10 საკვები პროდუქტი, რომელიც შფოთვას ამძაფრებს
21-ე საუკუნეში შფოთვითი აშლილობა მენტალური ჯანმრთელობის ერთ-ერთ ყველაზე ფართოდ გავრცელებულ პრობლემას წარმოადგენს; მასთან გამკლავება აშშ-ში 18 წლის ასაკს ზემოთ მყოფ 40 მილიონზე მეტ ადამიანს უხდება, რაც ქვეყანაში ზრდასრულთა, დაახლოებით, 18 პროცენტს შეადგენს. მიუხედავად იმისა, რომ შფოთვა მკურნალობას ექვემდებარება, მისით მცხოვრები ადამიანები იშვიათად ცდილობენ დახმარების მიღებას.
შფოთვითი აშლილობის გამომწვევი არაერთი მიზეზი არსებობს. მათ შორისაა გენეტიკა, სტრესი, პიროვნული მახასიათებლები, ცხოვრების სტილი და სხვა. და რადგან ცხოვრების სტილში კვება დიდ როლს თამაშობს, გასაკვირი არაა, რომ იგი არა მხოლოდ ყოველდღიურ გუნება-განწყობილებაზე, არამედ ჩვენს მენტალურ ჯანმრთელობაზეც ახდენს გავლენას. ამ სტატიაში იმ 10 საკვებსა და სასმელ პროდუქტს წარმოგიდგენთ, რომლის მიღებაც შფოთვას ამძაფრებს.
1. ყავა
სიის პირველ ნომრად ყავის დანახვა ალბათ უცნაური ნამდვილად არაა, თუმცა მათ, ვინც ცდილობს, ყავას თავი აარიდოს, ხშირად ავიწყდებათ, რომ სხვა არაერთი პროდუქტი ასევე შეიცავს კოფეინს. კვებისა და დიეტოლოგიის აკადემიის სპიკერისა და პროფესორ სუნუი ესკობარის თქმით, შფოთვის გამომწვევ ამ ნივთიერებას ხშირად ისე ვიღებთ, რომ ამას ვერც კი ვაანალიზებთ.
დღეში, შესაძლოა, მხოლოდ ორ ჭიქა ყავას სვამდეთ, თუმცა თუკი მას ენერგეტიკულ ან გაზიან სასმელს და შოკოლადის ფილას დააყოლებთ, ეს ტვინში მიმდინარე ქიმიურ პროცესებზე და, შესაბამისად, შფოთვის დონეზეც, მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს.
2. ენერგეტიკული სასმელები
კოფეინზე საუბრისას აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ, რომ ლითონის ქილებში ჩამოსხმული სასმელები კონცენტრირებულ კოფეინს შეიცავს. მაგალითად, 60 მილილიტრი სასმელი ხუთსაათიანი ენერგიისთვის 200 მილიგრამ კოფეინს შეიცავს. Journal of Caffeine Research-ში 2016 წელს გამოქვეყნებულ კვლევის ანგარიშში ნათქვამია, რომ არსებობს კავშირი ენერგეტიკული სასმელების მოხმარებასა და მენტალური ჯანმრთელობის ისეთ პრობლემებთან, როგირიცაა სტრესი, შფოთვა და დეპრესიაც კი.
ამერიკის კარდიოლოგიის კოლეჯის ცნობით, ენერგეტიკული სასმელები გულის ნორმალურ მუშაობაზეც ახდენენ გავლენას, ზრდიან გულისცემის სიხშირესა და არტერიულ წნევას, ზოგ შემთხვევაში ინფარქტის გამოწვევაც შეუძლიათ, რომ აღარაფერი ვთქვათ შფოთვასა და ფსიქოზზეც კი.
3. თეთრი პური
როგორც თეთრი პური, ასევე თეთრი ბრინჯი და თეთრი მაკარონი, დამუშავებულია და რაფინირებულ შაქარს შეიცავს, რომელიც, არცთუ ჯანსაღი პროდუქტია და გავლენას ახდენს განწყობაზე.
"მისი მიღებით სისხლში შაქრის დონე ჯერ სწრაფად იმატებს, შემდეგ კი იკლებს, რაც ხშირად შფოთვის გამომწვევია", — ამბობს ესკობარი.
შაქარი სიამოვნების იმავე ზონებს აღაგზნებს, რასაც კოკაინი, ამდენად იგი მცირე ხნით კმაყოფილების განცდას იწვევს, თუმცა ხანგრძლივი შედეგები არცთუ სახარბიელოა.
ნაცვლად ამისა, უმჯობესია, ნახშირწყლები, მეტ-ნაკლებად, დაუმუშავებელი სახით მიიღოთ: შვრია, ყავისფერი ბრინჯი და ტკბილი კარტოფილი.
4. გაზიანი სასმლის მუდმივად მიღება
გაზიან სასმელებში კოფეინის და შაქრის ორჯერ უფრო დიდი რაოდენობაა, ამიტომ, ნათელია, რამდენად უარყოფითად აისახება მისი ხანგრძლივი დროის განმავლობაში მიღება შფოთვით აშლილობაზე. თავდაპირველად იგი ჩვენს განწყობაზე დადებითად, ტვინზე კი ნარკოტიკული საშუალების მსგავსად მოქმედებს, თუმცა მოგვიანებით ჩვენს ემოციურ მდგომარეობას აუარესებს. აღსანიშნავია ისიც, რომ გაზიანი სასმლის დიეტური ალტერნატივა, შესაძლოა, დეპრესიის გამომწვევიც კი აღმოჩნდეს.
5. შოკოლადი
რაც უნდა გასაკვირი იყოს, მიუხედავად იმისა, რომ შოკოლადი ფართო წრეებში კარგი რეპუტაციით სარგებლობს და მას განწყობის ასამაღლებელ წამლადაც კი მიიჩნევენ, ამ ტკბილეულს შაქრის და კოფეინის შემცველობის გამო შფოთვის გაუარესებაც კი შეუძლია (საზოგადოდ, შავი შოკოლადი, შედარებით, ნაკლებ შაქარს შეიცავს).
"თუკი რამე ტკბილის მიღება გსურთ, პროტეინის და ცხიმის კომბინაცია საუკეთესო ვარიანტია", — ამბობს ესკობარი. მის შემოთავაზებულ პროდუქტებს შორის მოიაზრება შაქრის დაბალი დონის შემცველი ბერძნული იოგურტი და მოცვი ან არაქისის კარაქი და ხილი.
6. შემწვარი საჭმელი
შემწვარ საჭმელს (შემწვარი კარტოფილი ან ქათამი, მოხრაკული ხახვის რგოლები და ზეთში შემწვარი ცომეულობა) არა მხოლოდ შფოთვის, არამედ დეპრესიის გამოწვევაც კი შეუძლია; ამერიკის შფოთვისა და დეპრესიის ასოციაციის თქმით კი, იმ ადამიანების თითქმის ნახევარს, ვისაც დეპრესია აქვს, ასევე უხდება შფოთვით აშლილობასთან გამკლავება.
ამასთან, შემწვარი საკვები გულის დაავადებების გამომწვევიცაა, რაც ამერიკაში გარდაცვალების უპირველესი მიზეზია. ათწლეულების განმავლობაში ჩატარებული სხვადასხვა კვლევა, მათ შორის 2015 წელს ჟურნალ Nutrients-ში გამოქვეყნებული კვლევის ანგარიში, ადასტურებს, რომ კვირაში ოთხჯერ ან მეტჯერ შემწვარი საკვების მიღება საგრძნობლად ზრდის ორი სახის დიაბეტის, გულის დაავადებებისა და ჰიპერტენზიის რისკს. ამ ყველაფრის გამომწვევი მიზეზი ხშირ შემთხვევაში საკვების ნაჯერი ცხიმების შემცველ ზეთში მომზადებაა. შედარებით, უკეთესი არჩევანია მონოუჯერი (Monounsaturated) ან პოლიუჯერი (Polyunsaturated) ცხიმი.
7. ხილის წვენი
როგორც ესკობარი აღნიშნავს, სუპერმარკეტში შეძენილ ხილის წვენებში მხოლოდ 10 პროცენტია ხილი, დანარჩენი კი შაქარია. მისივე თქმით, უკეთესი სიტუაცია არც მაშინაა, თუკი თავად წურავთ წვენს. მაგალითად, ფორთოხალს თქვენ ერთ ჯერზე მხოლოდ ერთ ან ორ ნაჭერს თუ შეჭამთ, თუმცა წვენის გამოსაწურად 5-6 ცალი მაინც გჭირდებათ. ამდენად, ცოცხალი ხილის მიღებისას არა მხოლოდ ნაკლებ შაქარს, არამედ ბოჭკოსაც იღებთ, რაც უფრო ნელა იხსნება და სისხლში შაქრის დონეს სწრაფად არ წევს. ასეთივე პრობლემის შემქმნელია გამომშრალი ხილი, სადაც მსგავს შაქრის კონცენტრაციას ვხვდებით.
ამერიკის პედიატრთა აკადემიის თქმით ერთ წლამდე ბავშვებისთვის ხილის წვენის მიღება საერთოდ არ არის რეკომენდებული; ერთიდან სამ წლამდე ბავშვებისთვის დღეში მხოლოდ 80 მილილიტრის მიღება შეიძლება, ოთხიდან ექვს წლამდე ბავშვებისთვის — 115 მილილიტრიდან 177 მილილიტრამდე, შვიდი წლის ზემოთ კი მაქსიმუმ 235 მილილიტრის მიღებაა დასაშვები.
8. ალკოჰოლი
მიუხედავად იმისა, რომ ალკოჰოლის მიღება დროებით შვებისმომგვრელია, მოგვიანებით მას სავალალო შედეგები მოჰყვება ხოლმე, იწვევს რა ძილის პრობლემებს, რაც, ესკობარის თქმით, შფოთვის რეცეპტია. ამასთან, ალკოჰოლი სისხლში შაქრის ცვლილებაზეც ახდენს გავლენას და იწვევს დეჰიდრატაციას, რაც დეპრესიისა და შფოთვის გამომწვევია. თუკი ალკოჰოლს სვამთ, დეჰიდრატაციის შემცირება ბევრი წყლის დალევითაც შეგიძლიათ.
9. სალათის სოუსი
როგორც აღმოჩნდა, სალათის საწებლები ბევრ შაქარსაც შეიცავს. ჰარვარდის უნივერსიტეტიტის მკვლევრებმა სუპერმარკეტში ნაყიდ პამიდვრის ერთ-ერთი სოუსის ნახევარ ჭიქაში (რაც იმაზე ნაკლებია, ვიდრე ადამიანები ჩვეულებრივ ჭამენ) სამი ჩაის კოვზი შაქარი აღმოაჩინეს. ამდენად, ჭიქანახევარი სოუსი, რისი მოხმარებაც უფრო რეალურია, ცხრა სუფრის კოვზ შაქარს შეიცავს. შედარებით უკეთესი ალტერნატივაა ტაჰინისა და ლიმონის სოუსი.
10. კეტჩუპი
ერთი სუფრის კოვზი კეტჩუპი 12 კალორია შაქარს შეიცავს. სალათის სოუსის შემდეგ, გასაკვირი არაა იმის შეტყობა, რომ მისი დიდი რაოდენობით მიღებაც ცუდად აისახება მენტალურ ჯანმრთელობაზე.
"არ გეგონოთ, რომ ყველა შაქრისშემცველი პროდუქტი ტკბილია. შაქარს, შესაძლოა, შეიცავდეს სხვადასხვაგვარი ბადაგი, სიროფი და ტკივილგამაყუჩებელიც კი", — აცხადებს მედიცინის ეროვნული ბიბლიოთეკა.
შფოთვითი აშლილობები ხშირ შემთხვევაში ადიქციასაც უკავშირდება. აზარტულ თამაშებთან არასწორი ურთიერთობით ყალიბდება რიგი ფსიქოლოგიური პრობლემები, რასაც მოგვიანებით კიდევ უფრო ამძაფრებს სხვა ფაქტორები.
Responsible.ge ევროპაბეთის პლატფორმაა, რომელიც საზოგადოებაში აზარტული თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებასა და პასუხისმგებლიანი თამაშის პოპულარიზაციას ემსახურება. ამასთანავე, პლატფორმის დახმარებით, შეგიძლიათ, გაეცნოთ პასუხისმგებლიანი თამაშის ხელსაწყოებსა და ანგარიშებს, ასევე ინფორმაციას ევროპაბეთის პასუხისმგებლობის შესახებ საზოგადოების მიმართ, ბიზნესსა და კომუნიკაციაში.
-
გადახედვაპარლამენტთან ახალგაზრდები აქციას მართავენ — რუსთაველი გადაკეტილია პარლამენტთან ახალგაზრდები აქციას მართავენ — რუსთაველი გადაკეტილია
-
გადახედვააზერბაიჯანში, "ამორალური კონტენტის" გამო, 60-მდე ტიკტოკერი დასაჯეს აზერბაიჯანში, "ამორალური კონტენტის" გამო, 60-მდე ტიკტოკერი დასაჯეს
-
გადახედვააქციის დროს დაკავებული ირაკლი კუპრაძე და გელა ხასაია გაათავისუფლეს აქციის დროს დაკავებული ირაკლი კუპრაძე და გელა ხასაია გაათავისუფლეს
-
გადახედვადეგნანი: ვფიქრობ, კანონის შემობრუნების მიზეზი ისაა, რომ ოცნებამ არჩევნებზე საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიების მუშაობა არ დაუშვას დეგნანი: ვფიქრობ, კანონის შემობრუნების მიზეზი ისაა, რომ ოცნებამ არჩევნებზე საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიების მუშაობა არ დაუშვას
-
გადახედვასაგარეოში უარყოფენ, რომ საქართველოს ელჩი გერმანიაში ბუნდესტაგში დაიბარეს — რა ვიცით საგარეოში უარყოფენ, რომ საქართველოს ელჩი გერმანიაში ბუნდესტაგში დაიბარეს — რა ვიცით
-
გადახედვარაზე საუბრობს პრეზიდენტი ევროპულ მედიასთან — ზურაბიშვილის ინტერვიუები სამ ტელეარხთან რაზე საუბრობს პრეზიდენტი ევროპულ მედიასთან — ზურაბიშვილის ინტერვიუები სამ ტელეარხთან
-
გადახედვაჩახუტება ტკივილს, შფოთვასა და დეპრესიას მართლაც ამსუბუქებს — კვლევა ჩახუტება ტკივილს, შფოთვასა და დეპრესიას მართლაც ამსუბუქებს — კვლევა
-
გადახედვასაერთაშორისო გამჭვირვალობის სათავო ოფისი მოუწოდებს მთავრობას, გამოითხოვოს კანონპროექტი საერთაშორისო გამჭვირვალობის სათავო ოფისი მოუწოდებს მთავრობას, გამოითხოვოს კანონპროექტი
-
გადახედვაოპოზიციური პარტიების ერთობლივი განცხადება რუსულ კანონთან დაკავშირებით ოპოზიციური პარტიების ერთობლივი განცხადება რუსულ კანონთან დაკავშირებით
-
გადახედვატეილორ სვიფტი 19 აპრილს ახალ ალბომს უშვებს —ყველაფერი, რაც ალბომზე უნდა იცოდე ტეილორ სვიფტი 19 აპრილს ახალ ალბომს უშვებს —ყველაფერი, რაც ალბომზე უნდა იცოდე
-
გადახედვაარა, ფეისბუკი თქვენს ფოტოებს უნებართვოდ არ გამოიყენებს — რა ხდება სინამდვილეში არა, ფეისბუკი თქვენს ფოტოებს უნებართვოდ არ გამოიყენებს — რა ხდება სინამდვილეში
-
გადახედვაარ უღალატოთ ქართველი ხალხის უმრავლესობის მისწრაფებებს, მიმართავენ ევროპარლამენტარები საქართველოს მთავრობასა და პარლამენტს არ უღალატოთ ქართველი ხალხის უმრავლესობის მისწრაფებებს, მიმართავენ ევროპარლამენტარები საქართველოს მთავრობასა და პარლამენტს
-
გადახედვანახეთ: Boston Dynamics-მა ახალი ჰუმანოიდი რობოტი წარადგინა — ის სრულად ელექტროა ნახეთ: Boston Dynamics-მა ახალი ჰუმანოიდი რობოტი წარადგინა — ის სრულად ელექტროა
-
გადახედვახოაკინ ფენიქსის ნაპოლეონი საშინელებაა, მე უკეთესად ვითამაშებდი — ბრაიან კოქსი ხოაკინ ფენიქსის ნაპოლეონი საშინელებაა, მე უკეთესად ვითამაშებდი — ბრაიან კოქსი
-
გადახედვაგიორგი ჯანელიძე: კანონი გამოყენებული იქნება ბოროტად და შერჩევით, ამიტომ მოგვიწოდებენ დასავლეთიდან მისი არ მიღებისკენ გიორგი ჯანელიძე: კანონი გამოყენებული იქნება ბოროტად და შერჩევით, ამიტომ მოგვიწოდებენ დასავლეთიდან მისი არ მიღებისკენ
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ვეტო დაადო ქალთა კვოტირების გაუქმების კანონებს პრეზიდენტმა ვეტო დაადო ქალთა კვოტირების გაუქმების კანონებს
-
გადახედვაკვენტინ ტარანტინო ბოლო ფილმს, რომელშიც ბრედ პიტს უნდა ეთამაშა, აღარ გადაიღებს კვენტინ ტარანტინო ბოლო ფილმს, რომელშიც ბრედ პიტს უნდა ეთამაშა, აღარ გადაიღებს
-
გადახედვათამთა კალანდაძის ინფორმაციით, ლაზარე დღეს ან ხვალ გამოვა ციხიდან თამთა კალანდაძის ინფორმაციით, ლაზარე დღეს ან ხვალ გამოვა ციხიდან
-
გადახედვაუშუალოდ ვაჟა სირაძის მითითებით რამდენიმე პოლიციელმა შემათრია, მირტყამდნენ გამეტებით, ერთი ნეკნი მაქვს მოტეხილი — ელისაშვილი უშუალოდ ვაჟა სირაძის მითითებით რამდენიმე პოლიციელმა შემათრია, მირტყამდნენ გამეტებით, ერთი ნეკნი მაქვს მოტეხილი — ელისაშვილი
-
გადახედვაქოაჩელას მუსიკალურ ფესტივალზე ლანა დელ რეისა და ბილი აილიშის დუეტი შედგა — ვიდეო ქოაჩელას მუსიკალურ ფესტივალზე ლანა დელ რეისა და ბილი აილიშის დუეტი შედგა — ვიდეო
-
გადახედვამარიამ დოლიძე: საშინელი ტკივილები მაქვს, გამაყუჩებლის გარეშე ვერ ვძლებ მარიამ დოლიძე: საშინელი ტკივილები მაქვს, გამაყუჩებლის გარეშე ვერ ვძლებ
კომენტარები