რატომ აკრიტიკებენ ცნობილი მწერლები ნობელის პრემიის წლევანდელ გადაწყვეტილებას?
10 ოქტომბერს ერთდროულად გამოვლინდა 2018 და 2019 წლების ნობელის პრემიის გამარჯვებულები ლიტერატურის დარგში - ოლგა ტოკარჩუკი და პეტერ ჰანდკე. ამ უკანასკნელის გამარჯვებას არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა მთელ მსოფლიოში. მაგალითად, ალბანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ტვიტერზე დაპოსტა, რომ "გენოციდის უარმყოფლის" ასეთი გავლენიანი პრიზით დაჯილდოება სამარცხვინო იყო.
თუ რამ გამოიწვია მსგავსი შეფასებები, ახლავე გიამბობთ.
პეტერ ჰანდკე თანამედროვე ლიტერატურულ სამყაროში საკმაოდ დაფასებულია თავისი რომანებით, პიესებითა თუ ლექსებით, თუმცა მას ასეთივე "წარმატებით" იცნობენ თავისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო. კონკრეტულად, ჰანდკეს არაერთხელ დაუფიქსირებია თავისი აზრი 90-იან წლებში იუგოსლავიაში მიმდინარე სისხლიანი დაპირისპირების შესახებ და ის ხშირად უარყოფდა სრებრენიცის ხოცვა-ჟლეტის სახელით ცნობილ მოვლენას, როცა ათასობით მუსლიმი ბოსნიელი მოკლეს.
თუმცა მხოლოდ ეს არ არის: ის სერბეთის ომის საერთაშორისოდ აღიარებული კრიმინალის, სლობოდან მილოშევიჩის დასაფლავებაზე სიტყვით საჯაროდ გამოვიდა.
სანამ ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდებოდა, მანამდე 20 წლით ადრე მწერალმა სალმან რუშდიმ არგუნა პეტერ ჰანდკეს "საპატიო" ტიტული: 1999 წელს წარმოშობით ინდოელმა ავტორმა წლის საუკეთესო საერთაშორისო იდიოტების სია გამოაქვეყნა, რომელშიც პეტერ ჰანდკეს მეორე ადგილი არგუნა "სლობოდან მილოშევიჩის გენოციდური რეჟიმის მგზნებარე ქებისთვის". სულ ცოტა ხნის წინ ამ ავსტრიელი მწერლისთვის ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის გადაცემასთან დაკავშირებით რუშდის კვლავ ჰკითხეს აზრი, რაზეც ასე უპასუხა: "ახალს ვერაფერს დავამატებ, თუმცა კვლავ იმავე აზრზე ვარ."
ამ ფაქტს გამოეხმაურა ბრიტანელი მწერალი, ჰარი კუნზრუც, რომელიც უნივერსიტეტში სტუდენტებს სწორედ ნობელის ლაურეატების ნაწარმოებებს ასწავლის: "ჰანდკე კარგი მწერალია, რომლის დიდებული გამჭრიახობა და გამაოგნებელი ეთიკური სიბრმავე ერთმანეთშია შერწყმული."
პიტერ ჰანდკესთვის ნობელის პრემიის გადაცემა უყურადღებოდ არ დატოვა თანამედროვეობის ერთ-ერთმა ყველაზე ცნობილმა სლოვენიელმა ფილოსოფოსმა, სლავოი ჟიჟეკმა: "2014 წელს ჰანდკემ თავად მოუწოდა ნობელის კომიტეტს, რომ შეეწყვიტა ფუნქციონირება, რადგან ეს პრემია "ლიტერატურაში სიყალბის კანონიზაციას" ემსახურებოდა. ფაქტი, რომ ახლა მასაც აქვს ეს პრემია მიღებული, მისი სიტყვების სიმართლეს ადასტურებს."
ამ ფაქტზე კომენტარი გააკეთა სლოვენიელმა მწერალმა მიჰა მაზინიმაც: "ზოგიერთი ხელოვანი თავის სულს და პატიოსნებას ყიდის იდეოლოგიის გამო (ჰამსუნი და ნაციზმი), ზოგიერთი სიძულვილის გამო (სელინი და ცოფიანი ანტისემიტიზმი), ზოგიც ფულისა და ძალაუფლების გამო (კუსტურიცა), მაგრამ ყველაზე უჩვეულო მაინც მილოშევიჩის რეჟიმის მიმართ ჰანდკეს გულუბრყვილობაა."
ნობელის კომიტეტის გადაწყვეტილება შეუმჩნეველი არ დარჩენია ლიტერატურისა და ადამიანთა უფლებების დაცვის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ და გავლენიან ორგანიზაციას Pen America, რომლის პრეზიდენტიც ცნობილი ამერიკელი მწერალი, ჯენიფერ იგანია: "თავზარდაცემულები ვართ იმ მწერალზე არჩევანის შეჩერებით, რომელმაც თავისი საჯარო ხმა ისტორიული სინამდვილის დამახინჯებისთვისა და გენოციდის ისეთი დამნაშავის მხარდასაჭერად გამოიყენა, როგორიც სლობოდან მილოშევიჩია. ნაციონალიზმის, ავტორიტარული მმართველობისა და ფართოდ გავრცელებული დეზინფორმაციის ეპოქაში ლიტერატურული სამყარო ამაზე უკეთესს იმსახურებს."
შვედეთის აკადემია იმისთვისაც გააკრიტიკეს, რომ ის უპირატესობას კვლავ ძირითადად ევროპელ მწერლებს და მათ შორის უმეტესად კაც ავტორებს ანიჭებს. წელს გამოცხადებული ორი ლაურეატიდან ოლგა ტოკარჩუკი პოლონელი მწერალია, ჰანდკე კი ავსტრიელი. თანაც 120 წლის ისტორიის მქონე პრემიას მხოლოდ 15 მწერალი ქალი ლაურეატი ჰყავს.
2018 წლის სკანდალის შემდეგ, როცა ნობელის კომიტეტთან დაახლოებული პირი, ჟან კლოდ არნო თვრამეტმა ქალმა ამხილა სექსუალურ შევიწროებაში და ამის გამო შარშან პრემია არ გაიცა, წლევანდელი გადაწყვეტილებით შვედეთის აკადემია კვლავ კრიტიკის ქარცეცხლში გაეხვა.
-
გადახედვაქალთა მარში: რა არის დღევანდელი მსვლელობის გეგმა და ძირითადი პოლიტიკური გზავნილები ქალთა მარში: რა არის დღევანდელი მსვლელობის გეგმა და ძირითადი პოლიტიკური გზავნილები
-
გადახედვადღეს, 20 აპრილს, 7 საათზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქცია კვლავ გაიმართება დღეს, 20 აპრილს, 7 საათზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქცია კვლავ გაიმართება
-
გადახედვადაუშვებელია, მივიღოთ კანონი, რომლის უკან გაწვევისკენ მოგვიწოდებენ ცივილიზებული სამყაროს წევრი ქვეყნები — GPBA დაუშვებელია, მივიღოთ კანონი, რომლის უკან გაწვევისკენ მოგვიწოდებენ ცივილიზებული სამყაროს წევრი ქვეყნები — GPBA
-
გადახედვადღეს, 20 აპრილს, 5 საათზე, გაიმართება ქალების მარში — ქალები ვირჩევთ ევროპას დღეს, 20 აპრილს, 5 საათზე, გაიმართება ქალების მარში — ქალები ვირჩევთ ევროპას
-
გადახედვავდებთ პირობას, კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბების შემდეგ, მოქალაქეებს არ ექნებათ შეხება ნიღბიან სპეცრაზმელებთან — ოპოზიციური პარტიების განცხადება ვდებთ პირობას, კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბების შემდეგ, მოქალაქეებს არ ექნებათ შეხება ნიღბიან სპეცრაზმელებთან — ოპოზიციური პარტიების განცხადება
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება ამ შაბათ-კვირას როგორი ამინდი იქნება ამ შაბათ-კვირას
-
გადახედვაGPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა GPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა
-
გადახედვასააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს სააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს
-
გადახედვაშესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს შესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს
-
გადახედვაოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს! ოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს!
-
გადახედვაკვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ კვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ
-
გადახედვალავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია" ლავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია"
-
გადახედვადეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე დეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე
-
გადახედვავახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება ვახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება
-
გადახედვახაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით ხაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით
-
გადახედვარა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა რა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა
-
გადახედვაოცნების დეპუტატის, გია ცაგარეიშვილის შვილი: მედვედევს რაც მოსწონს, დუგინს რაც მოსწონს — ჩვენ ავტომატურად არ მოგვწონს, 2x2 ოცნების დეპუტატის, გია ცაგარეიშვილის შვილი: მედვედევს რაც მოსწონს, დუგინს რაც მოსწონს — ჩვენ ავტომატურად არ მოგვწონს, 2x2
-
გადახედვაახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება ახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება
-
-
გადახედვატაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს ტაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს
-
გადახედვარატომ გაუჩინარდნენ ევროპის მონადირე-შემგროვებლები რატომ გაუჩინარდნენ ევროპის მონადირე-შემგროვებლები
კომენტარები