საქართველოს ახალგაზრდხა იურისტთა ასოციაციის განცხადებით, 2019-2020 წლებში აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობისა და გირაოს დაუსაბუთებლად გამოყენება პრობლემას წარმოადგენს. როგორც ორგანიზაციაში აცხადებენ, შესამჩნევად გაიზარდა დაუსაბუთებელი გირაოსა და პატიმრობის მაჩვენებელი.

საია-ს ანგარიშის თანახმად, 334 პირის მიმართ გამოყენებული პატიმრობიდან დაუსაბუთებელი იყო — 69 (21%) შემთხვევა, ხოლო 320 გამოყენებული გირაოდან — 98 (31%).

ანგარიში ასახავს სისხლის სამართალწარმოების საკითხებს 2019 წლის მარტიდან 2020 წლის თებერვლის პერიოდში, რა დროსაც საია-მ 2 744 სასამართლო სხდომის მონიტორინგი განახორციელა.

დოკუმენტში ნათქვამია, რომ გირაოს და პატიმრობის გამოყენების მაჩვენებელი იმდენად მაღალია (98%), რომ რომ დღეს არსებული აღკვეთის ღონისძიების სხვა ალტერნატიული სახეები პრაქტიკაში თითქმის არ გამოიყენება.

"საკმაოდ დაბალია აღკვეთის ღონისძიების გარეშე დატოვების მაჩვენებელიც. არის შემთხვევები, როდესაც კანონმდებლობის ნაკლოვანების გამო სასამართლოს უწევს, გამოიყენოს აღკვეთის მკაცრი ღონისძიება, რაც განპირობებულია ალტერნატიული ღონისძიებების არასაკმარისი რაოდენობით და მათ გამოყენებაზე არსებული საკანონმდებლო შეზღუდვებით. შედეგად, ბრალდებულის მიმართ ხდება უფრო მკაცრი აღკვეთის ღონისძიების გამოყენება მაშინ, როდესაც ამის საჭიროება არ არსებობს", — ნათქვამია ანგარიშში.

საია აღნიშნავს, რომ საანგარიშო პერიოდში სასამართლომ შეფარდებული აღკვეთის ღონისძიება — პატიმრობა 213 შემთხვევიდან 195 შემთხვევაში უცვლელად დატოვა, რომელთაგან 155 შემთხვევაში სასამართლომ სხდომაზე არ დაასაბუთა ან არასაკმარისად დაასაბუთა, თუ რატომ იყო აუცილებელი პატიმრობის ძალაში დატოვება. 213 საქმიდან 18 შემთხვევაში სასამართლომ ბრალდებულს პატიმრობა შეუცვალა გირაოთი.

- თბილისის, რუსთავის, ქუთაისის საქალაქო და თელავის რაიონული სასამართლოებიდან გამოთხოვილი ჩხრეკა-ამოღებასთან დაკავშირებით სასამართლოს მიერ მოწოდებული ინფორმაციის ანალიზი ცხადყოფს, რომ სასამართლოები წინასწარი ნებართვის გარეშე ჩატარებული ჩხრეკა-ამოღების კანონიერად ცნობის შესახებ პროკურატურის შუამდგომლობებს აბსოლუტურად უმრავლეს შემთხვევაში აკმაყოფილებენ. ჩხრეკა-ამოღების შესახებ 16226 შუამდგომლობა სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მხოლოდ 19 (0,1%) შემთხვევაში.

ანგარიშში ასევე ყურადღებაა გამახვილებული ჩხრეკა-ამოღების კანონიერად ცნობაზე. როგორც დოკუმენტში ვკითხულობთ, ასამართლოები წინასწარი ნებართვის გარეშე ჩატარებული ჩხრეკა-ამოღების კანონიერად ცნობის შესახებ პროკურატურის შუამდგომლობებს უმრავლეს შემთხვევაში აკმაყოფილებენ. ჩხრეკა-ამოღების შესახებ 16 226 შუამდგომლობა სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მხოლოდ 19 (0,1%) შემთხვევაში.

საია-ში ასევე აცხადებენ, რომ იზრდება პირველი წარდგენის სხდომაზე დაკავებულის სახით წარდგენილ პირთა რაოდენობა. კერძოდ, ანგარიშში აღნიშნულია, რომ 686 ბრალდებულიდან, 518 (76%) სასამართლოში გამოცხადდა დაკავებულის სტატუსით:

"წინა საანგარიშო პერიოდთან შედარებით 8 პროცენტული ერთეულით მეტია, ხოლო ორი წლის წინანდელ სტატისტიკას თუ შევადარებთ — მაჩვენებელი 20 პროცენტული ერთეულითაა მომატებული".

ამასთან, საია აღნიშნავს, რომ მოსამართლეები ხშირ შემთხვევაში დაკავების კანონიერებას საჯაროდ არ განიხილავენ. მათივე თქმით, ძირითადად მხოლოდ მაშინ აფასებენ დაკავების კანონიერების საკითხს, როდესაც დაცვის მხარე, აპელირებს დაკავების უკანონობაზე. 518 დაკავებული ბრალდებულიდან 448-ის შემთხვევაში, სასამართლო სხდომაზე საერთოდ არ განხილულა დაკავების კანონიერება.