Borexino Collaboration-ის მეცნიერების საერთაშორისო ჯგუფმა, რომელშიც ასამდე მეცნიერი შედის, Nature-ში ახალი კვლევა გამოაქვეყნა. განცხადებაში ნათქვამია, რომ პირველად მოხდა მზეში ნეიტრინოების დაფიქსირება. ეს პირველად ცხადყოფს, რომ ნახშირბადის-აზოტის-ჟანგბადის (CNO) შერწყმის ციკლი ჩვენს მზეში ხდება.

ნეიტრინო – ელექტრულად ნეიტრალური ელემენტარული ნაწილაკია, რომლის უძრაობის მასა გაცილებით ნაკლებია ელექტრონის მასაზე (შესაძლოა უდრის ნულს).

ნაწილაკების ფიზიკის პროფესორი, ანდრეა პოკარი განმარტავს, რომ CNO ციკლი, მზეზე ბევრად დიდ ვარსკვლავებში ენერგიის წარმოების დომინანტური წყაროა. თუმცა, ამ ციკლის უშუალოდ დაფიქსირება აქამდე არ მომხდარა.

ვარსკვლავები სიცოცხლის პროცესში ენერგიას წყალბადის ჰელიუმში შერწყმით იღებენ. ვარსკვლავებში ეს ძირითადად ხდება "პროტონ-პროტონის" ჯაჭვების მეშვეობით. ამასთან, ბევრი ვარსკვლავი უფრო მძიმე და ცხელია, ვიდრე ჩვენი მზე. შესაბამისად, მათი შემადგენლობა შეიცავს ჰელიუმზე მძმე ელემენტებს. 1930 წლიდან მოყოლებული, მეცნიერებს ჰქონდათ პროგნოზი, რომ CNO ციკლი დომინანტური უნდა იყოს მძიმე ვარსკვლავებში.

ნეიტრინოები, რომლებიც ამ პროცესის ნაწილში გამოიყოფა, უზრუნველყოფს სპექტრალურ ხელწერას, რომელიც საშუალებას აძლევს მეცნიერებს, განასხვაონ ”პროტონ-პროტონის“ ჯაჭვი, CNO ციკლისგან.

“ჩვენს მზეზე CNO-ს წვის პროცესის დადასტურება მიგვანიშნებს, რომ ჩვენ უკვე გვესმის თუ როგორ მუშაობენ ვარსკვლავები. ამის გარდა, CNO-ს ნეიტრინოებს შეუძლიათ დაგვეხმარონ ისეთ მნიშვნელოვანი ღია საკითხის მოგვარეობაში, როგორიც ვარსკვლავების ფიზიკაა“, — ამბობს პოკარი.

ნეიტრინოები ერთადერთი პირდაპირი მტკიცებულებაა, რომელიც მეცნიერებას აქვს ვარსკვლავების ბირთვზე, მაგრამ მათი გაზომვა მეტად რთულია. 420 მილიარდი ნეიტრინო ყოველ წამს ხვდება დედამიწის ზედაპირის ყოველ კვადრატულ დიუმში, მაგრამ ეს ყევლაფერი ურთიერთქმედების გარეშე. მეცნიერებს მათი დაფიქსირება მხოლოდ ძალიან დიდი დეტექტორების გამოყენებით შეუძლიათ.

Borexino-ს დეტექტორი მდებარეობს იტალიის ცენტრში, აპენინის მთების სიღრმეში, INFN-ის Laboratori Nazionali del Gran Sasso-ში. ის აფიქსირებს ნეიტრინოებს, როგორც სინათლის ციმციმებს, რომლებიც წარმოიქმნება, როდესაც ნეიტრინოები ელექტრონებს ეჯახებიან.

Borexino-ს დეტექტორს უნიკალურობას მისი დიდი სიღრმე, ზომა და სიწმინდე აძლევს. ის ამ ტიპის კვლევებისთვის, ყველაზე მაღალი კლასის დეტექოტორია, სადაც ძალიან დაბალი გამოსხივებაა.

კვლევები წლების განმავლობაში მიმდინარეობდა და დღეს მეცნიერების თანამშრომლობამ შედეგი გამოიღო.

"CNO–ს ნეიტრინოს გამოვლენის გარდა, რომელიც მთავარი თემაა, ახლა უკვე არსებობს პოტენციალი, რომელიც სხვა პრობლემების მოგვარებასაც შეუწყობს ხელს," — ამბობს პოკარი.

მნიშვნელოვანია, რომ მიღებული მონაცემების ბოლომდე დამუშავება და გაანალიზება 2021 წელსაც გაგრძელდება.