციასა და მეტყველებასთან დაკავშირებულ აქტივობებში.
სამ წლამდე ასაკში, ენობრივი და საკომუნიკაციო უნარების განვითარებისა და ლექსიკის გამდიდრების პარალელურად, ისინი სწავლობენ სურათების, სიტყვებისა და ცალკეული ბგერების გამოყენებას, რითმის შეგრძნებას, სიმღერას, თხრობას და უკვე მოსმენილი ისტორიის თავისებურად მოყოლას. ეს აქტივობები კი მათ, თავის მხრივ, წიგნის გვერდებზე მოცემულ სურათებში, სიტყვებსა და წინადადებებში ორიენტირებას უადვილებთ.
ქვემოთ ექსპერტების იმ 5 რჩევას გაგიზიარებთ, რომელთა დახმარებითაც შეძლებთ, სამი წლის ასაკამდე პატარებს ადრეული კითხვის სწავლის ეტაპის გავლა გაუმარტივოთ.
1. შექმენით "საჭორაო" გარემო
დაეხმარეთ ბავშვს, ილაპარაკოს ბევრი. კვლევების მიხედვით, პატარებთან ლაპარაკი ხელს უწყობს მათი ლექსიკის გამდიდრებას, რადგან საუბარი, რომელიც ბავშვს მხოლოდ ყურმოკვრით ესმის, ამისთვის საკმარისი არ არის.
ამიტომ ხშირად ჩაერთეთ მასთან საუბარში და კითხვა-პასუხის რეჟიმში გამოჰკითხეთ, რა გადახდა თავს დღის განმავლობაში — იქნება ეს ჩაცმისას, თამაშისას, საფენების გამოცვლისას ან, თუნდაც, პარკში გასეირნებისას. ეს მათ დაეხმარება, ერთმანეთთან დააკავშირონ, შეამჩნიონ და გაიაზრონ გარე სამყაროსგან მიღებული ხმები და გამოსახულებები — რაც ადრეული კითხვითი უნარების გამომუშავებისთვის მნიშვნელოვანი ფაქტორია.
2. გაერთეთ რითმისა და მუსიკის შექმნით
ითამაშეთ ბევრი რითმული თამაში და იმღერეთ საბავშვო სიმღერები. გამეორება და გარითმვა ბავშვებს ახალი სიტყვების დამახსოვრებაში ეხმარება.
საბავშვო ლექსებში გამოყენებული ალიტერაცია და ასონანსი ბავშვებს ყურადღებას სიტყვებში შემავალ ცალკეულ ბგერებსა და მარცვლებზე ამახვილებინებს.
3. გაუზიარეთ სურათები
სამი წლის ასაკამდე ბავშვებთან ღირებული საზიარო გამოცდილებათა შესაქმნელად, გამოიყენეთ ნაცნობი ადგილების, საგნების და ადამიანების სურათები, ნახატები და ფოტოები. ამაში ილუსტრირებული წიგნები და საბავშვო მობილური აპლიკაციები დაგეხმარებათ; ასე შეძლებთ, ხელი შეუწყოთ ბავშვს, კავშირი დაამყაროს მშობლიურ კულტურასა და საახლობლო წრესთან. ასევე ეცადეთ, მაქსიმალურად გაამახვილებინოთ ყურადღება სურათის ნებისმიერ პატარა დეტალზე.
"ილუსტრაციებით კითხვა" და გამოსახულებებისთვის თვალის მიყოლა იმაზე მეტადაა დაკავშირებული კითხვის სწავლასთან, ვიდრე წარმოგვიდგენია. ამგვარად ბავშვი ეჩვევა კავშირების გაბმას, თხრობის თანმიმდევრობის აღქმას და შინაარსის გაგებას. მცირე ასაკის ბავშვებსაც კი შეუძლიათ ვიზუალური ტექსტების ინტერპრეტირება და მათში დეტალების აღმოჩენა.
4. მიაქცევინეთ ყურადღება გარშემო არსებული წარწერებისთვის
გამოიყენეთ თქვენივე გარემო იმისათვის, რომ დაანახოთ წარწერები, მაგალითად, სახლში, საბავშვო ბაღში ან ქუჩაში. ეს შეიძლება იყოს თუნდაც რძის ბოთლზე დატანებული სიტყვები, ლოგოები და ნიშნები. ასეთი სავარჯიშოები სამ წლამდე ასაკის პატარებს ეხმარება, გარემოსგან მიღებული ინფორმაციიდან მნიშვნელობის მქონე ასოები, ხმები და სურათები გამოაცალკეონ.
5. ხელმისაწვდომი გახადეთ წიგნები
წიგნების ერთად კითხვა, ზღაპრების საღამოს მოწყობა და ამბების თხრობა სამ წლამდე ასაკის ბავშვებს სოციალური კავშირებისა და ურთიერთობების დამყარებაში ეხმარება. როდესაც უფროსები პატარებს აქეზებენ, შეისწავლონ სურათები, ყურადღება გაამახვილონ წარწერებზე, ისაუბრონ პერსონაჟებზე ან ისტორიის მიმდინარეობაზე, ბავშვების გონებაში სიუჟეტი ცოცხლდება, რაც მათ აღაფრთოვანებს და ინტერესს უღვივებს.
შეარჩიეთ განსხვავებული სახის წიგნები – ნაჭრის, სენსორული, ილუსტრირებული წიგნები ან სპეციალური აპლიკაციები. ამის შემდეგ კი დარწმუნდით, რომ პატარას მათზე დამოუკიდებელი წვდომის საშუალება აქვს, რათა მან თავად შეძლოს წიგნების ან აპების არჩევა და გვერდების გადაშლა ან გადასქროლვა.
თოჯინები და როლური თამაშიც არაჩვეულებრივი საშუალებაა წიგნებში თუ სურათებში ამოკითხული ამბების გასაცოცხლებლად. ამგვარი წარმოსახვითი თამაშის საშუალებით ბავშვებს ისტორიების ახლებურად გადათამაშება შეუძლიათ. სამ წლამდე ასაკის ბავშვებს სჭირდებათ, რომ საკუთარ გამოცდილებასთან დააკავშირონ ყოველი ახალი ინფორმაცია — იქნება ეს სურათები, ბგერები თუ სიტყვები. ამიტომ დარწმუნდით, რომ ამბების გასაცოცხლებლად გამოყენებული ნივთები თუ პერსონაჟები მის გარემოსა და ყოველდღიურ ცხოვრებასთანაა გადაჯაჭვული.
-
გადახედვა"ჩემს სახეზე ეს კვალი გაქრება, მაგრამ შენი სახიდან რუსეთის მონის კვალი ვერ ჩამოირეცხება" — სტუდენტის მიმართვა საქართველოს პრემიერ-მინისტრს "ჩემს სახეზე ეს კვალი გაქრება, მაგრამ შენი სახიდან რუსეთის მონის კვალი ვერ ჩამოირეცხება" — სტუდენტის მიმართვა საქართველოს პრემიერ-მინისტრს
-
გადახედვარუსთაველის გამზირი გადაიკეტა. ქალთა მარში ფოტოებში რუსთაველის გამზირი გადაიკეტა. ქალთა მარში ფოტოებში
-
გადახედვა"ჩვენ, Gen Z-ის დედებიც მაგრები ვართ!" — ფოტოებში: ქალთა მარში ბათუმში "ჩვენ, Gen Z-ის დედებიც მაგრები ვართ!" — ფოტოებში: ქალთა მარში ბათუმში
-
გადახედვაქალთა მარში: რა არის დღევანდელი მსვლელობის გეგმა და ძირითადი პოლიტიკური გზავნილები ქალთა მარში: რა არის დღევანდელი მსვლელობის გეგმა და ძირითადი პოლიტიკური გზავნილები
-
გადახედვადღეს, 20 აპრილს, 7 საათზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქცია კვლავ გაიმართება დღეს, 20 აპრილს, 7 საათზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქცია კვლავ გაიმართება
-
გადახედვასტუდენტი, რომელიც კობახიძის ლექციაზე საქართველოსა და ევროკავშირის დროშით მივიდა, ლექციაზე არ შეუშვეს სტუდენტი, რომელიც კობახიძის ლექციაზე საქართველოსა და ევროკავშირის დროშით მივიდა, ლექციაზე არ შეუშვეს
-
გადახედვადაუშვებელია, მივიღოთ კანონი, რომლის უკან გაწვევისკენ მოგვიწოდებენ ცივილიზებული სამყაროს წევრი ქვეყნები — GPBA დაუშვებელია, მივიღოთ კანონი, რომლის უკან გაწვევისკენ მოგვიწოდებენ ცივილიზებული სამყაროს წევრი ქვეყნები — GPBA
-
გადახედვადღეს, 20 აპრილს, 5 საათზე, გაიმართება ქალების მარში — ქალები ვირჩევთ ევროპას დღეს, 20 აპრილს, 5 საათზე, გაიმართება ქალების მარში — ქალები ვირჩევთ ევროპას
-
გადახედვავდებთ პირობას, კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბების შემდეგ, მოქალაქეებს არ ექნებათ შეხება ნიღბიან სპეცრაზმელებთან — ოპოზიციური პარტიების განცხადება ვდებთ პირობას, კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბების შემდეგ, მოქალაქეებს არ ექნებათ შეხება ნიღბიან სპეცრაზმელებთან — ოპოზიციური პარტიების განცხადება
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება ამ შაბათ-კვირას როგორი ამინდი იქნება ამ შაბათ-კვირას
-
გადახედვაGPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა GPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა
-
გადახედვასააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს სააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს
-
გადახედვაშესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს შესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს
-
გადახედვაკვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ კვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ
-
გადახედვალაზარეს განაჩენის სარეზოლუციო ნაწილი პრეზიდენტს ჯერ არ მიუღია — მის მოსამზადებლად, მოსამართლემ 14-დღიანი ვადა აიღო ლაზარეს განაჩენის სარეზოლუციო ნაწილი პრეზიდენტს ჯერ არ მიუღია — მის მოსამზადებლად, მოსამართლემ 14-დღიანი ვადა აიღო
-
გადახედვალავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია" ლავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია"
-
გადახედვადეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე დეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე
-
გადახედვავახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება ვახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება
-
გადახედვახაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით ხაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით
-
გადახედვარა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა რა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა
-
გადახედვაოცნების დეპუტატის, გია ცაგარეიშვილის შვილი: მედვედევს რაც მოსწონს, დუგინს რაც მოსწონს — ჩვენ ავტომატურად არ მოგვწონს, 2x2 ოცნების დეპუტატის, გია ცაგარეიშვილის შვილი: მედვედევს რაც მოსწონს, დუგინს რაც მოსწონს — ჩვენ ავტომატურად არ მოგვწონს, 2x2
კომენტარები